چنانکه می01دانید یکی از لوازم ضروری در آکواریوم های آب شور، (پروتئین اسکیمر) است. این وسیله چه در آکواریوم های آب شور مرجانی و چه در آکواریوم های آب شور فاقد صخره های مرجانی کاربرد دارد. گاهی اوقات، قیمت بالای این دستگاه ممکن است شما را از خرید آن منصرف نماید. اما باید یادآور شویم هزینه مورد نیاز برای خرید این وسیله در مقایسه با قیمت یک ماهی که در اثر کاهش سطح کیفی آب ممکن است تلف شود بسیار کمتر است. اما این سؤال در ذهن اغلب آکواریوم داران ایجاد می شود که براستی، پروتئین اسکیمر چیست و چرا استفاده از آن تا به این حد اهمیت دارد؟
همانطور که می دانید آب آکواریوم همواره مملو از ترکیبات آلی زائدی نظیر: مواد حاصله از فعالیت های زیستی آبزیان، باقیمانده غذاها و بقایای اجساد جلبک ها و مرجان ها و... است که باید از طریق فرایند فیلتراسیون (تصفیه) از آن خارج شوند. یکی از فیلترهای مورد نیاز برای فیلتراسیون این ترکیبات آلی، (پروتئین اسکیمر) است.
فواید پروتئین اسکیمر
پروتئین اسکیمر به خروج ترکیبات نیتروژنی، پروتئین، فنول، چربی، اسپور جلبک ها کمک می کند. در واقع، این وسیله، پروتئین ها را قبل از اینکه توسط باکتری ها تجزیه شوند از آب خارج می کند و از این طریق تولید مولکول های نیتروژنی را به حداقل می رساند. با خروج مواد زائد، زردی آب برطرف می شود و با کاهش تولید نیترات و فسفات، از رشد بی رویه جلبکها جلوگیری می کند. این وسیله با ایجاد حباب باعث افزایش تبادلات گازی شده و عمل هوادهی به آب را به خوبی انجام می دهد و از سوی دیگر Co2 را از آب خارج می نماید.
نحوه کارکرد پروتئین اسکیمر
پروتئین اسکیمرها انواع مختلفی دارند. اما همه آن ها در سه مرحله مشترکند:
1- تولید حباب های نازک و کوچک، 2- چسبیدن مولکول های پروتئین به حباب های نازک موجود در محفظه، 3- جمع آوری کف (تلفیقی از حباب های ایجاد شده و ضایعات نیتروژنی) در مخزن مخصوص.
مضرات استفاده از پروتئین اسکیمر و روش مقابله با آن
از آنجائیکه پروتئین اسکیمر قادر نیست فرق میان مواد ضروری و مواد زائد موجود در آب را تشخیص دهد و هر چیزی را که به حباب ها بچسبد از آب جدا می کند به همین دلیل برخی از اوقات، به همراه مواد زائد، ویتامین ها و عناصر مفید را نیز خارج می سازد. به همین منظور باید هفته ای یکبار، برخی از مواد مفید را مجدداً به آب اضافه کرد تا به رشد آبزیان لطمه ای وارد نشود.
انواع پروتئین اسکیمرها
اسکیمرونچری (Venturi Skimmer): در این اسکیمر برای تولید حباب از نوعی پمپ که در واقع یک پاورهد (Powerhead) ساده است استفاده شده، مزایای این اسکیمر بدین شرح است: 1- مقدار حباب های هوایی که توسط پمپ این اسکیمر ایجاد می شود بسیار بیشتر از حباب های تولید شده توسط یک پروتئین اسکیمر معمولی است. 2- این نوع اسکیمر به سبب دارابودن پمپ، جریان آب شدیدی در محفظه ایجاد می کند و بنابراین دیگر، چربی ها به جدار داخلی محفظه نمی چسبند. 3- اندازه کوچک این اسکیمر به ما این امکان را می دهد که آن را به سادگی در زیر آکواریوم (سامپ) قرار دهیم بدین ترتیب فضای بیشتری برای سایر تجهیزات باقی می ماند.
اسکیمر چرخ سوزنی (Needle Wheel): داخل این نوع اسکیمر چرخی وجود دارد که سوزن های ریز بسیاری در داخلش قرار دارند، با چرخش این چرخ، آب، با فشار به طرف سوزن ها می رود و در نتیجه سطح تماس آب و اسکیمر افزایش می یابد و بدین ترتیب، حباب های ریزتری تولید می شوند در واقع کارایی این نوع اسکیمر نیز در مقایسه با اسکیمرهای معمولی بیشتر است.
اسکیمر چرخ پارویی (Paddle Wheel): این اسکیمر از نظر ظاهری شبیه اسکیمر چرخ سوزنی است با این تفاوت که به جای سوزن در داخلش تعداد زیادی پاروی کوچک وجود دارد اما عملکرد آن کاملاً متفاوت است.بدین ترتیب که برعکس اسکیمر سوزنی، آب با فشار به سمت پاورها نمی رود بلکه این پاورها با حرکات خود در آب حباب ایجاد می کنند بنابراین حباب های تشکیل شده در مقایسه با حباب هایی که اسکیمرهای سوزنی ایجاد می کنند درشت تر است.
اسکیمرهای ستونی معمولی1: ساده ترین نوع اسکیمر، اسکیمر ستونی است. از آنجاییکه این اسکیمر، فاقد واتر پمپ می باشد کارکرد آن کاملاً وابسته به پمپ هوده ها و سنگ هواهاست. بدین ترتیب که هواده سنگ هوا را داخل اسکیمر قرار می دهیم تا با ایجاد حباب های ریز، عمل تفکیک مواد زائد آلی انجام پذیرد. برخی از آکواریوم داران به جای سنگ هوای معمولی از سنگ هوای چوبی2 استفاده می کنند. به هر حال از هر نوع هوادهی که استفاده کنیم باید هر چند وقت یکبار آن را تعویض نماییم. به عنوان مثال، اگر از هواده چوبی استفاده می کنیم باید هر 4 هفته یکبار آن را تعویض کنیم.
اسکیمر های ستونی بسته به اینکه در داخل یا خارج از آکواریوم نصب شوند به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می شوند، اسکیمرهای ستونی داخلی، اغلب حجیم و جاگیرند و وجودشان در آکواریوم از زیبایی ظاهری آن می کاهد، اما در عوض ساده، مطمئن و نسبتاً ارزان هستند. اسکیمرهای خارجی این مزیت را دارند که می توان آن ها را در درون سامپ آکواریوم قرار داد به طوریکه جلوی دید نباشند اما در عوض چون به گونه ای طراحی شده اند که چیزی از آنها نشت نکند بالطبع نسبت به نوع داخلی، گرانتر هستند.
در موقع خرید اسکیمر باید به چه نکاتی توجه کرد:
1- مقدار حباب هوای تولید شده توسط اسکیمر: اولین خصیصه ای که باید در انتخاب اسکیمر مورد توجه قرار گیرد مقدار حباب تولید شده توسط آن است. به عبارتی، هر چه مقدار این حباب ها بیشتر باشد و اندازه آن ها ریزتر باشد اسکیمر از نوع مرغوبتریست. در واقع مخلوط کف متشکل از آب و هوا باید آنچنان غلیظ باشد که وقتی از یک طرف به آن نگاه می کنیم طرف دیگر آن قابل مشاهده نباشد. به بیان بهتر هر چه مقدار آب موجود در کف تولید شده کمتر بوده و کف حاصله، متراکم تر باشد اسکیمر کارآیی بهتری خواهد داشت. اسکیمرهایی که کف آبکی تولید می کنند تقریباً فاقد کارآیی هستند و فقط آب آکواریوم را به هدر می دهند.
2- کیفیت حباب های هوای تولید شده توسط اسکیمر: همانطور که می دانید وقتی مولکول های پروتئین به حباب های هوا متصل می شوند یکه لایه تک مولکولی تشکیل می شود، بنابراین هرچه حباب های هوا نازکتر باشند فضای بیشتری برای قرار گرفتن مولکول های پروتئین وجود خواهد داشت. پس نتیجه می گیریم هر چه حباب ها ریزتر بوده و تعدادشان بیشتر باشد اسکیمر بازدهی بیشتری خواهد داشت.
3- افزایش مدت زمان تماس آب با حباب های هوا: اسکیمر برای خروج مواد آلی زائد از آکواریوم باید با مولکول این مواد تماس پیدا کند و از طرفی هر چه حباب های هوا مدت زمان طولانی تری با مولکول مواد زائد تماس پیدا کنند احتمال چسبیدنشان به یکدیگر بیشتر می شود به همین خاطر بهتر است در اسکیمرها حداکثر مدت زمان ممکن برای تماس این دو (حباب هوا و مولکول های مواد زائد موجود در آب) ایجاد شود. اغلب تولیدکنندگان اسکیمرها از تکنیک مشابهی برای این کار استفاده می کنند بدین ترتیب که منبع آب اسکیمر را در قسمت پایینی آن تعبیه می کنند تا مدت زمان بیشتری صرف بالا آمدن حباب ها از محفظه شود.
4- جمع آوری کف های خشک: زمانیکه مولکول های مواد زائد به حباب های هوا چسبیدند باید به سمت بالا حرکت کنند اما برخی از این حباب ها چون حاوی تعدادی مولکول آب می باشند آنقدر سنگینند که قادر به حرکت به طرف بالا نیستند، به این قسمت از کف (کف خیس) گفته می شود. همچنین به قسمتی از کف که به دلیل سبک بودن و فقدان مولکول های آب روبه بالا حرکت می کند (کف خشک) گویند. حال اگر مقدار زیادی کف خیس در محفظه اسکیمر جمع شود بالطبع غلظت مواد زائد موجود در محفظه کاهش می یابد پس نتیجه می گیریم هرچه اسکیمر کف خشک بیشتری جمع کند مرغوبتر است و هرچه مقدار کف خیس جمع شده در آن بیشتر باشد از کیفیت کمتری برخوردار است.
5- اندازه اسکیمر: قبل از بررسی کیفی اسکیمر باید به اندازه آن توجه کنیم. تجربه ثابت کرده بهتر است اسکیمری را انتخاب نمایید که ظرفیت آن اندکی بیشتر از حجم آکواریوم شما باشد. زیرا در اینصورت می توانید همواره از کارآمدبودن آن آسوده خاطر باشید. زیرا بیشتر کارشناسان معتقدند افزایش اندازه اسکیمر، همواره بی ضرر است البته این به این معنا نیست که برای یک آکورایوم کوچک از اسکیمری غول پیکر استفاده نمایید بلکه باید بین اندازه آکواریوم و اسکیمر تناسب وجود داشته باشد.
طریقه نگهداری از اسکیمر
اگر برای تغذیه مرجان ها و ماهی های داخل آکواریوم از غذاهایی استفاده می کنید که حاوی چربی هستند باقیمانده این مواد غذایی در محفظه اسکیمر تجمع کرده و لایه ای را تشکیل می دهند که به راحتی حباب های تشکیل شده را می ترکاند، با کم شده تعداد حباب ها امکان چسبیدن آن ها به مولکول های مواد آلی زائد کاهش می یابد پس باید مرتباً این محفظه را تمیز کنیم تا از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری شود.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1- Columnar SkimmerColumnar Skimmer
2- از چوب درخت مرکبات به خاطر طبیعت متخلخلی که دارند برای ساخت هواده های چوبی استفاده می شود. عملکرد این نوع هواده ها شبیه سنگ های هواده است.