چیزهاى نجس (مسئله 88)
مسأله 88ـ نجاسات بنابر احتیاط واجب یازده چیز است: 1ـ بول 2ـ مدفوع3ـ منى 4ـ مردار 5ـ خون 6ـ سگ 7ـ خوک 8ـ کافر 9ـ مایعات مست کننده10ـ آبجو 11ـ عرق حیوان نجاستخوار
1 و 2ـ بول و مدفوع (مسئله 89 تا 92)
مسأله 89ـ بول و مدفوع انسان و هر حیوان حرام گوشت که خون جهنده دارد، یعنى اگر رگ آن را ببرندخون از آن به سرعت جارى مى شود، نجس است، احتیاط واجب آن است از بول حیوان حرام گوشت که خون جهنده ندارد نیز اجتناب کند; ولى فضله حیوانات کوچک ـ مثل پشه مگس و مانند آنها پاک است ـ بنابر این از فضله موش و گربه و حیوانات درنده و مانند آنها باید اجتناب کرد.
مسأله 90ـ بول و مدفوع حیوان نجاستخوار نجس است بنابر احتیاط واجب همچنین بول و غائط حیوانى که انسانى آن را وطى کرده، یعنى با آن نزدیکى نموده است.
مسأله 91ـ از بول و مدفوع گوسفندى که شیر خوک خورده باید اجتناب کرد.
مسأله 92ـ فضله و بول پرندگان حلال گوشت و حرام گوشت نجس نیست، ولى احتیاط مستحبّ پرهیز از حرام گوشت است مخصوصاً از بول خفّاش.
3ـ منى (مسئله 93)
مسأله 93ـ منى انسان و حیواناتى که خون جهنده دارند - خواه حرام گوشت باشند، یا حلال گوشت - نجس است؛ و احتیاط واجب آن است که از منى حیواناتى که خون جهنده ندارند نیز اجتناب شود.
4ـ مردار (مسئله 94 تا 101)
مسأله 94ـ مردار حیوانى که خون جهنده دارد نجس است در صورتى که خودش مرده باشد، امّا اگر به غیر دستور شرعى آن را ذبح کرده باشند پاک است، ولى احتیاط مستحبّ پرهیز است، بنابراین گوشت و پوست حیواناتى که از ممالک غیراسلامى مى آورند پاک است، ولى خوردن این گوشت ها حرام است، مگر این که یقین به ذبح شرعى آنها پیدا شود، یا آورنده آن خبر دهد که ذبح شرعى شده است.
مسأله 95ـ اجزاى مردار که روح ندارد مانند پشم و مو و ناخن پاک است، ولى استخوان و قسمتى از دندان و شاخ که روح دارد یعنى اگر آسیبى به آن برسد ناراحت مى شود، اشکال دارد.
مسأله 96ـ اجزایى را که روح دارد اگر از بدن انسان یا حیوان زنده جدا کنند نجس است، هرچند گوشت کمى باشد.
مسأله 97ـ پوستهایى که از لب و سر و جاهاى دیگر بدن انسان جدا مى شود پاک است، امّا اگر آن را با فشار جدا کنند احتیاط واجب اجتناب است.
مسأله 98ـ تخم مرغى که از شکم مرغ مرده بیرون مى آید پاک است، به شرط این که پوست آن سفت شده باشد، ولى باید ظاهر آن را آب بکشند.
مسأله 99ـ اگر برّه و بزغاله پیش از آن که علفخوار شود بمیرد، پنیر مایه اى که در شیردان آنهاست پاک است، ولى بیرون آن را بنابر احتیاط واجب باید آب بکشند.
مسأله 100ـ گوشت و پوست و پیه و چرمى که در بازار مسلمانان فروخته مى شود، یا مسلمانى براى انسان هدیه مى آورد پاک است، ولى اگر بدانند آن مسلمان از کافر گرفته و رسیدگى لازم را نکرده است، مستحبّ است از آن اجتناب شود، ولى خوردن آن حرام مى باشد.
مسأله 101ـ تمام مواد غذایى و غیرغذایى که از کشورهاى غیر اسلامى مى آورند مانند کره و روغن و پنیر و انواع داروها و صابون و واکس و پارچه و عطر و امثال اینها، اگر انسان یقین به نجس بودن آنها نداشته باشد، پاک است.
5ـ خون (مسئله 102 تا 110)
مسأله 102ـ خون انسان و هر حیوانى که خون جهنده دارد (یعنى اگر رگ آن را ببرند خون از آن به سرعت جارى مى شود) نجس است، ولى خون حیواناتى که خون جهنده ندارند مانند ماهى و مار و همچنین خون پشه پاک است.
مسأله 103ـ هرگاه حیوان حلال گوشت را مطابق دستور شرع سر ببرند و خون آن به مقدار معمول بیرون آید خونى که در بدنش باقى مى ماند پاک است، مگر این که سر حیوان را در جاى بلند قرار دهند و خون به بدن حیوان بر گردد و اگر به علّت نفس کشیدن، خون برگردد نیز احتیاط واجب، اجتناب است.
مسأله 104ـ بهتر است از خونی که در تخم مرغ است اجتناب شود هر چند محکوم به نجاست نیست.
مسأله 105ـ خونى که به هنگام دوشیدن شیر در آن دیده مى شود نجس است و شیر را هم نجس مى کند.
مسأله 106ـ خونى که از لثه یا جاى دیگر دهان بیرون مى آید هرگاه در آب دهان حل شود و از بین برود پاک است و فرو بردن آب دهان نیز در این صورت جایز است، ولى عمداً این کار را نکند.
مسأله 107ـ هرگاه خون به واسطه کوبیده شدن زیر پوست یا ناخن بمیرد، اگر طورى باشد که دیگر به آن خون نگویند پاک است و اگر به آن خون بگویند مادام که زیر پوست و ناخن است براى وضو و غسل نماز اشکال ندارد، امّا هرگاه سوراخ شود اگر ضرر و زحمت فوق العاده اى ندارد باید آن را بیرون آورند و اگر زحمت زیاد دارد باید براى وضو و غسل اطراف آن را شست و پارچه اى روى آن بگذارد و روى پارچه دست تر بکشد و احتیاطاً تیمّم هم بکند.
مسأله 108ـ اگر انسان نداند سیاهى زیر پوست، خون مرده است یا گوشت بر اثر کوبیده شدن، به آن رنگ درآمده، پاک است.
مسأله 109ـ زردابه اى که گاه موقع خراشیدگى پوست یا در اطراف زخم پیدا مى شود چنانچه معلوم نباشد خون است یا با خون مخلوط شده، پاک است.
مسأله 110ـ پوست سرخ رنگى که بعد از شستن زخم یا هنگام بهبودى روى زخم ظاهر مى شود پاک است، مگر این که یقین حاصل شود خون در آن است.
6 و 7ـ سگ و خوک (مسئله 111 تا 112)
مسأله 111ـ سگ و خوک معمولى نجس است، حتّى مو و پنجه و ناخن و رطوبتهاى آن نجس مى باشد ولى سگ و خوک دریایى پاک است.
مسأله 112ـ حیوانى که از این دو یعنى سگ و خوک متولّد گردد، یا از جفت گیرى یکى از این دو باحیوان دیگرى متولّد شود و به آن سگ و خوک نگویند پاک است.
8ـ کافر و کسانى که در حکم کافرند (مسئله 113 تا 122)
مسأله 113ـ کافر یعنى کسى که خدا، یا پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) را قبول ندارد، یا براى خدا شریکى قرار مى دهد بنابر احتیاط نجس است، هرچند به یکى از ادیان آسمانى، مانند آیین یهود و نصارى ایمان داشته باشد.
مسأله 114ـ کسانى که به خدا و پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) ایمان دارند، ولى وسوسه هایى براى آنها پیدا مى شود و به مطالعه و تحقیق مى پردازند پاکند و این وسوسه ها ضررى ندارد.
مسأله 115ـ کسى که ضرورى دین اسلام یعنى چیزى را که همه مسلمانان مى دانند (مانند معاد روز قیامت و واجب بودن نماز و روزه و امثال آن) را منکر شود، چنانچه ضرورى بودن آن را بداند، کافر است و اگر در ضرورى بودن آن شک دارد کافر نیست، ولى احتیاط مستحبّ آن است که از او اجتناب شود.
مسأله 116ـ آنچه در بالا درباره نجس بودن کافر گفته شد، تمام اجزاى بدن او حتّى مو و ناخن را شامل مى شود.
مسأله 117ـ کسى که در جامعه اسلامى زندگى مى کند و از اعتقادات او خبر نداریم، پاک است و جستجو و تفتیش لازم نیست و نیز در جوامع غیر اسلامى چنانچه افرادى باشند که معلوم نباشد مسلمان هستند یا کافر، پاکند.
مسأله 118ـ بچّه هاى کفّار به حکم آنها هستند و بچّه هاى مسلمانان حتّى بچّه اى که فقط پدرش مسلمان است پاک است، امّا اگر فقط مادرش مسلمان باشد احتیاط، اجتناب است.
مسأله 119ـ هرگاه کسى ـ پناه بر خدا ـ به خدا، یا پیامبر(صلى الله علیه وآله) یا یکى از ائمّه معصومین(علیهم السلام) یا فاطمه زهرا(علیهم السلام) دشنام و ناسزا گوید یا عداوت داشته باشد، کافراست.
مسأله 120ـ کسانى که در حق على(علیه السلام) و سایر امامان(علیهم السلام) غلوّ کنند; یعنى، آن بزرگواران را خدا بدانند یا صفات مخصوص خدایى براى آنها قائل باشند، کافرند.
مسأله 121ـ کسانى که عقیده به وحدت وجود دارند یعنى مى گویند در عالم هستى یک وجود بیش نیست و آن خداست و همه موجودات عین خدا هستند و کسانى که معتقدند خدا در انسان، یا موجود دیگرى حلول کرده و با آن یکى شده، یا خدا را جسم بدانند احتیاط واجب، اجتناب از آنهاست.
مسأله 122ـ تمام فرقه هاى اسلامى پاکند، مگر آنها که با ائمه معصومین(علیهم السلام)عداوت و دشمنى دارند و خوارج و غُلات، یعنى غلوکنندگان در حق ائمّه(علیهم السلام).
9ـ مسکر مایع (مسئله 123 تا 127)
مسأله 123ـ شراب و هر مایعى که انسان را مست مى کند نجس است بنابراحتیاط واجب، امّا اگر مثل بنگ و حشیش باشد که مخدّر و مستى آور است و ذاتاً مایع نیست پاک است، هرچند آن را با آب مخلوط کنند و به صورت مایع درآورند، ولى استعمال آن به هر حال حرام است.
مسأله 124ـ الکل طبّى و صنعتى که انسان نمى داند از چیز مست کننده مایع گرفته شده، پاک است همچنین ادکلن و عطرها و داروهایى که با الکل طبّى یا صنعتى مخلوط است.
مسأله 125ـ الکلهایى که ذاتاً قابل شرب نیست یا جنبه سمّى دارد نجس نیست، ولى هرگاه آن را رقیق کنند و مشروب و مسکر باشد نوشیدنش حرام است و احتیاطاً حکم نجس دارد.
مسأله 126ـ هرگاه آب انگور به خودى خود جوش آید (جوش آمدنى که معمولاً مقدّمه شراب شدن است) نجس و حرام است، ولى اگر با حرارت آتش یا غیر آن به جوش آید نجس نیست، ولى خوردنش حرام است. همچنین آب خرما و مویز و کشمش، بنابر احتیاط واجب.
مسأله 127ـ هرگاه خرما و مویز و کشمش را در غذا بریزند و بجوشد، خوردن آن اشکال ندارد.
10ـ آبجو (مسئله 128 تا 129)
مسأله 128ـ مشروب الکى که از جو گرفته مى شود و به آن «آبجو» مى گویند حرام و از جهت نجاست مانند شراب است، ولى آبى که براى خواصّ طبّى از جو مى گیرند و به آن «ماء الشّعیر» مى گویند و ابداً مسکر نیست، پاک و حلال است.
مسأله 129ـ مخمّر آبجو که به آن «لوردوبیر» نیز مى گویند و به صورت گردى است که مصرف طبّى دارد نه مسکر است و نه مایع، پاک و حلال است.
11ـ عرق حیوان نجاستخوار (مسئله 130)
مسأله 130ـ عرق شتر نجاستخوار بلکه حیوانات دیگر نجاستخوار نجس است بنابر احتیاط واجب.
▲عرق جُنُب از حرام (مسئله 131 تا 135)
مسأله 131ـ کسى که از طریق حرام جُنُب شود، خواه به واسطه زنا باشد، یالواط و یا استمناء، عرق او نجس نیست، ولى مادام که بدن یا لباس او عرق دارد با آن نماز نخواند بنابر احتیاط واجب.
مسأله 132ـ احتیاط مستحبّ آن است که از عرق جُنُب از حرام پرهیز شود و براى رعایت این احتیاط، بهتر است با آب ملایم غسل کند، که به هنگام غسل بدن او عرق نکند، این در صورتى است که با آب قلیل غسل نماید و اگر با آب کر و مانند آن باشد اشکال ندارد، امّا بعد از پایان غسل یک بار همه بدن را آب بکشد (بنابراحتیاط مستحبّ).
مسأله 133ـ نزدیکى کردن با همسر در حال عادت ماهیانه یا در حال روزه ماه مبارک رمضان حرام است و اگر عرق کند، احتیاط واجب آن است که با آن، معامله عرق جُنُب از حرام کند.
مسأله 134ـ منظور از عرق جُنُب از حرام عرقى است که در آن حال یا بعد از آن، پیش از آن که غسل کند از بدن او بیرون مى آید.
مسأله 135ـ هرگاه جنب ازحرام به واسطه نداشتن آب، یا عذر دیگر، یا تنگى وقت تیمّم کند، عرقهاى بدن او بعد از آن پاک و نمازخواندن با آن، جایز است.
فتاوای فقهی آیت الله مکارم شیرازی معظّم له
