اختلالات روانی کودکان

جويدن ناخن يك اختلال و واكنش رواني است كه در كودكان معمولا در سنين خردسالي 5-4 سالگي آغاز مي شود. علت ناخن جوبدن در اين سنين اغلب ناشي از هيجانات و اضطراب ها مي باشد. ناخن جويدن مي تواند روشي براي ابراز دلگيريها و دلخوري ها، دلواپسي ها و يا جلب توجه باشد.

گاهي كودكان ناخن جویدن را از والدين ياد مي گيرند و گاهي به علت اضطراب و استرس به این کار رو مي آورند. ناخن جويدن مي تواند باعث بروز مشكلاتي از قبيل كاهش اعتماد به نفس شود. به اين صورت كودكاني كه ناخن مي جوند اغلب نزد همسالان خود دستشان را مخفي مي كنند و اين موضوع باعث خجالت آنها مي شود.

در هر حال ناخن جويدن يك اختلال محسوب مي شود و از بين بردن آن در دوران كودكي آسانتر مي باشد، زيرا اين مسئله ممكن است تا بزرگسالي ادامه داشته باشد. بهترين شيوه پيدا كردن منبع استرس در كودك است و با رفع آن مسئله ناخن جويدن مي تواند به راحتي كنار گذاشته شود.

پس ناخن جويدن عادتي زشت وناپسند نيست، بلكه تنها شيوه اي براي رهايي از تنش و استرس در كودكان است. به عنوان رفتاري كاملا غير عادي و ناخود آگاهانه از جمله عادات شايع در دوران كودكي است كه معمولا با بزرگتر شدن اين عادت برطرف مي شود.

از دلايل رايج جويدن ناخن در كودكان مي توان به كاستن از استرس، اضطراب و فشارهاي عصبي و تنش هاي روزانه اشاره كرد. براي كاستن از تنش هاي روزانه افراد بالغ روش هاي مختلفي از جمله پياده روي و حركات ورزشي آرام توصيه مي شود، اما كودكان براي آرام سازي هيجانات درونيشان روش هاي خاص خود را دارند كه جويدن ناخن از جمله اين روش هاست. اين عادت نه تنها باعث خرابي منظره ناخن مي شود بلكه خوردن ناخن به سهولت به پوست اطراف آن صدمه زده و باعث عفونت آن مي شود. از سويي ديگر جويدن ناخن انواع عفونت را از دهان به انگشت و از انگشت به دهان منتقل مي كند.

جويدن ناخن در خانواده هاي كم جمعيت به علت كم بودن همبازي يا توجه غير عادي به فرزندان و در خانواده هاي پر جمعيت به دليل محيط شلوغ خانه و كم توجهي به نيازهاي عاطفي كودكان شايع تر است.

بسياري از والدين زماني كه مي بينند فرزندشان در حال جويدن ناخن هايش است ناراحت وخشمگين مي شوند و نگران اين هستند كه اين رفتار در كودكشان به صورت عادي درآيد كه در آينده به سختي بتوانند آن را ترك كنند. براي درمان اين عادت والدين بايد از روش هاي حمايتي استفاده كنند. زيرا استفاده از روش هاي تند وخشونت آميز نه تنها موجب ترك اين عادت نخواهد شد، بلكه فشار عصبي بيشتري هم به كودك تحميل مي كند وسرزنش كردن وتنبيه كودكي كه به جويدن ناخن هايش دارد نه تنها روش مقابله مناسبي براي درمان نيست بلكه كودك را عصبي تر و لجوج تركرده وهمين امر موجب تشديد اين عمل در كودك مي شود.

توصيه هايي براي جلوگيري از ناخن جويدن

- كوتاه كردن ناخن ها؛ ناخن هاي كوتاه شده لزوم كمتري دارند كه جويده شوند. سعي كنيم كه هر چند روز يك بار ناخن های کودک را بگيريم و سوهان بزنيم كه حتي نتواند تكه هاي كوچك ناخن را به دندان بگيرد.

- منحرف كردن حواس در هنگام ناخن جويدن؛ سعي كنيم حواس كودك را هنگام اين عمل پرت كنيم. از او كارهايي بخواهيم كه مجبور شود از انگشتانش استفاده كند مثل درست كردن يك كاردستي يا كشيدن يك نقاشي.

- چسب زدن به روي انگشتان؛ ما مي توانيم چسب هاي زخم رنگي به روي دستانش بزنيم. به ياد داشته باشيم تهديد، تنبيه، پاشيدن فلفل و دارو به روي انگشتان نه تنها تاثيري ندارد بلكه مي تواند مشكل را تشديد كند. مخصوصا بچه هاي كوچكتر نمي توانند دليل اينكه انگشتانشان بدمزه است را بفهمند واين راه حل نمي تواند به آنها كمك كند. همين طور سعي كنيم هرگز بچه ها را نترسانيم به عنوان مثال كه اگر ناخنت را بخوري درخت ناخن در شكمت رشد مي كند يا اينكه ممكن است بدون اينكه بداند انگشتش را بخورد زيرا كودك ما ممكن است اين گفته هاي ما را به طور واقعي احساس كند.

به دنبال علت بگرديم

ما بهتر است منتظر پاسخ كودكمان كه چرا ناخن هايش را مي جود، نباشيم و او را به خاطر انجام اين عمل سرزنش نكنيم. سعي كنيم به دنبال علت باشيم و توجه كنيم كه كودكمان در چه موقعيت هايي اين عمل را انجام مي دهد. مثلا موقعي كه مي خواهد در مورد مسئله مهمي با ما صحبت كند و يا در هنگام تماشاي فيلم هاي وحشتناك. لازم است جستجو كنيم كه چه چيزي باعث شده آرامش و امنيت او به هم بخورد، تلاش كنيم آن را بيابيم و اين تلاش وكاوش ما براي پيدا كردن مشكل كودكمان و حل آن مي تواند بزرگترين گام براي از بين بردن اختلال ناخن جويدن ميشود.

كودكان نیز تقریبا مانند افراد بزرگسال از فشار رواني و هيجان هاي ناراحت كننده رنج مي برند. كودكاني كه ناگهان علاقه و توجه خود را به فعاليتهايي كه قبلا آنان را جذب خود مي كرده از دست مي دهند يا آنكه به نظر مي رسد در وضع ثابتي باقي مانده اند وهيچگونه پيشرفتي نمي كنند، ممكن است به موقعيت ها و رويدادهايي واكنش نشان مي دهند كه قبول كردن آنها برايشان مشكل است.

برخلاف اعتقاد عموم، فشار رواني چيزي نيست كه فقط بزرگسالان از آن رنج ببرند. حتي كساني كه با كودكان سروكار دارند نيز ممكن است اين تصور اشتباه را داشته باشند و معمولا فشار رواني را به عنوان پيامدي در ارتباط با رويدادهایي مانند طلاق، بيكاري، مشكلات كار و ناسازگاري زناشويي ببینند، اما واقعیت این است که کودکان نیز از هیجانات منفی تاثیر می پذیرند.

نشانه هاي فشار رواني و غمگيني در كودكان

شايد به سختي بتوان تشخيص داد كه كودك مشكل دارد، مخصوصا اگر در مراحل ابتدايي باشد كودكان مانند خود ما خلق وخويي متفاوت دارند.همچنين روزهاي خوب وبد دارند، از مردم دور و به آنان نزديك مي شوند، وبنا به دليلي واضح، بهتر يا بدتر مي خوابند. با وجود اين، اگرعلايم واقعي آنان را ناديده بگيريم، ممكن است بعدها با پيامدهاي جدي تري روبه رو شويم. ما بايد بتوانيم زماني كه فرزندمان چه در خردسالي و چه در زمان كه بزرگ مي شود شروع به اوقات تلخي مي كند علتش را تشخيص دهيم.

بعضي از شايع ترين علائم فشار روانی عبارتند از:
- خلق غمگين و ناخرسند كه به مدت بيش از دو يا سه روز ادامه مي يابد.
- گوشه گيري، عدم تمايل به فعاليت هاي عادي روزانه، يا بيش از اندازه غرق در تلويزيون يا بازي هاي كامپيوتري شدن.
- داشتن الگوهاي متفاوتي در زمينه خواب راه رفتن درخواب يا به سختي به بستررفتن، تظاهر به خستگي، بي هيچ دليل ظاهري.
- داشتن الگوهاي متفاوت براي خوردن و آشاميدن، دل درد، احساس بيماري، از دست دادن اشتها ونياز به آشاميدن بيشتر براي رفع عطش سيراب نشدني خود.
- بي ميلي و امتناع از رفتن به مدرسه، لباس پوشيدن با بي حوصلگي و ميل به بازگشت سريع به خانه پس از پايان مدرسه.
- خيس كردن رختخواب، ناخن جويدن و انگشت مكيدن.
- نشان دادن عدم همكاري بيشتر وپرخاشگري در خانه و مدرسه، از جمله از بدرفتاري بدني و كلامي با والدين و خواهر وبرادر.
- درد وناراحتي خيالي در اندام ها يا سر وگردن، براثر تنش.
- وابستگي و چسبيدن زياد به كسي .
- مشكل داشتن در تمركز، بي توجه شدن و به آساني از دست دادن تمركز.
- پناه بردن به خيال پردازی و اعتقاد داشتن به جهاني كه آنها در آن همه چيز را تحت كنترل دارند.
- بروز دادن عزت نفس ناچيز، انتقاد از خود، افكار يا رفتار حاكي از تمايل به خودكشي، يا تلاش براي كمال گرايي نابجا.

كودكان وقتي مرگ يكي از اعضاي خانواده، طلاق والدین، از دست دادن دوستان يا درگير شدن با آنان، غيبت كوتاه يا بلندمدت پدر يا مادر، تغيير مدرسه يا خانه، امتحان، فشارهاي والدين و رويدادهاي مشابه را تجربه مي كنند به فشار رواني دچار مي شوند.