ساختمان تاریخی ایران پیما یکی از بناهای به جا مانده از دوران پهلوی اول است که این روزها کارگاه ساخت ایستگاه شماره 11 مترو شیراز در آن برپا شده است و البته میزبان ماشین های سنگین و یک باسکول 100تنی است!

این بنای تاریخی که در چهار راه زند شیراز قرار دارد، اولین بنایی است که در قرن معاصر به سبک جدید ساخته شده و ترکیبی از معماری اصیل ایرانی و الگو‌های رایج در سال 1310 است که در سال 82 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.توجه میراث فرهنگی به این بنا، تا سال 87 که با صرف هزینه ای 90 میلیون تومانی آن را بازسازی کرد، ادامه داشت اما با این وجود، شهرداری شیراز از مدتی قبل ساخت یک ایستگاه مترو در محوطه داخلی این بنا را شروع کرده و میراث فرهنگی شیراز هنوز واکنشی به این اقدام نشان نداده است.

پیش از این پرونده ساخت مترو در اصفهان سر و صدای زیادی به پا کرده بود. تونل سازی زیر میدان نقش جهان و بافت تاریخی این شهر، بناهای متعلق به دوره صفوی را با خطر ویرانی رو به رو کرده بود. تا جایی که سازمان میراث فرهنگی و دوستداران بناهای تاریخی اعتراض های گسترده ای نسبت به این اقدام داشتند اما هیچ کدام از این اعتراضات به سرانجام نرسید تا در نهایت یونسکو وارد میدان شود و از شهرداری اصفهان نقشه متروی این شهر را بخواهد.

باروی اصفهان، دروازه دولت، ورودی عباس آباد، محل سردر و کاخ هزارجریب، سی و سه پل و میدان نقش جهان بناهایی بودند که ساخت این مترو، آنها را با خطر ویرانی مواجه کرده بود.

در تهران هم چهار سال قبل، ساخت ایستگاه مترو در نزدیکی تئاتر شهر مساله ساز شد و هنرمندان و هنردوستان زیادی برای حفظ فضای فرهنگی این مجموعه به میراث فرهنگی و شهرداری تهران اعتراض کردند. این اعتراض ها البته به جایی نرسید و در نهایت ایستگاه متروی چهار راه ولیعصر در چند قدمی تئاتر شهر ساخته شد. با این تفاوت که مسئولان عمرانی حاضر شدند محل ایستگاه را فقط چند متر جا به جا کنند و به حاشیه خیابان ولیعصر بیاورند.

گاراژ ایران پیما چه جایی است؟

بنای تاریخی گاراژ ایران پیما واقع در شیراز چهارراه زند، تقاطع خیابان زند و سعدی در سال 1310 به دست معمار شیرازی ابوالقاسم مهندسی با سبک معماری دوره اول پهلوی ساخته شده که از ابتدا کاربری گاراژ داشته سالها نیز از این بنای تاریخی جهت پارکینگ عمومی استفاده می شود به طوری که 70 درصد آن تخریب و جای آن را مغازه های تجاری گرفته است.

این بنا با اجرای قوس در قوس در نمای جلو عمارت همراه با ترکیبی از چوب‌های منقش و آجر و کلاف‌کشی به‌وسیله آهن (در داخل عمارت) نمای بدیعی دارد. گفته می شود هنگام ساخت این بنا، مردم نیمکت و صندلی می‌چیدند و رو به روی این عمارت می‌نشستند و ساختن آن را تماشا می‌کردند. کف بنا در حال حاضر با پوشش آسفالت فرش شده و احتمالا کف اصلی در زیر وضع موجود قرار گرفته و برای دستیابی به آن نیاز به حفر چند گمانه در نقاط مختلف حیاط است.

این بنا در ابتدا به گاراژ رهایی معروف بود. با این حال اما در سال 1345با تأسیس شرکت ایران‌پیما در تهران، گاراژ رهایی به‌نام گاراژ ایران‌پیما معروف شد.

گاراژ ایران پیما شیراز در تاریخ دوم آبان ماه سال هشتاد و دو در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا در طول سالهای گذشته آسیب های بسیار جدی دیده بود با این حال این اثر در سال های 86 و 87 با اختصاص اعتباری به مبلغ 90 میلیون تومان مرمت و بهسازی شد، این عملیات شامل مرمت، استحکام‌بخشی دیوارها، جمع‌آوری و اجرای مجدد سقف‌های (کاذب)‌ چوبی، پاکسازی و دوده‌زدایی از نمای بنا و جمع‌آوری تابلو‌های ناهمگون بود.