نوشيدني قهوه نوعي نوشيدني گرم است كه از دانه برشته شده قهوه كه از گياه قهوه بدست مي آيد، تهيه مي شود.
اين نوع نوشيدني همچون چاي، جايگاه خاصي در انواع نوشيدني هاي گرم دارد. با اضافه نمودن مواد مختلف به نوشيدني قهوه و همچنين با روش هاي مختلف دم كردن آن، انواع متفاوتي از اين نوع نوشيدني را تهيه مي كنند.
روش هاي مختلف دم كردن قهوه
براي تهيه نوشيدني قهوه، قهوه را مي توان به صورت هاي مختلف دم كرد. تمام اين روش ها را به چهار دسته كلي تقسيم بندي نموده اند كه تفاوت اين روش ها تنها به اين نكته بستگي دارد كه چگونه آب را به قهوه اضافه مي كنند.
جوشاندن
يكي از روش هاي قديمي دم كردن قهوه كه هنوز در خاور ميانه، آفريقاي شمالي، تركيه و يونان به كار مي رود، اين است كه قهوه را به همراه آب، داخل قوري مي ريزند و اجازه مي دهند كه آرام به جوش آيد. اين نوع قهوه را گاهي شيرين مصرف مي كنند. براي اين كارچند حبه قند داخل قوري مي ريزند و مي گذارند تا همراه قهوه به جوش آيد. گاهي به اين قهوه هل هم اضافه مي كنند.
قهوه ترك به اين روش تهيه مي شود. قهوه بدست آمده، نوشيدني غليظي است كه رويش كف دارد و پودر قهوه هم در ته فنجان، ته نشين شده است.
تحت فشار قرار دادن
قهوه اسپرسو ، با تحت فشار قرار دادن آب داغ تهيه مي شود. اين روش براي تهيه انواع نوشيدني هاي قهوه به كار مي رود. قهوه اسپرسو طعم متمايزي داشته و به علاوه رويش ماده خامه مانندي جمع مي شود.
در اين روش از نوعي قوري كه سه بخش دارد استفاده مي كنند. در قسمت پاييني، آب مي ريزند. پس از آن كه آب به جوش مي آيد، با فشار وارد قسمت مياني مي شود كه پودر قهوه در آن قسمت قرار دارد. در نهايت، نوشيدني قهوه در قسمت بالايي قوري جمع مي شود. معمولاً قوري را روي گاز مي گذارند تا عمليات تهيه قهوه صورت گيرد.
كمك گرفتن از نيروي جاذبه
روشي ديگر براي تهيه ي نوشيدني قهوه، قرار دادن پودر قهوه داخل يك صافي است كه آب جوش قطره قطره روي قهوه مي چكد. طعم اين قهوه به ميزان آب و قهوه بسيار بستگي دارد. اما كلاً طعم قهوه اسپرسو از اين قهوه بهتر است. در اين روش با استفاده از نيروي جاذبه، آب از ميان پودر قهوه عبور مي كند و قهوه خوش طعمي را ايجاد مي نمايد.
خيس كردن
در اين روش از استوانه اي شيشه اي كه داراي پيستون صافي داري است استفاده مي كنند. قهوه و آب جوش در استوانه با هم مخلوط مي شوند (معمولاً به مدت چند دقيقه) قبل از آن كه پيستون كه به شكل فويل است، پايين بيايد. در اين هنگام نوشيدني قهوه در قسمت بالايي آماده ريختن است.
قهوه هاي كيسه اي نسبت به چاي كيسه اي كمياب ترند. اين امر به دليل آن است كه در تهيه ي قهوه كيسه اي بايد مقدار زيادي قهوه آسياب شده (نسبت به چاي به كار رفته در چاي كيسه اي) به كار برد كه از نظر اقتصادي براي توليد كنندگان اين محصولات، با صرفه نمي باشد.
در تمام اين روش ها از مخلوط آب جوش با قهوه آسياب شده (دانه قهوه اي كه برشته و آسياب شده است) استفاده مي شود. پودر قهوه يا پشت صافي باقي مي ماند يا همراه نوشيدني داخل فنجان ريخته مي شود. ميزان ريز بودن دانه قهوه بستگي به نوع نوشيدني دارد كه قرار است با آن تهيه شود.
دستگاه هاي برقي تهيه قهوه، آب را جوش مي آورند و سپس مواد لازم را بدون اين كه لازم باشد انسان كمك زيادي كند، با هم مخلوط مي كنند. اين دستگاه ها بر اساس برنامه زمان بندي خاصي عمل مي كنند. افرادي كه در تهيه نوشيدني قهوه مهارت دارند، دانه هاي سبز قهوه خام و دم كردن آنها به روش سنتي را ترجيح مي دهند.
انواع نوشيدني قهوه
قهوه تلخ: نوعي قهوه ي دم كرده است كه بدون شكر، شير و ديگر مواد افزودني مصرف مي شود.
شير قهوه: قهوه اي است كه پس از تهيه ي آن، شير و گاهي شكر اضافه مي كنند.
كاپوچينو: نوعي اسپرسو است كه با شير كف كرده و گاهي شكر و كاكائو تهيه مي شود.
قهوه معطر: در برخي كشورها، به نوشيدني قهوه مواد مختلفي اضافه مي نمايند. شكلات يكي از مرسوم ترين اين مواد است كه يا روي قهوه آماده شده مي پاشند يا همراه با قهوه هنگام دم كردن، مخلوط مي كنند. البته از برخي ادويه جات از جمله دارچين، جوز هندي، هل و.. هم براي معطر نمودن قهوه استفاده مي كنند.
قهوه يوناني يا قهوه ترك: اين نوع قهوه را با جوشاندن پودر بسيار ريز قهوه در آب تهيه مي كنند. اين نوع قهوه را داخل قوري مسي كه دسته بلندي دارد و سر آن باز است درست مي كنند. زماني كه قهوه را داخل فنجان مي ريزند، صافي نمي گذارند و بنابراين، پودر قهوه كه ديگر به تفاله قهوه تبديل شده است هم داخل فنجان مي ريزد. معمولاً فنجان را تا مدتي حركت نمي دهند تا اين پودر قهوه كاملاً ته نشين شود. گاهي به اين نوع قهوه ادويه و شكر هم اضافه مي كنند.
قهوه فوري
قهوه فوري پودري است كه قابل حل شدن در آب يا شير مي باشد. اين نوع قهوه به روشي بسيار متفاوت از قهوه هايي كه در بالا در موردشان توضيح داده شد، تهيه مي شوند. البته اين نوع قهوه مسلماً طعم قهوه هايي كه براي درست كردن آنها زمان صرف مي شود، را ندارد. برخي اين نوشيدني را غير قابل تحمل به شمار مي آورند و بعضي عقيده دارند كه جانشين خوبي براي نوشيدني قهوه واقعي است. برخي هم اعتقاد دارند كه اين نوشيدني، اصلاً قهوه نيست و نوعي نوشيدني خاص خود مي باشد.
جنبه هاي اجتماعي نوشيدني قهوه
كشورهاي آمريكا، آلمان و فنلاند به ترتيب، بيشترين ميزان مصرف قهوه را دارند. در كانادا و اروپا هم اين نوشيدني رايج است و بسياري از رستوران ها تخصص ويژه اي در تهيه ي اين نوشيدني دارند.
در اين رستوران ها چاي، انواع ساندويچ، انواع كيك و كلوچه و ديگر انواع اسنك هم عرضه مي شود. افرادي كه اين نوشيدني را خيلي دوست دارند، معمولاً در پيك نيك ها و يا مسافرت ها قهوه را آماده نموده و داخل فلاسك كه تا مدتها آن را گرم نگه مي دارد با خود مي برند.
در برخي كشورها، مخصوصاً شمال فرانسه، نوشيدني قهوه جايگاه خاصي در عصرانه دارد. افراد، دوستان و افراد فاميل خود را به عصرانه دعوت مي كنند و به عنوان عصرانه، به آنها قهوه با كيك مي دهند. معمولاً اين كيك ها را خانم ها خود در خانه تهيه مي كنند.
البته از قهوه در وعده صبحانه هم بسيار زياد استفاده مي كنند.
مواد محرك موجود در قهوه
همان طور كه مي دانيد، قهوه داراي كافئين بوده كه نوعي ماده محرك محسوب مي شود. بنابراين معمولاً براي صبحانه و هنگام كار، از اين نوع نوشيدني استفاده مي كنند (چون كافئين خاصيت از بين بردن حالت خواب آلودگي دارد). دانش آموزان و دانشجويان هم در شب هاي امتحانات، از اين نوشيدني استفاده مي كنند كه قدرت تمركزشان بالا رود. كارمندان هم وقتي خسته مي شوند و احساس مي كنند كه براي ادامه كار ديگر انرژي ندارند، با خوردن يك فنجان قهوه انرژي خود را باز مي يابند.
قهوه بدون كافئين، نوعي قهوه است كه كافئين موجود در آن را با استفاده از آب يا يك حلال ديگر، مثلاً تري كلرو اتيلن گرفته اند.
قهوه به عنوان نوعي كود
تفاله نوشيدني قهوه كود خوبي محسوب مي شود، چون ميزان نيتروژن آن بسيار بالاست. نيتروژن بخش عمده RNA و DNA و همچنين پروتئين را تشكيل مي دهد كه گياهان براي رشد خود، به اين مواد نياز اساسي دارند. پودر قهوه پتاسيم، فسفر و بسياري از مواد لازم براي رشد گياه را هم در بر مي گيرد. بسياري از باغبان ها به اين نتيجه رسيده اند كه با اضافه كردن پودر قهوه به خاك، گل هاي رز بزرگ و خوشرنگ مي شوند.
خطر نوشيدن قهوه براي سلامتي .
كافئين موجود در قهوه مي تواند فرد مصرف كننده را معتاد كند يا احتمال خطر ابتلا به بيماري هاي قلبي را افزايش دهد. افرادي كه از اين نوشيدني زياد مصرف مي كنند، همگي نوعي حالت عصبي را پس از مصرف زياد قهوه بيان مي كنند. در سال هاي اخير، تحقيقات نشان داده اند كه مصرف چاي، به مراتب كم ضررتر و سالم تر از مصرف قهوه است. البته چاي هم كافئين دارد، اما مقدار اين كافئين كمتر است.
تحقيقات مختلفي در زمينه ضررهاي نوشيدن قهوه صورت گرفته است. براي مثال، تحقيقي كه در فوريه سال 2003 م در كشور دانمارك بر روي 18.478 زن باردار كه ميزان مصرف قهوه آنها در دوران بارداري شان زياد بود صورت گرفت، نشان داد كه احتمال مرده به دنيا آمدن نوزاد در مادراني كه هنگام بارداري قهوه زياد مي نوشيدند (تقريبا 4 تا 7 فنجان در روز) بسيار بيشتر از مادراني است كه از اين نوشيدني خيلي كم استفاده مي كنند.
تحقيقي كه در سال 2004 انجام شد نشان داد كه مصرف بيش از يك فنجان قهوه در روز، سبب افزايش التهاب و حالت برافروختگي مي شود. در نتيجه اين حالت، مصرف قهوه تأثير مضاعفي بر عروق قلبي مي گذارد
