نماز و آرامش روانی خانواده

شانه را خالی از فشار بار بندگی غیر می‏کند. زیرا کمترین استرس و فشاری مانند استرس ناشی از بندگی غیر خدا آدمی را می‏آزارد و لذا آنگاه که شهادت می‏دهد که خدایی غیر از خدای یکتا نیست «اشهد ان لا اله الاّ اللّه» احساس آرامش می‏کند.
پس در نماز اذکاری وجود دارد که بیان آن‏ها و بازگو کردن آن کلمات ارزشمند که آدمی بر نفس خود تلقین می‏کند به او آرامش می‏بخشد و بهداشت روانی او را تأمین می‏نماید و افراد فاقد استرس‏های روانی، در خانواده و در برخورد با دیگران فشار و دشواری کمتری را متوجه آنان می‏سازد و خانواده نیز از فضایی آرام و کم استرس برخوردار می‏گردد.
درمان و یا کاهش افسردگی
آن کس که خوب و نیکو نماز می‏گزارد، کمتر دچار افسردگی می‏شود. فردی که به افسردگی مبتلا شده است نیز می‏تواند با استعانت از نماز، میزان افسردگی خود را کاهش دهد. بیان چنین اثری برای نماز به معنای آن نیست که افراد افسرده جهت درمان نیازی به روان‏شناس و یا روان پزشک ندارند، بلکه در حین بهره گرفتن از روش‏های روان درمانی از نماز و عبادت نیز می‏توانند برای کاهش و یا درمان افسردگی خود بهره بگیرند. پژوهش‏های انجام شده نیز حکایت از صحت این ادعا دارد. اریک فروم در کتاب روانکاوی و دین می‏نویسد: نیاز دینی نیاز به یک الگوی جهت‏گیری و مرجعی برای اعتقاد و ایمان است‏ و هیچ کس را نمی‏توان یافت که فاقد این نیاز باشد و تجلی این نیاز را در حین انجام نماز به خوبی می‏توان دید. تأمین چنین نیاز راه یافتن به سلامت را زمینه سازی می‏کند و یافته‏های محققین نیز مؤید این مدعاست. چنان که پژوهش‌گران که در سال‏های اخیر در جوامع اسلامی مثل ایران و مالزی دست به تجربه تازه‏ای در اتخاذ شیوه روان درمانی برای بیماران مسلمان مبتلا به مشکلاتی نطیر اضطراب، افسردگی و داغدیدگی زده‏اند، مطالعات تجربی نشان داده‏اند که با به کارگیری روان درمانی مثل استفاده از آموزش‏های قرآنی و احادیث و ترغیب به نماز و دعا و ذکر به عنوان یک نوع مراقبه و بحث درباره موضوعات مذهبی بیماران به بهبود بیشتر و درمان سریع‏تری نسبت به گروه مشابه‌شان که درمان‏های غیر مذهبی دریافت داشته‏اند، دست می‏یابند (اظهر ۱۹۹۵ و ارمه و ذاراپ ۱۹۹۴ و ابهری ۱۳۷۵) ۲.
آدمی به هنگام اقامه نماز در برابر خالق می‏ایستد و با خدای خویش غم دل باز می‏گوید: مثلا در حین قنوت می‏گوید اللّهم اغفر لی الذّنوب التی تحبس الدّعاء خداوندا، آن گناهانم را که باعث حبس دعا شده‏اند ببخش و یا می‏گوید: الّلهمّ اغفر لی الذّنوب الّتی تنزل البلاء خداوندا، آن گناهانی از مرا ببخش که موجب نزول بلا شده‏اند. بیان این خواسته‏ها و نیازها و باز گفتن رازها و طلب مغفرت همگی موجبات کاهش غم می‏شود و آدمی به هنگام بیان غم‏ها احساس می‏کند که سبک می‏شود و امری تحقق می‏یابد که روان شناسان به آن پالایش روانی می‏گویند و این حالت موجب کاهش افسردگی فرد می‏شود و اگر آدمی پیوسته با خدای خویش راز و نیاز کند و غم دل باز گوید، هرگز مبتلا به افسردگی نمی‏شود، چنان که احوال اولیای الهی چنین است و خدا در وصف آنان می‏فرماید: الا انّ اولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون به درستی که اولیای الهی نه می‏ترسند و نه محزون می‏شوند. یعنی در آنان حزن و افسردگی راه ندارد و اگر کسانی افسرده و حزین هستند، راز آن را باید در فاصله‏ای بیابند که از اولیای الهی دارند و به تعبیر دیگر فاصله‌ی بیشتری از خدا دارند و گفته‏اند:
دوست نزدیکتر از من به من است    ***     وین عجب‏تر که من از وی دورم
پس در خانه‏ای که همه نمازگزار هستند و همه غم‏های خویش را با خدا باز می‏گویند، همه از افسردگی به دور هستند و از سلامت روانی برخوردارند .
در این نوشتار تلاش نمودیم که برخی از خواص نماز در تحقق آرامش روانی را به اختصار بیان نماییم. اما خواص فراوان دیگری نیز در نماز دیده می‏شود که در بحث تفصیلی دیگر می‏توان از آن‏ها سخن به میان آورد.
دکتر محسن ایمانی

منبع:موسسه جهاني سبطين