تبدیل سیئات به حسنات از اموری است که در قرآن و معارف اسلامی به آن تصریح شده و در منابع دینی مورد توجه قرار گرفته است .اما پرسش این است که چگونه این تبدیل صورت می گیرد؟
آنچه در ذیل می خوانید پاسخ مرکز مطالعات پژوهش‌های حوزه علمیه به این سؤال است:
چگونه خداوند بدی های گروهی را به خوبی تبدیل میکند، آیا شامل بدی ها و گناهان کبیره نیز می‌شود؟
پاسخ:
خداوند بزرگترین گناه را شرک به خود دانسته است و آن را گناهی نابخشودنی معرفی کرده است[۱] و هر چند از گناهان دیگر چشم پوشی کند از آن نخواهد گذشت و بهشت را بر مشرک حرام کرده است.[۲] اما نا امیدی از رحمت و مغفرت الهی خود گناه نابخشودنی دیگری است و تنها کافران از رحمت الهی نا امید میباشند.[۳]
بنابراین، خداوند همة مردم را به توبه و بازگشت به سوی خود دعوت کرده و به آنها وعده کرده که او همة گناهان را خواهد بخشید.[۴] در جای دیگر می فرماید: که اگر بندگان توبه کنند و اعمال صالح انجام دهند بدیهای آنها را به خوبی تبدیل خواهد کرد و این مرحله بالاتر از مرحلة عفو و بخشش است.
همان گونه که ملاحظه می‌شود در آیة شریفه: «إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ…[۵] مگر کسانی که توبه کرده و ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند، پس خداوند بدیهای آنها را به خوبی تبدیل میکند» خداوند کلمة «سیئات» را به صورت مطلق و بدون هر گونه قیدی ذکر کرده است که شامل تمام گناهان می‌شود حتی شرک که بزرگترین آنهاست.
شروط تبدیل سیئات به حسنات
اما تبدیل سیئات به حسنات چنان که از آیة یاد شده بر میآید شروطی دارد که باید شخص آنها را انجام دهد و گرنه اینگونه نخواهد بود.
شرط اول این است که شخص توبة واقعی کند و عزم بر ترک گناهان گذشته نماید چنان که امام علی-علیه السلام- در این باره میفرماید: توبه دارای شش شرط است، ۱٫ پشیمانی از آنچه گذشت ۲٫ تصمیم به عدم بازگشت ۳٫ پرداختن حقوق مردم ۴٫ بجای آوردن تمام واجبات ضایع شده ۵٫ گوشتی که بر بدن روئیده با اندوه فراوان آب شود… ۶٫ رنج طاعت به تن چشانده شود چنان که شرینی گناه را چشانده.[۶] فرماید: توبه دارای شش شرط است، ۱٫ پشیمانی از آنچه گذشت ۲٫ تصمیم به عدم بازگشت ۳٫ پرداختن حقوق مردم ۴٫ بجای آوردن تمام واجبات ضایع شده ۵٫ گوشتی که بر بدن روئیده با اندوه فراوان آب شود… ۶٫ رنج طاعت به تن چشانده شود چنان که شرینی گناه را چشانده.[۶]
شرط دوم ایمان است که باعث طهارت نفس از آلودگی شرک است.
شرط سوم انجام اعمال صالح است. اگر کسی به این شرایط عمل کند خداوند هم وعده داده که گناهان او را بپوشاند. چنان که امام صادق (ع) می فرماید: «گناهان را از یاد فرشتههایی که گناهانش را مینویسند میبرد و به اعضا و جوارحش و قطعههای زمین وحی میکند که گناهان او را بپوشانند. در نتیجه روزی که او به دیدار پروردگارش میرسد هیچ شاهدی نیست که بر ضد او به گناهی از گناهانش شهادت دهد.» [۷]
پس وقتی اثری از گناه در نامة عملش نباشد در حالی که او پیوسته اعمال صالح انجام میدهد، دیگر چیزی غیر از حسنه در نامة عمل او ثبت نمیشود و این همان تبدیل سیئات و گناهان به حسنات است.
باید همیشه در نظر داشت که قبول توبه از طرف خداوند، لطفی است که به بندگان نموده تا هیچ گاه نا امید نشوند و هر گاه متذکر شدند به سوی او رجوع کنند و بدانند که ناامیدی از عفو و رحمت خداوند سزاوار بندگان مؤمن نیست و آنها که در دل به آن حقیقت جاوید یقین دارند همیشه چشم به درگاه او دوختهاند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱٫ تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، انتشارات دفتر انتشارات اسلامی، قم، ج۴، ص۳۵۸ تا ۴۰۰٫
۲٫ همان، ج۱۵، ص۳۳۳ تا ۳۳۷٫
۳٫ چهل حدیث، امام خمینی (ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ص۲۷۱ – ۲۸۳، حدیث۱۷٫
