عروسی در قشم
شیوه عروسی در قشم+عکس
امروزه برپایی مراسم ازدواج در میان مردم قشم تا اندازه‌ای مانند رسم سال‌های پیشین است. اگر چه به دلیل تغییر وضعیت اقتصادی، به جای مراسم هفت شبانه‌روزی عروسی، به برنامه‌ای سه روزه بسنده شده است اما هنوز پایبندی به سنت‌ها در آن مشهود است.
آماده شدن برای مراسم عروسی حدود یک سال برای خانواده‌ها زمان لازم دارد؛ این زمانی است که برای تهیه تدارکات عروسی صرف میشود. به دلیل گرمای هوا در قشم، مراسم عروسی معمولا در فصل‌های خنک‌تر سال برگزار میشود، اما تصمیم‌گیری درباره زمان عروسی بیشتر توسط خانواده داماد انجام می‌گیرد، شاید دلیل این امر این است که کلیه تدارکات عروسی باید توسط آنها انجام گیرد.
همه چیز از زمانی شروع میشود که یکی از بزرگان خانواده پسر «برای دختر»* نزد خانواده وی می‌رود. پس از چند روز که پاسخ مثبت خانواده عروس اعلام میشود، بزرگان خانواده داماد با حلقه‌ی انگشتری به همراه ساعت و طلا به خانه عروس می‌روند.
در همین روز درباره مهریه و تعداد لباس‌های عروس توافق میشود. بر خلاف آنچه در بیشتر نقاط ایران جریان دارد، مهریه به‌صورت نقدی تعیین میشود و البته مشابه بسیاری مناطق دیگر ایران مبادله نمی‌شود. غیر از این باید تعدادی لباس برای عروس حاضر شود. این لباس‌ها که لباس‌های بومی مردم منطقه است، بسته به میزان توانایی مالی خانواده‌ها از ۸ تا ۲۵ دست متفاوت است. عمده‌ترین چیزی که باعث میشود خانواده‌ها حداقل یک سال برای عروسی زمان نیاز داشته باشند، دوخت شلوار و جلبیل (نوعی شال محلی) برای عروس است. زمان تقریبی عروسی را هم در همین زمان تعیین می‌کنند.
حنابندان
دو روز قبل از عروسی بر روی دست و پاهای عروس حنا گذاشته میشود. شخصی برای گذاشتن حنا به خانه‌ی عروس میآید. تمام دست عروس از نوک ناخن تا شانه و کل پاها با نقش حنا پوشیده میشود. از این زمان عروس در حجاب می‌رود و دیگر به جز افراد خیلی نزدیک کسی او را نمی‌بیند. حتی برای انجام کارهای ضروری و شخصی دو نفر از بستگان نزدیک او را همراهی می‌کنند.
ساخت
روز قبل از عروسی که ساخت نامیده میشود، خانواده داماد وسایل عروس را می‌آورند. وسایل را زنان خانواده داماد، از خانه داماد تا خانه عروس بر روی سر حمل می‌کنند. در این روز، عروس در لباسی سبز در حالی که به صورت کامل پوشیده شده و تنها کف و مچ پاهایش دیده میشود، از حمام آورده شده و پس از آنکه در تمام مجلس گردانده شد در بالای مجلس نشانده میشود.
چمدان‌ها و خنچه‌های حاوی وسایل عروس از شلوار، پیراهن، دمپایی، وسایل آرایشی و غیره تحویل خانواده عروس میشود که در میان مراسم به همگان نشان داده میشود. مراسم این روز و سایر مراسم به دلیل گرمای هوا در بیشتر فصل‌های سال، هنگام عصر برگزار میشود و البته نماز شام را هم در همان مراسم می‌خوانند.
عروسی
عروس همچنان در پس پرده پنهان است، اما سایرین برای عروسی حاضر می‌‌شوند.
ناهار عروسی معمولا هواری است (نوعی غذای محلی). معمولا کسی برای ناهار دعوت نمی‌شود اما غذا بین همسایگان و فامیل پخش میشود. با اینکه خانواده عروس و داماد هر کدام به‌صورت جداگانه و در محل، روستا یا شهر خودشان مراسم را برگزار می‌کنند، کلیه هزینه‌ها بر عهده داماد است.
علاوه بر تدارکات مهمانی، خانواده عروس باید کار مهمی را هم تا روز عروسی انجام دهند که آماده کردن حجله است. حجله در واقع یکی از اتاق‌های خانه عروس است که برای اقامت عروس و داماد تا زمانی که در خانه پدر و مادر عروس هستند، تجهیز میشود. کولر، تلویزیون، سرویس بهداشتی و حمام از ملزومات این امکانات است. بر خلاف بیشتر نقاط ایران، در شب عروسی داماد به خانه عروس می‌رود و ممکن است عروس و داماد برای مدت‌ها در آنجا ساکن باشند. تزیینات حجله برای حداقل چند هفته باقی می‌ماند و معمولا تا صاحبان وسایل درخواست نکرده باشند این اتاق به همان شکل نگهداری شده و زوج جوان در آن زندگی می‌کنند.
قبل از شام (نماز عشا) مهمان‌ها می‌آیند. عروس را هم معمولا در خانه آرایش می‌کنند. این روزها برخی افراد، لباس عروس به رسم شهرها می‌پوشند که به آن لباس «بهاره» می‌گویند. به هر حال عروس در اتاقی دیگر و دور از نظرها است. پس از شام که هواری یا غذای دیگری است، داماد به خانه عروس میآید. با توجه به میزان فاصله خانواده‌ها، همه یا بخشی از مسافت را داماد در حالی که دستش را دو مرد دیگر گرفته‌اند با ساز و آواز و پایکوبی به خانه عروس میآید.
داماد به حجله برده میشود و مردان از هر دو سوی فامیل برای دیدن و شادباش به دیدنش در حجله می‌روند. پس از آن عروس، در حالی که کاملا پوشیده است و توسط دو نفر از دختران فامیل هدایت میشود از اتاق بیرون آورده و پس از گرداندن در مجلس به سمت حجله برده میشود. این بخش نیز همراه زدن دایره و خواندن دسته جمعی زنان و دختران است. بردن عروس به آرامی انجام می‌گیرد و در تمام مدت، نقل، پول، سکه و گاهی اسباب‌بازی‌ها و خوردنی‌های کوچک برای کودکان بر روی سرش ریخته میشود. برای زیبایی بیشتر، سبد حاوی این وسایل با تور و پارچه‌هایی به رنگ لباس عروس تزیین میشود؛ در روز ساخت سبدی سبز و در روز عروسی سفید.
عروس به حجله و نزد داماد برده میشود، اکنون نوبت خانم‌ها است که برای دیدن حجله و عروس و داماد به حجله بروند. رسم این است که همچنان عروس پوشیده است و صورتش را کسی نمی‌بیند. اما امروز رسوم کمی تغییر کرده است. برخی خانواده‌ها صورت عروس را برای لحظه‌ای نشان داده و باز می‌پوشانند. اما اگر عروس لباس بهاره پوشیده باشد، در حجله صورتش را باز می‌کنند و همه می‌بینند.
پس از این عروس و داماد تا سه روز در حجله هستند و کسی آنها را نمی‌بیند. تنها یک نفر از خانواده برایشان غذا می‌برد.
هفت شبی
پس از هفت روز که به آن هفت‌شبی می‌گویند، عروس برای دیدن خانواده داماد به خانه پدری داماد می‌رود. اگر عروس قرار باشد به خانه دیگری برود در همین زمان رخ می‌دهد. وگر نه در بیشتر موارد عروس و داماد در همان خانه مادر عروس ساکن هستند تا داماد خانه و وسایلش را آماده کند. این مساله ممکن است سال‌ها طول بکشد.
سفره عقد و جهیزیه
در عروسی قشم سفره عقد و جهیزیه وجود ندارد. در عروسی قشمی‌ها هیچ خبری از جهیزیه نیست. بنابراین هیچ خانواده‌ای نگران خرید وسایل خانه برای دختران خود نیست. در عوض تمام وسایل زندگی را باید پسر تامین کرده باشد. داماد بعد از مراسم عروسی، در خانه پدر زن اقامت می‌کند. این اقامت‌گاه تا سال‌ها ادامه پیدا می‌کند و جنبه بدی هم در بین مردم ندارد. گاه نیز داماد خانه و اسباب زندگی را فراهم کرده و در خانه خود زندگی را آغاز می‌کند.
—————————-
در گویش محلی به جای اصطلاح خواستگاری می‌گویند «برای فلانی» (مثلا برای فاطمه) آمده‌اند.
