خوش آب و هوا ترین شهر استان
شازَند یکی از شهرهای استان مرکزی در کشور ایران است. در لغت‌نامهٔ دهخدا در شرح این شهر آمده است: «همان ادریس آباد سابق است. نام ایستگاه راه‌آهن میان سمنگان و نورآباد است که در ۳۵۴ هزارگزی ایستگاه راه‌آهن اراک واقع است. کارخانهٔ قند شاهی به سال ۱۳۱۵ ه.ش به علت مساعد بودن آن ناحیه برای کشت چغندر به این محل منتقل شد.» که این نشان می‌دهد در حال نوشته شدن این مطلب تنها از ایستگاه راه‌آهنی در کنار روستای ادریس آباد سخن رفته است. و نام شازند به شهر اطلاق نمی‌شده است اما بعدها هنگامی که این روستا به شهر تبدیل شد نام آن به شازند تغییر یافت. در اوایل انقلاب به دلیل حساسیت روی کلمه شاه که نام شازند از آن برگرفت شده بود نام آن به سربند که در حقیقت دهستانی از آن شهرستان است تغییر یافت که بعد از ۲۵ سال دوباره در صحن علنی مجلس و در اعتراض نمایندهٔ آن آقای «عزیزی» به شازند برگردانده شد. شازند شهری صنعتی است و در مسیر راه‌آهن سراسری ایران قرار دارد. این شهر در ۳۷ کیلومتری جنوب غربی اراک واقع شده‌است. تا ۱۳۱۶ ادریس‌آباد نام داشت.
علت نامگذاری این شهر به شازند به دلیل وجود کوهی بوده‌است که زرتشتیان عقیده داشته‌اند کیخسرو به‌همراه پهلوانان نامی آن در آن کوه مخفی شده‌اند. از این رو این کوه را شاه زنده یا شاه زند نامیده‌اند. و شهر شازند هم که در ابتدا ادریس‌آباد بوده‌است از روی این کوه نامگذاری کرده‌اند. سراب عباس آباد، سراب بلاغ، پارک تپه سنگی محلهٔ ازنا و پیست اسکی هندودر از گردشگاه‌های شازند هستند. سایر مناطق دیدنی این شهر را می‌توان مقبره ارمنیان و کلیسای آنان و همچنین بقعه سهل بن علی (ع) است که زیارتگاه این منطقه است نام برد.
شراب شازند که در گذشته توسط ارامنه درست می شد ( شخصی به نام آبنوس ارمنی در عباس آباد شازند) بسیار خوش مزه و معروف بود که به خاطر آن از اراک وشهرهای اطراف به شازند می آمدند ولی در اول انقلاب مردم به خانه آبنوس حمله بردند و خانه وی همراه با شرابهای چند ده ساله اش را خراب کردند .
شهر شازند دارای سه منطقهٔ اصلی است که شازند، ازنا و کلاوه نام دارند. با توسعه بیشتر شعر مناطق جدیدی نیز به آن افزوده شده اند. مردم شازند بیشتر به زبان فارسی با گویش بروجردی گفتگو می‌کنند. ترکی نیز در برخی روستاهای منطقه رایج است.
از مشاهیر این شهر که درگذشته می‌توان به شیخ عباس مدرس (مشیدی یا ادریس آبادی )اشاره کرد که از بنیان گزاران حوزه علمیه اراک بوده و امام خمینی هم از شاگردان ایشان در حوزه علمیه اراک بوده است
آب و هوای شازند سرد و کوهستانی است که تابستانهای معتدل و زمستانهای سردی را به همراه دارد. سردترین نقطهٔ استان مرکزی در این شهر است. به علت بارندگی فراوان در این شهر و روستاها و کوه‌های اطراف آن در منطقه‌ای بالاتر از بخش هندودر این شهرستان مکان مناسبی برای ایجاد پیست اسکی بوجود آمد که بعد از ساخت این پیست این منطقه در زمستان به عنوان یکی از جاذبه‌های توریستی شهر مطرح است.
این شهرستان دارای سه بخش با نامهای بخش مرکزی، بخش سربند و بخش زالیان است و در مجموع هشت دهستان دارد:
- دهستانهای بخش مرکزی شهرستان شازند:
- دهستان آستانه
- دهستان قره کهریز
- دهستان کوهسار
نقطه شهری: شازند و آستانه
- دهستانهای بخش سربند شهرستان شازند:
- دهستان هندودر
- دهستان مالمیر
نقطه شهری: هندودر
- دهستانهای بخش زالیان شهرستان شازند:
-
- دهستان پل دوآب
- دهستان زالیان
- دهستان نهرمیان
نقطه شهری: توره
همچنین فرمانداری این شهرستان از نظر تعداد روستای تحت پوشش یکی از بزرگترین فرمانداریهای کشور می‌باشد
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان شازند در سال ۱۳۸۵ برابر با ۱۲۰۱۰۲ نفر بوده‌است [۱]. که از این میان 58330 نفر مرد و 60459 نفر زن هستند. نرخ سواد در این شهرستان 72/2 درصد است.
نام کوه‌های مهم شهرستان شازند و ارتفاع هر یک از سطح دریا به شرح زیر است:
شهباز ۳۳۸۸ متر(بلندترین کوه استان)
کوه تخت ۳۱۱۸ متر
کوه رازون 2703 متر
کوه عمارت ۲۴۵۰ متر
کوه برآفتاب 2428 متر
کوه نپند 2565 متر
کوه میش آب ۲۹۲۵ متر
کوه عرق چین 2927 متر
کوه آوداش 2462 متر
کوه سرو 3322 متر
کوه سردره 2947 متر
کوه سول دره 2663 متر
کوه ازنا 2838 متر
کوه مارون 2507 متر
نیروگاه حرارتی شازند, پتروشیمی شازند, پالایشگاه شازند کارخانه قند شازند نیز از صنایع شهرستان است
