اسباب بازی های خطر آفرین

كودكان علاقه مند به فعالیت و بازی اند.  با هر نوع شی ء و وسیله به بازی می پردازند و به نوعی خود را سر گرم می كنند. آنها توجهی به سود بخشی بازی واثرات آن ندارند وفقط می خواهند بازی كنند. بدیهی است كه بازی كودكان همواره متأثر از وسایل و ابزاری است كه در اختیار دارند.

یكی از گرفتاری های جوامع مصرف كننده این است كه تولیدكنندگان و فروشندگان وسایل مربوط به نوزادان وكودكان از علاقه و دل بستگی والدین نسبت به رفاه ، سلامت و رشد كودكان سوء استفاده كرده ، با بهره گیری ازكم اطلاعی آنان در مورد مراحل رشد و نیازهای كودكان ، هر روز وسایل و كالاهای جدید وغالباً غیر ضروری و بعضاً مضر را به صورت اسباب بازی ، پوشاك و لوازم التحریر وغیره عرضه می كنند.

امروزه صنعت اسباب بازی بعد از صنایع نظامی دومین تجارت سودآور جهانی است . لذا توجه به كیفیت و كمیت تولید، توزیع  و مصرف اسباب بازی در كشورمان كه به لحاظ جمعیتی ، از بافت بسیار جوانی  برخوردار است ، لازم و ضروری است .

هر اندازه والدین ازنحوه شكل گیری شخصیت و نیازهای كودكان كم اطلاع تر باشند ، به همان اندازه زمینه را برای سودجویان آماده تر می سازند.

باید والدین آگاه باشند كه هرچیزی را تحت عنوان اسباب بازی خریداری نكنند. همان طور كه در مورد مواد غذایی كودك دقت و وسواس به خرج می دهند كه سالم و بهداشتی باشد، باید به غذای روحی و روانی ( اسباب بازی ، كتاب ، برنامه های تلویزیونی و...) نیز توجه كنند.

چه بسیارند وسایل و اسباب بازی هایی كه نه تنها موجبات رشد كودكان را فراهم نمی كنند ، بلكه سبب وارد آمدن صدمه بدنی ، فكری و حتی اخلاقی به فرزندان هم می شوند.

والدین باید دقت داشته باشند كه چه بسا اسباب بازی ها یی كه برای فرزند دلبندشان تهیه كرده اند باعث وارد آمدن صدمات جسمی و حتی مرگ او شود. یك نگاه سطحی به آمار حوادث نشان می دهد كه هر سال عده زیادی از كودكان به وسیله اسباب بازی های خود صدمه می بینند ناقص می شوند و حتی بعضی از مواقع جان خود را  از دست می دهند. برای مثال به چند مورد زیر اشاره می كنیم:

بازیچه ای كه به شكل موشك ساخته شده بود چشم پسر بچه هفت ساله ای را كور كرد .

بچه یك ساله ای دراثر قورت دادن چشم شیشه ای عروسكش خفه شد.

پرتاب دارت ( وسیله ای كه سرآن از میخ نوك تیز درست شده و انتهای آن یك چهار پر هدایت كننده دارد كه برای نشانه گیری از آن استفاده می شود) ، چشم پسر بچه ای را كور كرد  و به اعصاب مغزی وی صدمه زد .

در بازی الك و دولك برخورد دولك با سر كودكی باعث خون ریزی مغزی وی شد.

اینها نمونه هایی از ده ها و شاید صدها حادثه ای است كه هر روز درسراسر جهان برای كودكان اتفاق می افتد و همان طور كه اشاره شد باعث نقص عضو یا مرگ ایشان می شود. تنها در سال گذشته در 4/1 از جهان 150000 كودك در اثر بازی با اسباب بازی های خطرناك آسیب دیده اند و خسارت های ناشی از بازی كودكان با اسباب بازی های خطرناك به قدری سنگین و دربسیاری از موارد جبران ناپذیر است كه قوانین و مقررات ویژه ای برای كنترل میزان خطرناك بودن اسباب بازی ها در بیشتر ممالك دنیا وضع گردیده است و نادیده گرفتن این قوانین مجازات های شدید ی به همراه دارد . متأسفانه تولیدكنندگان فقط به فكر منافع مادی خودهستند و در مواردی كه در كشور خودشان فروش این گونه وسایل ممنوع شده است آنها را به سایر كشورها، خصوصاً كشورهای جهان سوم ، صادركرده اند.

نكات قابل توجه در هنگام تهیه اسباب بازی

والدین به هنگام خرید اسباب بازی باید به نكات زیر توجه داشته باشند:

كودك شما بسیاری چیزها را از راه دهان فرا می گیرد، مثلاً این كه چیزها چه مزه ای دارند : شیرینی یا ترشی ، تلخ یا معمولی وهمین طور این كه چه احساسی در دهان ایجاد می كنند و داغ یا سرد ، نرم یا سخت اند . آن ها همه چیز را به سو ی دهان می برند . اشیای ریزی مانند هسته ی میوه ، پول خرد، دانه تسبیح ، سنجاق قفلی ، دكمه وهر چیز مشابه دیگری را می بلعند . بسیاری از این اشیا از روده ها ی كودك می گذرد و همراه مدفوع از بدنش خارج می شود، اما اشیایی مانند سوزن ، سنجاق واستخوان های ریز و تیز، خطرناك هستند  . اگر فرزند شما جسمی صاف مانند هسته آلو را بلعید ، ناراحت نباشید و خروج آن را كنترل كنید ، ولی اگر با خوردن جسمی دچار دل درد، استفراغ یا ناراحتی شد، به ویژه اگر جسم بلعیده شده تیز باشد، باید فوراً او را به پزشك یا بیمارستان برسانید . دادن مسهل به این گونه كودكان نه تنها سودی ندارد ، بلكه ممكن است زیان آور نیز باشد.

بعضی از اشیای دیگر مانند مكعب های ساختمانی ، دكمه ها ، چشم شیشه ای عروسك ها و ... ممكن است مجاری هوا را مسدود كنند و موجب خفگی شوند، لذا توصیه می شود تا سن سه سالگی اسباب بازی هایی در اختیار كو دك قرار دهید كه موجب خفگی او نشود .

كودكان ، مخصوصاً بین 18-6 ماهگی ، با لذت تمام به هر چیزگاز می زنند واز آن جایی كه دندان ها ی شیری بسیار تیزند، باید اسباب بازی های كودك را كاملاً آزمایش كنید وهرچیزی كه در اثر گاز زدن بشكند ، به خصوص اجسام نوك تیز و لبه دار فلزی و پلاستیك سخت وشكننده ، باید كنار گذاشته شود . برای این كودكان اسباب بازی های نرم و حتی الامكان قابل شست و شو و نشكن تهیه كنید .

اگر تمام یا قسمتی از اسباب بازی خریداری شده از سرب ساخته شده باشد ، خطر جدی كودك را تهدید می كند ، زیرا سرب به علت نرمی زیاد به دست كودك مالیده می شود و به هنگام خوردن چیزی وارد بدن شده ، باعث مسمومیت تدریجی و شدید در آنها می گردد. تماس با آب ، هوا ، خاك یا اشیای آلوده به سرب ، علت اصلی این مسمومیت هاست. تنفس درهوای آلوده ومصرف آب های آلوده به سرب نیز از جمله عواملی است كه در زندگی شهری امروز، گاه اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.

گاهی در اسباب بازی های كودكان از رنگ هایی كه دارای سرب اند استفاده می شود . كودكان درمراحل اولیه رشد برای شناخت اشیا و محیط اطراف هرچه را پیدا كنند به دهان می برند  و با خوردن لایه رنگی روی اشیا واسباب بازی ها به طور مستقیم در معرض مسمومیت با سرب قرار می گیرند.

گاهی نیز والدین برای سرگرم كردن كودك ، نشریات و روزنامه ها را به دست او می دهند و كودك نیز ضمن بازی ، روزنامه را به دهان برده ، مرّكب آن را می خورد و مقدار قابل توجهی سرب وارد بدن خود می كند.

تنفس كودكان به هنگام رنگ آمیزی منازل نیز خطرناك است . زیرا در رنگ آمیزی ، معمولاً به علت استفاده از رنگ ها ی سرب دار ، هوا آلوده به سرب می شود.

از علل دیگر مسمومیت ناشی از سرب می توان این موارد را برشمرد: جوشاندن آب برای تهیه شیر كودك درون ظرفی كه در آن سرب به كار رفته ، استفاده از آب لوله هایی كه شیر آنها مدت زیادی بسته بوده است . نگهداری آب میوه و آب در ظروف سرب دار. مسمومیت به سرب می تواند منجر به بیماری های گوارشی ، روانی ، مغزی ، و در نهایت مرگ كودك شود. كودكان زیر شش سال بیشترین قربانیان این مسمومیت ها هستند .

براساس تحقیقات پژوهشگران دانشگاه های مالزی ، كودكان روستایی به دلیل تنفس هوای سالم وبدون سرب از ضریب هوشی وتوانایی مغزی بیشتری نسبت به كودكان شهری برخوردارند. دكتر زیلینا هاشم ، كارشناس محیط زیست این كشور می گوید: " كودكان روستایی كمتر از كودكان شهری درمعرض مواد شیمیایی مانند سرب ، كه وجود آن در محیط زیست در رشد مغز تأثیر می گذرد و ریه ها را نیز به خطر می اندازد ، قرار دارند وهمین امر دلیل برتری هوش آنهاست . وی می افزاید: وجود بیش ا ز 10 میكرو گرم سرب درهر دسی لیتر از خون ، می تواند در ساختار مغزی فرد تأثیر منفی بگذارد. هر گاه مقدار سرب موجود درخون از این حد فراتر رود ، هوش و تحرك مغزی فرد تحت تأثیر قرا ر می گیرد و قدرت حافظه كاهش می یابد."

وقتی تصمیم به تهیه یا ساخت یك اسباب بازی می گیرید توجه داشته باشید كه قسمت های گوناگون آن خوب به هم متصل شده باشد. قسمت های متصل شده به وسیله چسب یا قطعات پلاستیكی طوری نباشد كه زود از هم جدا شده ، یا بشكند؛ چون ممكن است قسمت های شكسته شده به كودك شما آسیب برساند. دقت داشته باشید كه دكمه ها و قطعاتی كه به جای چشم ها و نوك بینی عروسك های پارچه ای و پنبه ای استفاده می شود، كاملاً سفت و محكم درجای خود متصل شده باشند كه كودكان به آسانی نتوانند آن را از جای بكنند و ببلعند.

از تهیه اسباب بازی هایی كه دارای لبه های تیزند یا ممكن است زود بشكنند ودرنتیجه لبه های تیز پیدا كنند، خودداری كنید .

همچنین از خرید اسباب بازی هایی مثل شمشیرهایی كه نوك تیز دارند یا سیخ های كباب كه ممكن است كودك به عنوان شمشیر از آنها استفاده كند و از خرید یا تهیه اسباب بازی دارای  چرخ های دندانه دار ، به خصوص اگر آن دندانه ها به نحوی ساخته شده اند كه تیز می باشند خودداری كنید ! چون ممكن است انگشتان كودك شما میان آن گیر كند.

بعضی از اسباب بازی های پرسر و صدا ( تفنگ وتپانچه ) كه امروز متداول شده  ممكن است صدمات جبران ناپذیزی بر كودكان وارد آورد. تفنگ  و تپانچه ممكن است ( بعضی روان شناسان مخالف اسباب بازی های خشن هستند) مورد علاقه كودكان باشد ، ولی نه برای هر سن و سالی. امروزه بیشتر این اسباب بازی ها به نحوی ساخته شده اند كه در آنها می توان از انواع و اقسام ترقه ها و حتی در بعضی از آنها از فشنگ های صدا دار بهره جست .

متأسفانه كودكان علاقه دارند كه بچه های دیگر را غافلگیر كرده ، تفنگ را در نزدیك گوش آنان به صدا درآورند. اگر در چنین حالاتی موفق به چكاندن ماشه و ایجاد صدا شوند ممكن است پرده گوش كودك صدمه دیده ، برای همیشه از داشتن یك گوش سالم محروم شود، یا این كه پرده گوش كودك آسیب ببیند و موجب آزار واذیت اوشود.

از دیگر اسباب بازی های خطرناك ، اسباب بازی است كه برا ی به حركت در آوردنشان از نیروی برق استفاده شده است . این گونه اسباب بازی های برقی را برای كودكان كمتر از 13 سال خود به هیچ وجه تهیه نكنید . این نوع اسباب بازی ها اگر چه دارای ترانسفورما توری هم باشند كه برق 220 ولت منزل را به برق با ولتاژ كم تبدیل كنند، باز هم برای كودكان خطرناك اند. زیرا اغلب بچه ها بعد از مدتی بازی با آن وسیله ، بدون آن كه آن را جمع و جور كنند ودر گوشه ای بگذارند آن را در وسط اتاق رها می كنند. والدین بدون توجه به این مسئله ممكن است در حین عبور، روی آن پا گذاشته ، یا با پای آنها به گوشه ای پرتاب شود ودر نتیجه بدون آن كه كسی متوجه شود در سیستم برقی آن اشكالی به وجود آید و بعد وقتی كه كودك شما بخواهد از آن استفاده كند ناراحتی جبران ناپذیری برای شما به وجود بیاورد. با بهره گیری از ترانزیستورها ، اكنون تمام اسباب بازی های برقی را به صورتی كه با قوه كار می كنند ساخته اند كه به هیچ وجه خطرناك نیستند.

اسباب بازی ها نقش مهمی در زندگی كودك بازی می كنند . كودكان به اسباب بازی هایی نیازمندند كه بتوان آنها را حركت داد ، تغییر داد و دستكاری كرد . اسباب بازی هایی دارای ارزش روان شناختی اند كه كودك درآن نقش فعالی داشته باشد. نه اسباب بازی هایی كه بسیار خودكار یا بسیار كامل باشند چیزی برای انجام دادن كودكان باقی نمی گذارند. هرگاه شما یك ماشین كوكی یا قطار كوكی بخرید و دراختیار كودك قراردهید ، او در تمام روز این ماشین كوكی را كوك می كند ورها می سازد و به آن نگاه می كند و شادی می نماید . این گونه اسباب بازی ها محتوای جالبی ندارند و كودك هیچ گونه تلاش فكری انجام نمی دهد و درمقابل اسباب بازی ، موجودی منفعل ، تماشا گر و فاقد ابتكار و خلاقیت است . مثلاً دو نوع ترن دراختیار كودك قرار دهید كه یكی از آنها  فلزی ، رنگ شده و كاملاً شبیه به قطار واقعی و دیگری چوبی و ساده است كه واگن های آن جدا می شود و كودك كارهای مختلفی می تواند با آن انجام دهد.  كودك از اسباب بازی فلزی ، رنگ شده و كامل كه ممكن است ظاهری جذاب نیز داشته باشد خیلی زود خسته می شود، ولی از نوع دوم كه كودك می تواند بر روی آن كار كند ، آن را تغییر دهد، اجزای آن را ازهم جدا كند و با به كارگیری نیروی ابتكار و تخلیل خود كارهای مختلفی روی آن انجام دهد، بیشتر خوشش خواهد آمد.