یکی از مسائلی که همیشه برای مردم مورد سوال است؛ همین مسئله است که چرا با این که خداوند وعده داده است «اُدعونى أستَجِب لكم» (1)؛ مرا بخوانید تا شما را اجابت كنم، ولی بعضی از دعاها مستجاب نمی‎شود؟

اگر شخصى به فردی گفت: به هنگام برخورد با مشكل به من تلفن كن تا تو را كمك كنم، این جمله لوازم و شرایطى دارد از جمله:

1- رفاقتت را با من حفظ كنى.

2- شماره تلفن مرا گم نكنى و شماره را درست بگیرى.

3- به هنگام بازگو كردن مشكلات، حرف‏هاى بى ربط نزنى و توقّعات نابجا نداشته باشى و به وظیفه خود عمل كرده باشى.

4- آنچه که مى‏خواهی، واقعاً مشكل باشد، نه خیالات و توهّمات.

5 - براى حلّ مشكل خود، انتظار نداشته باشى تمام مقرّرات و نظام را به هم بریزم.

6- حلّ این مشكل، سبب پیدایش مشكل دیگرى براى شما یا دیگران نشود.

7- در بازگو كردن مشكلات، صادق باشى و دروغ نگویى.

آیا ما در دعا و طرح مشكلات خود با خدا، این شرایط را مراعات كرده‏ایم؟

آیا رفاقت و بندگى خود را با خدا حفظ كرده‏ایم؟ قرآن مى‏فرماید: «و یَستَجیبُ الّذین آمنوا و عملوا الصّالحات»(2)؛ پاسخ مثبت، به كسانى داده مى‏شود كه با ایمان و عمل شایسته، رابطه خود را با خدا حفظ كرده باشند.

آیا شماره تلفن را درست گرفته‏ایم؟ در روایات مى‏خوانیم: دعا آدابى دارد، از جمله:

ابتدا «بسم الله» بگویید، با وضو و حضور قلب و در مكان مقدّس مثل مسجد باشید، قبل از دعا از خداوند، با صفات و اسماءالحسنى تجلیل كنید، ده مرتبه «یا الله»، و یا «یا ربّ» بگویید، گوشه‏اى از نعمت‏هاى الهى را به زبان آورید، از خداوند تشكر كنید، بر محمّد و آل محمّد صلوات بفرستید، لغزش‏هاى خود را مطرح و استغفار كنید، دعا و خواسته خود را میان دو صلوات مطرح كنید و امیدوار باشید.

آیا در دعاهاى خود توقّعات نابجا نداریم و به وظیفه خود عمل كرده‏ایم؟

دانش‏آموز درس نخوانده، دعا مى‏كند كه قبول شود. مى‏گویند: دانش آموزى به خانه آمد و مشغول دعا شد. به خدا گفت: پروردگارا! كوه هیمالیا را در فلان كشور قرار بده و دریاچه ارومیّه را در نیشابور قرار بده. مادرش گفت: این چه دعایى است كه مى‏كنى؟! گفت: من در امتحان جغرافیا پاسخ سؤالات را اشتباه نوشته‏ام، حالا به خدا مى‏گویم كوه و دریا را جابجا كند تا من نمره بیاورم!

آیا زمان دعا و شرایط دیگر را در نظر گرفته‏ایم؟ در اسلام زمان‏هایى براى دعا سفارش شده است، از جمله: شب‏هاى جمعه، سحرها، بعد از نماز، غروب جمعه، بعد از خطبه‏هاى نماز جمعه، هنگام نزول باران و جارى شدن اشك و ... .

آیا مشكلات ما واقعاً مشكل است یا خیال مى‏كنیم كه مشكل است؟ بسیارى مشكلات، لازمه نظام طبیعت است و رفع آن، به معناى به هم زدن نظام عالم. همچون فقیرى كه سقف خانه‏اش خراب است و باران كه مى‏آید، سقفش چكّه مى‏كند. براى رفع مشكل او، یا باید خداوند باران نفرستد یا بر بام خانه او باران نبارد و یا آب باران در پشت‏بام خانه‏اش نفوذ نكند و یا ... كه هر كدام از اینها به معناى نادیده گرفتن قوانین حاكم بر طبیعت است.(3)

پس دریافتیم که خیلی از اوقات تقصیر از خود ما است که دعاهایمان مستجاب نمی‎شود.

پی‎نوشت‎ها:

1- غافر، 60 .

2- شوری، 25 .

3- برگرفته از سخنان حجة الاسلام قرائتی .