چهارفصل بودن ایران فقط به مسافران در انتخاب مقصد کمک نمی‌کند، یعنی این ویژگی صرفا برای مسافرت به مناطق مختلف ایران به دلیل گرما یا سرما نیست، بلکه جاذبه‌هایی است که تنها در فصول خاصی از سال و البته با شرایط آب و هوایی ویژه‌ای، گردشگران را به سوی خود می‌کشاند.

یکی از جاذبه‌های گردشگری گونه‌های گیاهی و رستنی‌هایی است که فراوان در این سرزمین می‌روید و جاذبه‌ای بی‌نظیر و چشم‌نواز برای گردشگران به وجود می‌آورد. در این جا به ده نمونه از این گونه‌های خاص گیاهی پرداخته‌ایم.

داماش؛ سوسن چلچراغ

سوسن چلچراغ یکی از نادرترین گونه‌های گل در جهان محسوب می‌شود. این گل کمیاب که فقط در روستای داماش ایران و بخشی از جمهوری آذربایجان رشد می‌کند، به علت قرار گرفتن گل‌های رو به پایین به سوسن چلچراغ معروف شده است. سوسن چلچراغ تنها گلی است که به عنوان یکی از آثار ملی طبیعی ایران به ثبت رسیده است.

 این گل به سبب زیبایی و ارزش فراوان آن، سال‌55 از‌سوی سازمان حفاظت محیط زیست مورد حراست قرار گرفت. هر ساله در اواسط خرداد و اوایل تیر این گل بلند قامت و واژگون، شکفته می‌شود و گردشگران این امکان را دارند تا در طول یک هفته از سوسن چلچراغ دیدن کنند. همان طور که اشاره شد برای تماشای این گل باید چمدان ببندید و روانه شمال ایران شوید.

ابرکوه؛ سرو

سرو، درختی بلندقامت و موزون است و ازجمله درختانی است که ریشه در فرهنگ ایرانی داشته و جایگاه ارزشمندی میان مردم دارد. سرو در فرهنگ ایران زمین به عنوان نماد استقامت و سرفرازی شناخته می‌شود. این درخت به عنوان یکی از درختان همیشه سبز و استوار که حتی در سرما نیز پایداری می‌کند، از هزاران سال پیش در ایران کاشته می‌شده است.

 در حال حاضر، درختان سرو کهنسال ارزشمندی در ایران وجود دارد که گردشگران بسیاری را حتی از سایر نقاط جهان به خود جذب می‌کند. مهم‌ترین نمونه این درخت در ایران، سرو ابرکوه یزد است که به سرو زرتشت نیز مشهور است. این درخت با بیش از 4000 سال قدمت کهنسال‌ترین موجود زنده در آسیا و پس از متیوزلا دومین درخت کهنسال جهان محسوب می‌شود.

قشم؛ انجیر معابد

درخت لور یکی از رستنی‌های بسیار چشم‌نواز و اعجاب‌انگیز ایران است که به درخت انجیر معابد معروف شده است. درخت انجیر معابد را به نام‌های دیگری چون انجیر هندی یا انجیر پرتغالی نیز می‌شناسند و معتقدند از سرزمین هندوستان به خلیج فارس رسیده است. این درخت حاره‌ای تاجی بسیار بزرگ با ریشه‌هایی هوایی دارد.

 این درخت عجیب بیش از آن که تمایل به ارتفاع و قامت افراشتن داشته باشد، به شاخه‌پراکنی و گسترش دادن حجم سبز خود متمایل است. درخت انجیر معابد را که در مناطق گرمسیری ایران رشد می‌کند می‌توان در جزایر خلیج فارس، بندرعباس و چابهار یافت، اما بهترین نمونه این درخت در روستای تم سنیتی منطقه توریان جزیره قشم است که در کنار بقعه پیر تم سنیتی قرار گرفته است.

خراسان جنوبی؛ زعفران

زعفران از گیاهان بومی ایران محسوب می‌شود. سابقه‌ کاشت زعفران در ایران که به طلای سرخ معروف است، به بیش از 3000 سال پیش بازمی‌گردد. زعفران در ایران در استان خراسان (قائنات، بیرجند و گناباد)، یزد، کرمان، گیلان و مازندران تولید می‌شود. البته در طی سال‌های اخیر زعفران در کرج و قم نیز کشت شده است. زعفران به علت طعم، رنگ و عطر عالی کاربردهای فراوانی در تولید فرآورده‌های غذایی، دارویی و شیمیایی دارد.

 این محصول با توجه به محدودیت کشت و تولید، از فرآورده‌های گرانقیمت به شمار می‌رود. ایران با متوسط تولید 90 تا 93 درصد از مجموع تولید جهانی زعفران که حدود 200 تا 300 تن در سال است، مقام نخست را در تولید زعفران به خود اختصاص داده است. طی سال‌های گذشته، برگزاری جشنواره‌هایی مرتبط با زعفران در خراسان جنوبی توانسته گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب کند.

کازرون؛ نرگس

گل نرگس در ادبیات ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. در بسیاری از اشعار شاعران بزرگ از این گل خاصه نوع شیرازی آن در وصف چشمان شهلا استفاده شده است. گل نرگس یکی از محبوب‌ترین گل‌ها در ایران و بسیاری از نقاط جهان است که علاوه بر رایحه‌ای خوشبو و ظاهری زیبا، فواید پزشکی بسیاری نیز دارد.

 این گل زیبا در برخی نقاط ایران به صورت خودرو وجود دارد، استان فارس، استان کردستان و بخش‌هایی در شمال استان بوشهر از مهم‌ترین این مراکز به شمار می‌روند، اما مهم‌ترین رویشگاه گل نرگس در ایران شهرستان بهبهان شناخته شده است. یکی از بهترین مقصدهای گردشگری در بهمن ماه بازدید از نرگس زارهای زیبای استان فارس است که با وسعت تقریبی 65 هکتار در شهرستان کازرون واقع شده است.

کوهرنگ؛ لاله واژگون

لاله واژگون یکی از گل‌هایی است که در اسطوره‌های ایران زمین جایگاه ارزشمندی دارد. در اسطوره‌ها این گل کمیاب که به لاله نگونسار و اشک مریم نیز معروف است، شاهد مرگ سیاوش بوده و از غصه این اتفاق سر به زیر شده و اشک می‌ریزد. اشک لاله واژگون در واقع شیره‌های بی‌رنگی است که در درون این گل قرار دارد و گاهی به سمت پایین سرازیر می‌شود.

دشت لاله‌های واژگون شهرستان کوهرنگ که در 90 کیلومتری شهرکرد قرار دارد، مشهورترین دشت لاله در ایران است. این دشت با مساحتی حدود 3600 هکتار یکی از مراکز اصلی رویش گونه گیاهی کمیاب و زیبای لاله واژگون محسوب می‌شود. این گل‌های منحصربه‌فرد از اواخر فروردین می‌شکفد و تا اواخر اردیبهشت به مدت یک ماه چشم‌انداز بی نظیری را به گردشگران عرضه می‌کند.

دامغان؛ پسته

پسته به جرات محبوب‌ترین خوراکی در میان آجیل و خشکبار محسوب می‌شود. زادگاه اولیه درخت پسته ایران (شمال خراسان)، افغانستان و سوریه است که همچنان در این مناطق به صورت خودرو و وحشی دیده می‌شود. در حال حاضر این درخت در آذربایجان، قزوین، کرمان، اردستان، دامغان و رفسنجان به مقدار زیاد کاشته شده و مرغوب‌ترین محصول پسته در جهان را تولید می‌کنند.

 پسته اول از مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران نیز محسوب می‌شود. ایران همچنین در تولید این محصول مقام اول را در جهان داراست. پسته در ادبیات و فرهنگ عامه کشورمان نیز جایگاه خاصی دارد و توانسته به بسیاری از اشعار و ضرب‌المثل‌ها راه یابد. در اواخر شهریور رفسنجان به عنوان بیشترین تولیدکننده پسته و دامغان به عنوان مرغوب‌ترین تولیدکننده پسته، گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.

قشم؛حرا

گونه حرا به نام علمی اَوِسینا مارینا، به افتخار دانشمند شهیر ایرانی، ابن‌سینا که اولین بار آن را تشخیص داد، نامگذاری شده است. در مورد منشا حرا عقاید مختلفی وجود دارد، اما بیشتر آنها معتقد به تعلق این گونه به پهنه هند و مالزی هستند. در هنگام مد بخش بیشتر اندام‌های هوایی حرا در داخل آب قرار می‌گیرند و فقط تاج درخت مشخص است، به همین دلیل به صورت شناور نمایان می‌گردد؛ ولی هنگام جزر تمام اندام‌های هوایی نهال‌ها و ریشه‌های هوایی قابل تشخیص است.

 این درختچه‌ها به دلیل حفاظت از سواحل در مقابل فرسایش‌های مختلف، حفظ محیط زیست و تنوع زیستی، حفظ ذخایر ژنتیکی، کاهش انرژی امواج و قدرت تخریبی توفان و مناطق آبزی پروری از اهمیت بالایی برخوردار است. جنگل‌های حرا در شمال جزیره قشم یکی از مهم ترین جاذبه‌های گردشگری این منطقه است.

اصفهان؛ گل سرخ

گل سرخ یکی از نمادهای ملی ایرانیان محسوب می‌شود. گل سرخ که یکی از مشهورترین و محبوب‌ترین گیاهان در تاریخ باغبانی است، به دلیل داشتن رایحه‌ای خوش و تنوع گونه‌ای در بسیاری از نقاط جهان کشت می‌شود. ایران یکی از رویشگاه‌های اولیه این گل محسوب می‌شود و دارای سابقه طولانی در تولید گل سرخ است. در حال حاضر استان‌های فارس، کرمان، اصفهان و آذربایجان شرقی مهم‌ترین مراکز تولید این گل هستند که در میان آنها استان اصفهان در رتبه نخست و استان کرمان در مقام دوم قرار دارد.

 گل سرخ دارای کاربردهای بسیاری است و در صنایع غذایی، داروسازی و پزشکی و عطرسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از رویدادهای مهم گردشگری ایران در فصل بهار به واسطه گل سرخ است که شامل فعالیت‌های متنوعی چون بازدید از دشت‌های گل، خرید انواع مختلف آن و همچنین شرکت در مراسم گلابگیری می‌شود.

ساوه؛ انار

انار یکی از میوه‌های درختی است که به عنوان میوه‌ای بهشتی از آن در قرآن مجید نیز یاد شده است. زادگاه اولیه انار ایران است؛ اما امروزه در بسیاری از کشورها کاشته می‌شود. ایران با تولید سالانه بیش از 800 هزار تن انار، بزرگ‌ترین تولیدکننده این میوه در دنیا محسوب می‌شود. تمام قسمت‌های این درخت مفید است؛ پوست میوه، پوست ساقه و پوسته ریشه درخت انار مصارف صنعتی و درمانی دارد.

 از گذشته‌های دور بهترین قالی‌های ایران را با پوست میوه درخت انار رنگ می‌کرده‌اند. طی سال‌های گذشته در فصل پاییز جشنواره‌های متعددی در سراسر ایران، بویژه ساوه، با موضوع انار در کشور برگزار می‌شود و بازدیدکنندگان این امکان را دارند تا علاوه بر خرید این میوه دوست داشتنی، با فواید تغذیه‌ای و مصارف مختلف آن آشنا شوند.