معرفی شخصیت های ادبی ایران

با سلام و عرض خسته نباشید به تمامی اعضای راسخون.

در این تاپیک می خوام  شخصیت های ادبی ایران را معرفی کنم.

شروع شخصیت ها از پست بعدی...

پدر و مادر او هر دو از ادبیات و شعر سررشته داشتند و پدربزرگ مادری او میرزا جوادخان مؤتمن‌الممالک از شاعران دوره ناصری بود.

وی در دوران خردسالی به شعر علاقه داشت و در دوران دبیرستان و سال اول دانشگاه دفتری از غزل و مثنوی فراهم کرد.

مشیری دوره آموزش‌های دبستانی و دبیرستانی را در مشهد و تهران به پایان رساند و سپس وارد دانشگاه شد و در رشته ادبیات فارسی در دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت.

وی ادبیات را ناتمام رها کرد و به سبب دلبستگی بسیاری که به حرفه روزنامه‌نگاری داشت از همان جوانی وارد فعالیت مطبوعاتی در زمینه خبرنگاری و نویسندگی شد و بیش از 30 سال در این حوزه کار کرد.

مشیری سال‌ها عضو هیات تحریریه مجلات سخن، روشنفکر، سپید و سیاه و چند نشریه دیگر بود.

وی از سال 1324 در وزارت پست و تلگراف و تلفن و سپس شرکت مخابرات ایران مشغول به کار بود و در سال 1357 بازنشسته شد.

فریدون مشیری در دوران شاعری خود، در هیچ عصری متوقف نشد، شعرش بازتابی است از همه مظاهر زندگی و حوادثی که پیرامون او در جهان گذشته.

فریدون مشیری در سوم آبان سال 1379 در سن 74 سالگی دارفانی را وداع گفت.

کتاب‌های فریدون مشیری:

ابتهاج متخلص به «ه.الف سایه»، شاعر متخلص به سایه است و موسیقی پژوه نیز می‌باشد.

وی دوره دبستان را در رشت و دبیرستان را در تهران تحصیل کرد و در همین دوران اولین دفتر شعر خود را به نام نخستین نغمه‌ها منتشر کرد.

ابتهاج مدتی به عنوان مدیر کل شرکت دولتی سیمان تهران به کار اشتغال داشت و از سال1350 تا 1356 برنامه گل‌های تازه و گلچین هفته رادیو ایران را سرپرستی می‌کرد.

ابتهاج با سرودن شعرهای احساسی آغاز کرد اما با کتاب شبگیر خود که حاصل سال‌های پر تب و تاب پیش از سال 1332 است به شعر اجتماعی روی آورد.

برخی از آثار هوشنگ ابتهاج:

منوچهر آتشی در سال 1310 در روستای دهرود بخش بوشکان در بوشهر به دنیا آمد.

آتشی، متخلص به سرنا، شاعر، منتقد، مترجم و روزنامه‌نگار است.

وی تحصیلات ابتدایی و دوره متوسط را در بوشهر گذراند و برای گذراندن دوره دانشسرای مقدماتی به شیراز رفت.

آتشی در سال 1333 آموزگار شد و در شهر بوشهر و اطراف آن به تدریس پرداخت و در سال 1339 به دانشسرای عالی تهران وارد شد و در رشته زبان انگلیسی لیسانس گرفت.

او در مقطع کارشناسی رشته‌ زبان و ادبیات انگلیسی، فارغ‌التحصیل شد و در دبیرستان‌های قزوین، به امر دبیری پرداخت.

وی در پایان سال‌های خدمت دبیری به عنوان ویراستار در انتشارات سازمان رادیو و تلویزیون به کار پرداخت و در سال 1359 بازنشسته شد و به بوشهر بازگشت.

آتشی از سال 1333 انتشار شعرهایش را شروع کرد و در فاصله‌ چند سال توانست در شمار شاعران مطرح معاصر درآید.

نخستین مجموعه‌ شعر او با عنوان آهنگ دیگر در سال 1339 در تهران چاپ شد و پس از این مجموعه، دو مجموعه دیگر با نام‌های آواز خاک و دیدار در فلق انتشار یافت.

وی در دهه‌های 40 و 50 و 60 به سبک نیمایی شعر می‌سروده در دو دهه آخر عمر به شعر سپید روی آورد.

منوچهر آتشی سال 1384 بر اثر ایست قلبی در سن 74 سالگی در بیمارستان سینا تهران درگذشت و در زادگاهش بوشهر به خاک سپرده شد.

وی چند روز قبل از مرگش در مراسم چهره‌های ماندگار به عنوان چهره ماندگار ادبیات معرفی شده بود.

برخی از آثار منوچهر آتشی:

• آهنگ دیگر، ۱۳۳۹
• ‬آواز خاک، ۱۳۴۷
• ‬دیدار در فلق، ۱۳۴۸
• برانتهای آغاز
• گزینه اشعار، ۱۳۶۵
• وصف گل سوری، ۱۳۷۰
• گندم و گیلاس، ۱۳۷۰
• فانتامارا، اثر اینیاتسیو سیلونه (ترجمه)
• جزیره دلفین‌های آبی‌رنگ (ترجمه)
• مهاجران (ترجمه)
• دلاله (ترجمه)

عمران صلاحی 10 اسفند سال 1325 در تهران به دنیا آمد.

وی نخستین شعرش در 15 سالگی در اطلاعات کودکان به چاپ رسید اما کار نوشتن را به گونه‌ای جدی و پیگیر از 20 سالگی در نشریۀ فکاهی توفیق آغاز کرد.

عمران صلاحی در کنار نوشتن و سرودن به تحقیق و پژوهش در بارۀ طنز روی آورد و در سال ١٣۴٩ کتاب طنزآوران ایران را با همکاری بیژن اسدی‌پور منتشر کرد.

نخستین شعر از اشعار نیمائی عمران صلاحی در سال ١٣۴٧ در مجلۀ خوشه به سردبیری احمد شاملو انتشار یافت. صلاحی در عرصۀ شعر و در قلمرو طنز جدی و فعال بود.

وی از سال ١٣۵٢تا ١٣٧۵ در استخدام رادیو و تلویزیون بود و سال‌ها با شورای عالی ویرایش صدا و سیما همکاری داشت.

صلاحی آثار خود را در عرصۀ طنز از جمله با نام مستعار آقای شکرچیان به چاپ می‌رساند.

وی 11 مهر سال ١٣٨۵ در پی یک بیماری قلبی و ریوی در تهران درگذشت.

برخی از آثار عمران صلاحی:

• طنزآوران امروز ایران با همکاری بیژن اسدی‌پور (۱۳۴۹)
• گریه در آب (۱۳۵۳)
• قطاری در مه (۱۳۵۵)
• ایستگاه بین راه (۱۳۵۶)
• هفدهم (۱۳۵۸)
• پنجره دن داش گلیر (۱۳۶۱، به زبان ترکی آذربایجانی)
• رویاهای مرد نیلوفری (۱۳۷۰)
• شاید باور نکنید (۱۳۷۴، چاپ سوئد)
• یک لب و هزار خنده (۱۳۷۷)
• حالا حکایت ماست (۱۳۷۷)
• گزینه اشعار (۱۳۷۸)
• آی نسیم سحری (۱۳۷۹)
• ناگاه یک نگاه (۱۳۷۹)
• ملا نصرالدین (۱۳۷۹)
• از گلستان من ببر ورقی (۱۳۷۹)
• باران پنهان (۱۳۷۹)
• هزار و یک آینه (۱۳۸۰)
• آینا کیمی (به زبان ترکی آذربایجانی، ۱۳۸۰)
• تفریحات سالم
• طنز سعدی در گلستان و بوستان
• زبان‌بسته‌ها (منتخبی از قصه‌های حیوانات به نظم)
• عملیات عمرانی
• خنده سازان و خنده پردازان
• موسیقی عطر گل سرخ

یدالله مفتون امینی در سال 1305 در قریه هوله سو در 5 کیلومتری شاهین در استان آذربایجان‌غربی به دنیا آمد.

نام اصلی او یدالله امینی است اما چون در غزل‌هایش «مفتون» تخلص می‌کرد و غزل‌های او با این نام از سال 33 به بعد انتشار یافت؛ این عنوان، به نام او اضافه شد.

وی در سال 1325 از دبیرستان فردوسی تبریز و در سال 1328 از دانشکده حقوق تهران فارغ التحصیل شد.

امینی به مدت 31 سال در وزارت دادگستری خدمت کرد و در سال 1350 به جهت سیاسی بودن اشعارش از سمت قضایی برکنار شد و بعد از انقلاب اسلامی دوباره به کار خود برگشت.

وی اواخر سال 1359 بازنشسته شد و دوران اصلی شاعری‌اش از همین زمان شروع شد.

شعر مفتون امینی در تمام مجله‌ها و روزنامه‌های معتبر 60 سال اخیر انتشار یافته و علاوه بر شعر فارسی، شعر ترکی هم سروده است.

برخی از آثار مفتون امینی:

• دریاچه (1336)
• کولاک (1344)
• انارستان (1346)
• عاشقلی کروان (1358)
• فصل پنهان (1370)
• یک تاکستان احتمال (1376)
• سپیدخوانی روز (1378)
• عصرانه در باغ رصدخانه (1383)
• بومرنگ(1384)

محمد علی سپانلو در سال 1319 در تهران به دنیا آمد.

وی دوره دبستان و دبیرستان را در تهران به پایان برد وارد دانشگاه تهران شد و در رشته حقوق فارغ‌التحصیل شد.

محمدعلی سپانلو شاعر، منتقدادبی، مترجم، بیش از 50 جلد کتاب در زمینه‌های شعر و داستان و تحقیق، به صورتِ تالیف و یا ترجمه، منتشر کرده است.

بسیاری از آثار او به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، فرانسه، هلندی، عربی، و سوئدی ترجمه شده است.

سپانلو از معدود شاعران و نویسندگانِ ایرانی است که در دنیایِ ادبیات غرب نیز شناخته شده است و توانسته است نشان شوالیهٔ نخلِ آکادمیِ فرانسه (بزرگ‌ترین نشانِ فرهنگی کشور فرانسه) و جایزهٔ ماکس ژاکوب (بزرگ‌ترین جایزهٔ شعر فرانسه) را دریافت کند.

سپانلو جدا از سرودن، در عرصه‌های دیگر چون قصه، پژوهش و بررسی و ترجمه نیز صاحب چندین اثر است.

وی در سال 1382 در مراسمی با حضور هنرمندان ایرانی و هنر دوستان فرانسوی در منزل سفیر فرانسه در تهران نشان نخل آکادمیک را دریافت کرد.

برخی از آثار محمدعلی سپانلو:

شعر:

• فیروزه در غبار
• ژالیزیانا
• پیاده‌روها
• خانم زمان
• آه بیابان
• خاک
• رگبارها
• سندباد غایب
• هجوم
• نبض وطنم را می‌گیرم
• ساعت امید

ترجمه:

• در محاصره
• عادل‌ها
• کودکی یک رئیس
• دهلیز و پلکان
• آنها به اسب‌ها شلیک می‌کنند (هوراس مک کوی)
• مقلدهاکودکان
• امیر حمزه صاحب قران و مهتر نسیم عیار
• سفرهای سندباد بحری

احمد عزیزی در سال 1337 در سر پل ذهاب استان کرمانشاه به دنیا آمد.

وی در کودکی با عشایر سیاه چادرنشین حشر و نشر فراوان داشت و قبل از رفتن به دبستان، خواندن و نوشتن را بدون داشتن معلم و تنها از روی کنجکاوی و تأمل و دقت از نوشته‌های روی تابلوها و اسامی خیابان‌ها و... به خوبی فرا گرفت.

عزیزی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به دعوت شمس آل احمد به تهران آمد و موفق به دیدار شهید آیت‌الله مطهری شد.

وی با آغاز جنگ تحمیلی به همراه خانواده به تهران آمد و سپس برای مدتی ساکن شهرستان نور شد، سپس در تهران اقامت گزید و به همکاری با روزنامه جمهوری اسلامی پرداخت.

عزیزی آثار شعر و نثر ادبی متعددی دارد و اشعارش با عرفان اسلامی آمیختگی دارد و تمجید از اهل بیت (ع) در بیشتر آثارش موج می‌زند.

احمدی عزیزی اواخر سال 1386 به علت بیماری در بیمارستان بستری شد و چند سالی در حالت کما بود.

برخی از آثار احمد عزیزی:

• «باران پروانه» 1371
• «رودخانه رؤیا» ۱۳۷۱
• «خوابنامه و باغ تناسخ» ۱۳۷۱
• «ترجمه زخم» ۱۳۷۰
• «شرجی آواز» ۱۳۶۸
• «کفش‌های مکاشفه» ۱۳۶۷
• «ملکوت تکلم»
• «سیل گل سرخ» ۱۳۵۲

محمد شمس لنگرودی در سال ۱۳۲۹در محلۀ آسید عبدالله لنگرود به دنیا آمد.

شمس در خانواده‌ای مذهبی بزرگ شد. پدرش آیت الله جعفر شمس لنگرودی از روحانیان و امام جمعۀ لنگرود بود.

وی دورۀ دبستان و دبیرستان را در لنگرود و دورۀ دانشگاه را در رشت گذراند.

محمد شمس لنگرودی اولین مجموعه شعر خود را در سال 1355 منتشر کرد اما در دهه 60 بود که به عنوان شاعر، معرفی شد.

وی در دانشگاه تاریخ هنر درس می‌دهد.

وی کتابی با نام رباعی محبوب من منتشر کرده که مجموعه‌ای از بهترین رباعیات از رودکی تا نیماست.

برخی از آثار محمد شمس لنگرودی:

• رفتار تشنگی
• در مهتابی دنیا
• خاکستر و بانو
• جشن ناپیدا
• قصیده لبخند چاک چاک
• نت‌هایی برای بلبل چوبی
• پنجاه و سه ترانه عاشقانه
• باغبان جهنم
• ملاح خیابان‌ها
• توفانی پنهان شده در نسیم گزیده شعرها با انتخاب بهاء الدین مرشدی
• مجموعه اشعار

رمان:

رژه بر خاک پوک

حسین منزوی در سال 1325 در زنجان در خانواده‌ای فرهنگی به دنیا آمد.

وی از سنین جوانی سرودن شعر را آغاز کرد و در سال 1346 به عنوان شاعر خود را مطرح کرد و غزل‌های او مورد توجه غزل‌سرایان قرار گرفت.

منزوی در سال 1346 وارد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران شد. اما این رشته را رها کرد و به جامعه‌شناسی رو آورد اما این رشته را نیز ناتمام رها کرد و در سال 1350 مجموعه شعر حنجره زخمی تغزل ‌‏را منتشر کرد.

این کتاب در بخش شعر جهان‌‏ جایزه فروغ فرخزاد؛ که در آن دوران جزء معتبرترین جوایز ادبی ایران بود، را به دست آورد.

‌پس از انتشار این کتاب در صدا و سیما مشغول به کار شد و در این دوران برنامه یک شعر یک شاعر را تهیه وکارگردانی کرد.

در همین دوران منزوی بسیاری از ترانه‌ها و تصنیف‌هایش را ساخت و تعدادی از آنها مورد توجه قرار خوانندگان مطرح آن روز قرار گرفت.

وی مدتی مسئول صفحه شعر مجله ادبی رودکی بود و در سال نخست انتشار مجله سروش نیز با این مجله همکاری داشت. در سال‌های پایانی عمر به زادگاه خود بازگشت و تا زمان مرگ در این شهر باقی ماند.

حسین منزوی هرگز کار دولتی نداشت و تنها با انتشار شعرهایش گذران عمر کرد. وی در شعر سپید نیز دستی داشت، موسیقی را خوب می شناخت و صدا و خط خوبی نیز داشت.

حسین منزوی در سال 1383 پس از مدتها رنج از بیماری قلبی در بیمارستان شهید رجایی تهران درگذشت.

برخی از آثار حسین منزوی:

• با عشق در حوالی فاجعه- مجموعه غزلی سروده شده از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۲
• این ترک پارسی‌گوی (بررسی شعر شهریار)
• از شوکران و شکر؛ مجموعه غزلی سروده‌شده از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۶۷
• با سیاوش از آتش
• از ترمه و تغزل؛ گزیده اشعار، ۱۳۷۶
• از کهربا و کافور
• با عشق تاب می‌آورم؛ شامل اشعار سپید و آزاد سروده شده از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۷۲
• به همین سادگی (مجموعه شعرهای سپید)
• این کاغذین جامه؛ مجموعه برگزیده اشعار کلاسیک
• از خاموشی‌ها و فراموشی‌ها
• حنجرهٔ زخمی تغزل؛ دفتری از شعرهای آزاد و غزل‌های سروده شده از ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹
• مجموعه اشعار حسین منزوی، انتشارات آفرینتش و نگاه، 1388
• حیدر بابا- ترجمه نیمایی از منظومه «حیدر بابایه سلام» سروده «شهریار»

عباس یمینی شریف در سال 1298 در تهران به دنیا آمد.

وی تحصیلات ابتدایی را در دبستان انتصاریه و شاهپور تجریش فرا گرفت و دوره متوسطه را در دارالفنون و دانشسرای مقدماتی به پایان رساند.

از آن پس وارد دانشکده ادبیات شد و به تحصیل ادامه داد و به اخذ لیسانس توفیق یافت و دوره دکترای ادبیات را نیز دنبال کرد و فارغ التحصیل شد.

در سال ۱۳۳۲ یمینی شریف با بورس دولتی به امریکا اعزام شد و یک سال در دانشگاه کلمبیا به تحصیل دوره تخصصی در آموزش کودکان پرداخت و درجه فوق لیسانس دریافت کرد.

وی در سال ۱۳۱۷ در دانشسرای مقدماتی به تحصیل پرداخت. در سال ۱۳۲۱ اولین شعرش برای کودکان در مجله‌ نونهالان منتشر شد.

در سال ۱۳۲۴ اشعار او در کتاب‌های درسی دوره ابتدائی ایران وارد شد. یمینی شریف در سال ۱۳۲۸ به مدیریت مجلات دانش آموز درآمد.

در سال ۱۳۳۴ دبستان روش نو را با همسرش توران مقومی پایه گذاشت که بعدها با گسترش فعالیت به مجموعه آموزشی از کودکستان تا پایان دوره راهنمائی تبدیل شد.

در سال ۱۳۳۵ به پیشنهاد عباس یمینی‌ شریف و جعفر بدیعی اولین شماره مجله کیهان بچه‌‌ها از طرف مؤسسه کیهان انتشار یافت.

جعفر بدیعی صاحب امتیاز و یمینی شریف سردبیر این نشریه انتشار آن را تا سال ۱۳۵۸ ادامه دادند.

کتاب کلاس اول ابتدائی تألیف او به کتاب «دارا و آذر» معروف است و سال‌ها اولین کتاب آموزشی کودکان ایران بود. همچنین او به نگارش کتاب سواد آموزی به بزرگسالان برای کلاس‌های پیکار با بیسوادی نیز پرداخت.

وی از بنیانگزاران شورای کتاب کودک نیز بود. بیش از 30 اثر شعر و داستان او در دوران حیاتش به انتشار رسید و برنده جوایز متعدد در ادبیات کودکان شد.

دکتر عباس یمینی شریف به دلیل کمبود کتب نظم و نثر کودکان، به سرودن شعر برای کودکان پرداخت و هنر خود را وقف آن کرد.

دکتر عباس یمینی شریف در 28 آذر سال 1368 به سبب بیماری درگذشت.

برخی از آثار عباس یمینی شریف:

وی دوران ابتدایی را در روستا گذراند و از سنین نوجوانی با قلم و دفتر و کتاب، انس و الفت گرفت.

هراتی از ابتدای جوانی برای گذراندن معاش با چوپانان محلی به چوپانی می‌رفت و از همین رهگذر با ترانه‌های محلی آشنا شد.

وی از سال 1352 به نوشتن روی آورد و سرودن شعر را آغاز کرد.

هراتی در سال 1362 مدرک فوق دیپلمش را در رشته هنر گرفت و بلافاصله به کار تدریس هنر در روستاهای تنکابن مشغول شد.

از سلمان هراتی سه مجموعه با نام‌های از این ستاره تا آن ستاره، از آسمان سبز و دری به خانه خورشید به چاپ رسیده است.

از او اگر چه بر پیشانی زمانه جز سه دفتر شعر باقی نیست اما همین سه دفتر کافی است تا بتوان در همه قالب های شعری نمونه های کاملی از شعر انقلاب را یافت.

سلمان هراتی در آبان سال 1365 در راه رفتن به مدرسه، بر اثر تصادف جان باخت.

حکیم سنائی در سال ۴۷۳ هجری قمری در شهر غزنه واقع در افغانستان امروزی دیده به‌جهان گشود.

ابوالمجد مجدود‌ بن آدم سنایی غزنوی، یا حکیم سنایی از بزرگ‌ترین شاعران قصیده‌گو و مثنوی‌سرای زبان فارسی‌ست که در سدهٔ ششم هجری‌ می‌زیسته است.

سنایی چند سالی از دوران جوانی را در شهرهای بلخ و سرخس و هرات و نیشابور گذراند. می‌گویند در زمانی که در بلخ بود به کعبه رفت. بعد از اینکه از مکه بازگشت مدتی در بلخ ماند.

وی در سال ۵۱۸ قمری به غزنین برگشت. یادگار پر ارزش سفرهایش مقداری از قصاید وی می‌باشد.

سنائی دیوان مسعود سعد سلمان را، هنگامی که مسعود در اسارت بود، برای او تدوین کرد و با اهتمام سنایی، دیوان مسعود سعد همان زمان ثبت و پراکنده شد و این نیز از بزرگواری سنایی حکایت می‌کند.

حکیم سنائی در سال ۵۴۵ هجری قمری در زارگاه خود، غزنه چشم از جهان فروبست.

قصاید، غزلیات، رباعیات، قطعات و مفردات سنایی در دیوان اشعار وی گرد آمده است:

وی همان ابتدای تولد به همراه خانواده در عراق سکونت گزید و هنگامی که یک سال و نیم بیشتر به ایران بازگشت.

کاکایی دوران کودکی و تحصیلات ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان را در زادگاه خود گذراند و در سال 1360، دیپلم اقتصاد گرفت.

در سال 1361 به تهران آمد و تحصیلات خود را تا مقطع کاردانی زبان و ادبیات فارسی در دانشسرای تربیت معلم ادامه داد.

وی در سال 1364 وارد دانشگاه شهید بهشتی تهران شد و در سال 1368 مدرک کارشناسی زبان و ادبیات فارسی را دریافت کرد.

کاکایی به منظور ادامه تحصیل در سال 1371 به جمع دانشجویان دانشگاه آزاد مرکز تهران پیوست و در سال 1373 مدرک کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی را اخذ کرد.

وی در تهران سکونت گزید و کارمند رسمی وزارت آموزش و پرورش شد، اما فعالیت‌های خود را بیشتر در زمینه سرودن شعر، نقد و بررسی، اجرای برنامه‌های ادبی در صدا و سیما و فعالیت در مطبوعات متمرکز کرد.

علاقه کاکایی بیشتر معطوف به قالب‌های غزل و مثنوی است. از کاکایی مقالات و نقدهای فراوانی پیرامون شعر این روزگار در مطبوعات درج شده است.

وی در برخی از همایش‌های سراسری شعر که در سطح کشور برگزار می‌شود به عنوان دبیر، مدیر اجرایی و عضو هیئت علمی مسئولیت داشته است.

برخی از آثار عبدالجبار کاکایی:

الیاس پسر یوسف یا نظامی گنجه‌ای، شاعر و داستان‌سرا حدود سال 537 به دنیا آمد.

نظامی بزرگترین داستان سرای منظومه های حماسی عاشقانه به زبان پارسی است که سبک داستان محاوره ای را وارد ادبیات داستانی منظوم پارسی کرد.

وی از شاعرانی است که باید او را در شمار ارکان شعر فارسی و از استادان مسلم ابن زبان دانست.

نظامی از آن سخنگویانی است که مانند فردوسی و سعدی توانست به ایجاد و تکمیل سبک و روشی خاص دست یابد.

اگر چه داستانسرایی در زبان فارسی به وسیله نظامی شروع نشده لیکن تنها شاعری که تا پایان قرن ششم توانسته است شعر تمثیلی را به حد اعلای تکامل برساند نظامی است.

وی در انتخاب الفاظ و کلمات مناسب و ایجاد ترکیبات خاص تازه و ابداع معانی و مضامین نو و دلپسند و تصویر جزئیات با نیروی تخیل و دقت در وصف مناظر و توصیف طبیعت و اشخاص و به کار بردن تشبیه‌ها و استعاره‌های مطبوع و نو، در شمار کسانی است که بعد از خود نظیری نیافته است.

دیوان اشعار او به نام خمسه یا پنج گنج نظامی شامل: لیلی و مجنون، هفت پیکر، خسرو و شیرین، مخزن‌الاسرارو اسکندرنامه مشتمل بر اقبالنامه و شرفنامه است.