كريستين بوبن

  نقاشي كردن زندگي

«كريستين بوبن» (Christian bobin) در سال 1951 در شهر «كروز» (creusot) به دنيا آمد. شهرت اين نويسنده برجسته فرانسه كه امروزه در دنياي ادب و فرهنگ بسيار مطرح است، به دليل جنس انديشه هاي عميق و منحصربه فردش است كه امروزه در حوزه انديشه نيز او را به عنوان يكي از متفكران معاصر مي شناسند.
«كريستين بوبن» فارغ التحصيل رشته فلسفه است و همين نگرش فلسفي او در كارهايش تاثيري عميق گذاشته است. به قول يكي از منتقدان آثارش؛ بوبن با ديدي فلسفي، قلمي شاعرانه و ذهني انديشمندي مي نويسد. به همين دليل آثار و افكارش علاوه بر اينكه نزد اهل ادب و فرهنگ جايگاه خاصي دارد، در حوزه انديشه نيز بسيار مورد توجه است.
«بوبن» تا كنون بيش از 35 اثر منتشر كرده است كه برخي از آثارش همچون «رفيق اعلي» Le Tress-bas)) در مدت كوتاهي در تيراژهاي بالا به فروش رفت و به چاپ هفتم و هشتم رسيد و در سال 1993 نيز برنده جايزه ادبي Dera – maggots يكي از جوايز مهم ادبي ـ فرهنگي فرانسه شد.
هر يك از آثار بوبن گوشه اي از افكار و زندگي او را به تصوير مي كشد. تجربه هاي روزمره زندگي او همچون عشق، تنهايي، دلتنگي، نوستالژي و … دستمايه آثار شاعرانه و نوشته هاي پر مغزش مي شوند. خود او مي گويد: «هر يك از كتابهايم تابلوي است از يك گوشه زندگيم.» من دوست دارم در كتابهايم «زندگي» را نقاشي كنم، «هستي» را بسرايم، «عشق» را بنوازم، «مرگ» را رنگ آميزي كنم، «تقدس» را به آواز درآورم.»
«معنويت» و «تقدس» از مضامين محوري آثار و افكار «بوبن» است. با اينكه بوبن به لحن و آواي كلام بسيار اهميت مي دهد اما نسبت به محتوا و مضمون كارهايش نيز بي توجه نيست. آهنگين بودن سبك كارش باعث شده نوشته هاي او بين نظم و نثر شناور باشد. به طوري كه وقتي نوشته هايش را مي خوانيم، احساس مي كنيم در پس آنها انديشه نهفته و بلبلي آواز سر داده است. چرا كه «بوبن» معتقد است «نوشتن يعني سراييدن آواها.» و اين طرز تفكر باعث شده كتابهايش فضايي شعر گونه پيدا كنند.
بوبن نه در كتابها و نه در مصاحبه هايش علاقه اي به شرح جزئيات زندگي اش ندارد. او در اين مورد در كتاب «فراتر از بودن» (La plus que ViVe) مي نويسد: «انسان براي آنكه علاوه بر «زنده بودن»، «زندگي كردن» را نيز بياموزد، نيازمند دو تولد است؛ يكي تولد جسمي و ديگر تولد روحي. خيلي ها تنها با تولد جسمي «زنده اند» كه اينها زندگي نمي كنند اما معناي واقعي «زندگي» را آن دسته از انسانها مي چشند كه با تولد روحي خود زندگي مي كنند. انسان از زماني موجوديت پيدا مي كند كه متولد مي شود و از زماني آغاز به «زندگي» مي كند كه روحش را به پرواز در آورد.»
بدين ترتيب از نظر بوبن زندگينامه هركس شامل زندگي روحي و معنوي است و براي شناخت يك نويسنده، هنرمند يا متفكر، بايد به عالم روحي او نفوذ كرد تا او را شناخت. چرا كه زندگي جسمي همه ما شبيه به هم است و اين زندگي روحي ماست كه ما را از هم متمايز مي كند. حال بسته به اينكه هركس بتواند روحش را تا چه مرتبه اي به پرواز درآورد، ارزش و منزلت متفاوتي پيدا مي كند.
از جمله آثار «بوبن» مي توان به كتابهايي چون: رفيق اعلي، بخش پنهان، زن آينده، پيراهن كوتاه مهماني، غير منتظره، فراتر از بودن، انسان شوم، نامه هاي طلايي، دستفروش، كتاب بيهوده، هشتمين روز هفته، جادوي آسان، موتسارت و باران، چند روز با خانمها، بند باز، قلب برفي و .. اشاره كرد.
كتاب «رفيق اعلي» يكي از آثار برجسته معاصر در حوزه فرهنگ انديشه و ادب فرانسه محسوب مي شود كه با استقبال خوب مخاطبان داخلي و خارجي منتقدان روبرو شده است. اين اثر، نقطه عطفي در آثار ادبي فرانسه و همچنين نقطه اوج كاري خود «بوبن» است چرا كه تمامي زوايا و بكرترين انديشه هاي بوبن را مي توان در آن يافت. او در اين كتاب با استفاده از امكانات زبان، زيباييهاي ادبيات، مضامين پر مغز و انديشه هاي پخته، اثري جاودانه و منحصر به فرد خلق كرد كه تحسين همگان را برانگيخت.
كتاب «رفيق اعلي» ماجراي زندگي {از تولد تا مرگ} قديسي ايتاليايي به نام «فرانچسكو» است كه شخصيتي بسيار مشهور در ادبيات اروپا است.
«فرانسوا آسيزي» در سال 1182 در شهر آسيزي ايتاليا و در خانواده اي مرفه و ثروتمند به دنيا آمد. همه اهميت اين قديس به دليل جايگاه معنوي و روحاني او نيست، بلكه او بنيانگذار فرقه اي روحاني ـ عرفاني بود كه از رابطه عاطفي مادر و فرزند الهام گرفته بود و عاطفه مادرانه را سرچشمه تقدس مي دانست. او و پيروانش انزوا و گوشه گيري را به منظور اعتراض به جهان، هدف خود قرار داده بودند و طبق همين آرمان و به خاطر دغدغه فكري اش براي زندگي و آينده بشر، زندگي مرفه خانوادگي خود را رها مي كند و عمرش را در انزوا، وقف خدمت به بيماران جذامي در جذامخانه مي كند كه اين شرايط باعث تحول روحي و سير معنوي در او مي شود و اين همان دليل اصلي اهميت و جايگاه ويژه او در نزد نويسندگان و هنرمندان اروپايي است.
دليل پرداختن «بوبن» نيز به اين قديس و شرح زندگي و افكار او در واقع بيان زندگينامه او نيست، بلكه بوبن در پس اين شخصيت از دغدغه هاي فكري و احساسات و عواطف خودش و نيازهاي روحي و خلأ عاطفي بشر امروز مي گويد. بوبن در كتاب «رفيق اعلي» شاهكار خود سعي دارد تا با الهام از زندگي معنوي و روحاني اين قديس مسيحي افقي بر تاريكيهاي زندگي بشر امروز بگشايد و از ناگفته هاي دنياي معنوي و زندگي روحي بگويد يا به عبارت بهتر «بسرايد» چرا كه بوبن چنين مضموني را بيشتر شاعرانه مي داند تا عارفانه.
خلأ عاطفي و نياز روحي، عرفان و روحانيت، انزوا و تنهايي، همبستگي و گفتمان ديني از جمله مضامين و درونمايه هاي اصلي و محوري آثار بوبن هستند كه او را از ديگر نويسندگان همطرازش بالاتر قرار مي دهد. بوبن عميق ترين خواسته ها و نيازهاي بشر امروز را با خلق فضايي شعر گونه و نگرشي فلسفي و انديشمندانه چنان طرح مي كند كه بدون اغراق در نوع خود در ادبيات معاصر جهان كم نظير است.
بوبن در كتاب «رفيق اعلي» به مخاطب يادآوري مي كند: «انسان با مردن به زندگي دعوت مي شود، با دوست داشتن، دوست داشته مي شود، با آرامش دادن آرامش مي گيرد، با بخشيدن، بخشوده مي شود، با فهميدن، فهميده مي شود و ...».
نوستالژي و دلتنگي براي بازگشت به دوران كودكي يكي از مضامين اصلي آثار بوبن است. او اين مضمون را همچون مرهمي بر زخم انسان مي داند. بوبن معتقد است «عشق» كامل در دوران كودكي به انسان هديه مي شود، اما انسان به تدريج با درگير شدن در حصارهاي زندگي و زندگاني جسماني اش اين عشق را از دست مي دهد و انسان براي به دست آوردن دوباره آن بايد به دوران كودكي خود رجوع كند تا دوباره آن عشق متعالي را به دست آورد.
در كل «بوبن» اعتقاد دارد خداوند، نعمتهايي چون نيكي، پاكي، عشق و .. را در وجود كودك به وديعه مي گذارد، اما انسان به تدريج در طول زندگي خود با آلوده شدن به زندگي مادي و پرداختن به زندگي جسمي خود اين نعمتها را از دست مي دهد و بسيار بايد تلاش كند و رنج ببرد تا دوباره آنها را به دست آورد. بنابراين، نوستالژي و دلتنگي براي دوران كودكي يكي از دغدغه هاي فكري بوبن براي خلق آثارش است.
يكي ديگر از آثار وي كه بسيار نيز مورد توجه منتقدان و مخاطبان قرار گرفت. «كتاب بيهوده» (Un Livre inutile) بود. در اين اثر بوبن با پرداختن به آثار و افكار هفت نويسنده و شاعر برجسته جهان ادبيات قصد دارد ماهيت و فلسفه ادبيات را بيان كند. پل كلودل، فرانسيس پونز، گوستاو رو، شارل فردينان رامو، ساموئل بكت، گيوم آپولينز و فرانسيس كافكا هفت شخصيتي هستند كه بوبن در اين اثر خود به آنان مي پردازد.
بوبن به عنوان نويسنده معنوي گرا همچون سيموي وي و پل كلودل به ادبيات با نگاهي معنوي و انساني مي نگرد. او شعر را نوشدارو و هوشدارويي براي روح انسان مي داند. تخيل، بازيهاي زباني، كلمات آهنگين، جملات كوتاه و پر مغز از جمله خصوصيات سبك نگارش بوبن است كه در «كتاب بيهوده» كاملاً مشهود است.
بوبن به عنوان يك نويسنده معنوي گرا از دين، معنويت و تقدس مضموني ادبي مي سازد. بدين ترتيب مي توان گفت او با ساز يك آهنگساز، انديشه يك متفكر، قلم يك اديب و احساس يك شاعر مي نويسد. كارهاي او اغلب حجمي اندك ولي مضموني سنگين دارند كه او با هنر و توانايي خود با استفاده از زباني شاعرانه، كلامي آهنگين و زيبايي ادبيات اين سنگيني و پر محتوايي كارش را همچون پر كاهي در فضا به پرواز درمي آورد تا بر دل مخاطبانش بنشيند.