| نیشابور |
|
|
| اطلاعات کلی |
| نام رسمی: |
نیشابور |
| کشور: |
ایران  |
| استان: |
خراسان رضوی |
| شهرستان: |
نیشابور |
| بخش: |
مرکزی |
| نام محلی: |
نشابور |
| نام‌های قدیمی: |
نیشاپور،
نشابور،ابرشهر
پَرنج،ایرانشهر
نیست سابور
سابور خواست[۱]،
ریوند(رئونت)[۲] |
|
|
| مردم |
| جمعیت: |
۲۰۵٬۹۷۲ [۳] |
| رشد جمعیت: |
۱/۳[۴] |
| تراکم جمعیت: |
۶۰۰۰
نفر بر کیلومتر مربع |
| مذهب: |
شیعه (۹۹٫۸۱٪) [۵] |
| جغرافیای طبیعی |
| مساحت: |
۳۱۸۷
(۱۳۷۵)[۶] |
| ارتفاع از سطح دریا: |
حدود ۱۲۵۰ متر |
| آب‌وهوا |
| میانگین دمای سالانه: |
۱۴٫۸ [۷]
۱۳٫۸ [۸] |
| بارش سالانه: |
۳۶۵٫۸ [۷] |
| روزهای یخبندان سالانه: |
۱۰۰ [۷] |
| اطلاعات شهری |
| شهردار: |
عباسعلی مدیح |
| ره‌آورد: |
فیروزهٔ نیشابور، ریواس |
| پیش‌شماره تلفنی: |
۰۵۵۱ |
| تابلوی خوش‌آمد به شهر |
به نیشابور، شهر قلمدان‌های مرصّع،
خوش آمدید.
به نیشاپور پایدار ترین شهر ایران خوش آمدید.
|
نیشابور یا نیشاپور یکی از شهرهای استان خراسان رضوی در شرق ایران میباشد. این شهر از مراکز جمعیتی، فرهنگی، گردشگری، صنعتی و تاریخی استان خراسان رضوی و ایران است. شهر نیشابور مرکز شهرستان نیشابور است.
- ۱ تاریخچه
- ۲ موقعیت جغرافیایی
- ۳ جمعیت
- ۴ گویش
- ۵ نشریات
- ۶ مراکز علمی
- ۶.۱ دانشگاه‌ها
- ۶.۲ دانشکده‌ها
- ۶.۳ مراکز مهم آموزشی و فرهنگی نیشابور
- ۷ گردشگری
- ۸ مراکز اقامتی
- ۹ صنایع
- ۱۰ ره‌آورد نیشابور
- ۱۱ آب و هوا
- ۱۲ شهرهای خواهر
- ۱۳ رویدادهای ناگوار
- ۱۴ نگارخانه
- ۱۵ جستارهای وابسته
- ۱۶ پیوند به بیرون
- ۱۷ منابع
|
تاریخچه
بنای این شهر را از شاهپور اول دانسته‌اند و آن را یکی از چهار شهر بزرگ خراسان قدیم شمرده‌اند. در دوره یزدگرد دوم (۴۳۸ - ۴۵۷ م.) نیشابور مدتی محل اقامت او بوده‌است. در دوره آخر حکومت ساسانیان ظاهراً نیشابور اهمیت اولین را از دست داده‌است، زیرا نام آن شهر به ندرت دیده میشود. مسلمانان در حکومت عثمان بن عفان (۲۶-۳۵ ه'.ق.) به صلح بدانجا درآمدند. در دوره طاهریان و سامانیان نیشابور از نو موقعیت دیرین خود را به دست آورد. در اواخر حکومت مسعودغزنوی که سلجوقیان به مشرق ایران هجوم آوردند طغرل این شهر را مقر خود ساخت. در دوره حکومت سلطان سنجر نیشابور مورد هجوم غزان واقع شد (۵۴۸ ه'.ق). یاقوت حموی نویسد: غزان هر که را در این شهر یافتند کشتند و مال او راگرفتند و شهر را آتش زدند. سپس یکی از غلامان سنجر به نام موید به نیشابور درآمد و مردم را در یکی از محلات آن که شادیاخ نام داشت سکونت داد و شهر را آبادان کرد و باروئی بر گرد آن برآورد. اندک اندک نیشابور آبادان می‌شد که دیگر بار با هجوم مغولان (۶۱۸ ه'.ق.)ویران گردید. یاقوت که خود معاصر با مغولان بوده‌است چنین آرد: در حمله مغول مردمی که از شهرهای خراسان گریخته بودند در نیشابور گرد آمدند و این شهر را برای سکونت خود استوار ساختند. مغولان شهر را محاصره کردند. یکی از مردم نیشابور تیری افکند و داماد چنگیزخان را بکشت. چنگیزخان خود عازم تسخیر نیشابور شد و این شهر را بگرفت و مغولان هر موجود زنده که یافتند بکشتند و شهر را با خاک یکسان کردند. درباره جمعیت نیشابور در این عهد سخن را به مبالغت کشانده‌اند چنانکه عده‌ای مردم شهر را دوهزارهزار نوشته‌اند که پیداست براساسی نیست ولی هرگاه شمار مردم مقیم آن را در عصر پس از غزان با مردمی که از شهرهای مختلف خراسان بدانجا گریخته بودند در نظر گیریم عددی بزرگ خواهد شد.
پس از حمله مغول دیگر هیچ گاه نیشابور نتوانست مقام گذشته خود را به دست آورد. گذشته از قبر خیام و شیخ عطار که در نزدیکی این شهر واقع است، بنای امامزاده محروق را باید نام برد. این بنا از آثار قرن هشتم هجری است و گنبدی عالی و کاشی کاری‌های بسیار زیبا دارد.
موقعیت جغرافیایی
موقعیت امروزین . نیشابور یکی از شهرهای مهم استان چهارم ایران است و از طرف شمال به کوه بینالود، از غرب به شهرستان سبزوار، از شرق به بخش فریمان از شهرستان مشهد و بخش کدکن از شهرستان تربت حیدریه و از جنوب به شهرستان کاشمر محدود است.
جمعیت
جمعیت این شهر بنا بر سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ برابر ۲۰۶ هزار نفر بوده‌است که پس از شهرهای مشهد با ۲۴۱۱۰۰۰ و سبزوار با ۲۰۸هزار نفر، سومین شهر پرجمعیت استان خراسان رضوی به شمار می‌آید. ( سی و پنجمین شهر پرجمعیت ایران).[۳]
گویش
به این مقاله‌های مراجعه کنید: گویش نیشابوری یا لهجه نیشابوری
گویش این شهر گویشی منحصر بفرد و خاص است.در این گویش کلمات اصیل فارسی به وفور دیده میشود.
 |
معنای واژهٔ «نیشابور» را در ویکی‌واژه ببینید. |
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به نیشابور در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
نشریات
- هفته نامهٔ صبح نیشابور اولین نشریه محلی خراسان بزرگ (توسط رامین توقیف شد)
- هفته نامهٔ خیام نامه(توسط محمدعلی رامین توقیف شد)
- هفته نامه شادیاخ (نشریه شهـــرداری)
- شهر فیروزه
- ندای خدمتگذار نشریه اختصاصی دکتر سبحانی نیا
- نشریه حضور سبز (سایت ستاد نماز جمعه نیشابور)
مراکز علمی
دانشگاه‌ها
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خراسـان
- دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهرستان نیشـابور
- مجتمع آموزش عالی نیشابور (در آستانه ارتقا به دانشگاه نیشـابور)
- مجتمع دانشگاهی پیام نور نیشـابور
- موسسه آموزش عالی فنی مهندسی سبحان نیشـابور
- موسسه آموزش عالی ثامن نیشـابور
دانشکده‌ها
- دانشکده کشاورزی شهید رجایی
- دانشکدهٔ پرستاری
- دانشكده هنر نيشابور
- موسسهٔ آموزشی زبانسرای تهران نمایندگی نیشابور
- مرکز تربیت معلم دانشور (آموزش عالی فرهنگیان)
- آموزشکده عالی فنی و حرفه‌ای سما - واحد نیشابور
- آموزشکده فنی وحرفه‌ای دختران نیشابور
- دانشکده و آموزشکده فنی پسران نیشابور
مراکز مهم آموزشی و فرهنگی نیشابور
- انجمن نویسندگان نیشابور
- دبیرستان خیام نیشابور
- دبيرستان عطار
- انجمن نمایش(تئاتر)نیشابور
- انجمن سینمای جوانان ایران دفتر نیشابور
- پژوهش سرای دانش آموزی(پدان)
- آموزشکده عالی فنی و حرفه‌ای سما - واحد نیشابور
- انجمن نجوم خیام
- مرکز تربیت معلم دانشور (آموزش عالی فرهنگیان)
- مجتمع مدارس امام حسین (ع) - شعبه نیشابور
- هنرستان فنی و حرفه ای پسرانه دکتر علی شریعتی
- مجتمع اموزشی تیزهوشان شهید بهشتی نیشابور
- مجتمع آموزشی فرزانگان نیشابور
گردشگری
نیشابور دارای بناهای تاریخی و مراکز گردشگری زیادی است که از جمله میتوان به آرامگاه کمال‌الملک، آرامگاه خیام، آرامگاه عطار، امامزاده محروق وابراهیم، بی‌بی شطیطه، و قدمگاه نیشابور اشاره کرد. زیباترین گردشگاه‌های نیشابور در دامنهٔ رشته‌کوه‌های البرز قرار دارند، از جمله میتوان به روستاهای دیزباد، خرو، درود و حصار بوژان و غار و کوه ابراهیم ادهم در اطراف باغرود و همچنین اردوگاه تربیتی کشوری شهیدرجایی (باغرود) اشاره کرد.نیشابور بر سر راه تهران به مشهد واقع شده‌است و فاصله آن نسبت به شهرهای اطراف به شرح زیر است : تا تهران ۷۷۶، تا مشهد ۱۱۷ کیلومتر است.
مراکز اقامتی
- هتل ارم
- هتل کمال الملک
- مهمانسرای ایرانگردی و جهانگردی
صنایع
- شهرک صنعتی خیام نیشابور
- شهرک صنعتی بینالود
- کارخانه خودرو سازی ایران خودرو بینالود
- مجتمع عظیم فولاد نیشابور
- نیروگاه سیکل ترکیبی خیام نیشابور
- نیرو گاه بادی بینالود نیشابور
- صنایع کلید و پریز ( الکتریکی )
- شهرک صنعتی کریم آباد
- ناحیه صنعتی کمال الملک
- کارخانه جات لوازم خانگی
- کارخانه جات فرآورده های لبنی
ره‌آورد نیشابور
- ریواس
- فیروزه‌ی نیشابور
- فرش دستی و قالیچه
آب و هوا
| نمودار آب و هوا برای نیشـابور |
| ژ |
ف |
م |
آ |
م |
ژ |
ژ |
آ |
س |
اُ |
ن |
د |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| دما بر حسب سلسیوس • مجموع بارش بر حسب میلی‌متر |
معادل در واحدهای انگلیسی[نمایش]
| ژ |
ف |
م |
آ |
م |
ژ |
ژ |
آ |
س |
اُ |
ن |
د |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| دما بر حسب فارنهایت • مجموع بارش بر حسب اینچ |
|
هوای این شهر درشمال و جنوب مغایر و متفاوت است .در شمال که کوهستانی است هوانسبتا سرد است .درفصول بهار و پاییز وزش بادهای شدید موسمی و محلی ،اراضی مزروعی و محصولات کشاورزی دستخوش آسیب وآفت می گردد و همچنین تفاوت آب و هوای نیشابور به خاطر وسعت بسیار چشمگیرش میباشد .مثلا سر ولایت از نواحی کوهستانی حدود قوچان هوایی به مراتب سردتر از بلوک عشق آباد ،منطقهٔ کویری دارد. بطور کلی چگونگی آب وهوای نیشابور توسط دو عامل مهم زیر تعیین می گردد: ?)با توجه به توده‌های مهم هوا (جریان‌های هوایی سیبری ،مدیترانه‌ای ،شمالی وغربی اقیانوس اطلس،موسمی اقیانوس هند وصحرایی عربستان )که بطور کلی شمال شرق کشور را تحت تاثیر خود قرار می دهند . ?) ارتفاع وجهت رشته کوههای بینالود و کوه سرخ که دشت نیشابور را احاطه کرده اند.[۹]
شهرهای خواهر
شهرهای بزرگ خراسان خواهر خوانده این شهر هستند خراسان بزرگ:
بلخ, افغانستان- هرات, افغانستان
مرو, ترکمنستان
بخارا, ازبکستان- سمرقند, ازبکستان
- خیوه, ازبکستان
شهرهای برادر خوانده نیشابور :
کولاب, تاجیکستان
رویدادهای ناگوار
مقايسهٔ نسبی ميزان خطر زمین‌لرزه در نقاط مختلف ايران؛ نقاط قرمزتر نقاطی هستند که شتاب حداکثر جنبش زمين در آن‌ها بيش‌تر است.
در این زمینه یک تقسیم بندی به این صورت است:
-
- حمله‌ها حمله مغول، حمله غز
- بلایای طبیعی،سیل و زلزله هاسیل بوژان
- حوادث تاریخی همراه با رخدادی ناگوار
- رخدادهای معاصر ناگوار:فاجعه انفجار قطار در نیشابور
نگارخانه
آرامگاه مفخر حکیم عمر خیـام نیشابوری.
|
|
|
بنای تاریخی و زیبای امامزاده محروق.
|
تصویری از امامزاده محروق.
|
ورودی پیشین باغ خیام و امامزاده محروق
|
مسجد چوبی که در دهکده چوبین نیشابور است
|
چسم اندازی از آرامگاه محروق.
|
مزار شهمیر، بنایی به جا مانده از دوران سلجوقی.
|
باغ امین‌الاسلامی و تندیس کوزه‌گر و کوزه‌فروش
|
|
جستارهای وابسته
- بازار تاریخی نیشابور
- گویش نیشابوری
- لهجه نیشابوری
- تاریخ نیشابور
پیوند به بیرون
- شهرداری منطقه یک و دو نیشابور
- فرمانداری نیشابور
- سایت مربوط به گویش و لهجه نیشابوری
منابع
 |
در ویکی‌انبار منابعی در رابطه با نیشابور موجود است. |
- ↑ مدیح، عباسعلی، کتاب نیشابور و استراتژی توسعه، جلد اول، صفحه‌های ۵۱ و ۵۲
- ↑ کیانی، محمدیوسف، کتاب شهرهای ایران، مقالهٔ فریدون جنیدی، انتشارات دانشگاهی)
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران
- ↑ پیدا کردن x از معادلهٔ P(n۲)=P(n۱)*(۱+x)^(n۲-n۱) که n۱ و n۲ شمارهٔ سال هستند. این کار برای سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ بنا به آمار سرشماری انجام شد. جمعیت سال ۱۳۷۵َ، ۱۶۹۱۴۱ بوده‌است.
- ↑ مدیح، عباسعلی، کتاب نیشابور و استراتژی توسعه، جلد اول، صفحه‌های ۴۷
- ↑ مدیح، عباسعلی، نیشابور و استراتژی توسعه(جلد اول)، صفحهٔ ۶۵
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ مدیح، عباسعلی، نیشابور و استراتژی توسعه(جلد اول)، صفحهٔ ۱۱، به گزارش ادارهٔ کل هواشناسی در سال ۱۳۷۹
- ↑ مدیح، عباسعلی، نیشابور و استراتژی توسعه(جلد اول)، صفحهٔ ۱۰، به گزارش ادارهٔ کل هواشناسی، میانگین دمای روزانه در دورهٔ ۳۰ ساله
- ↑ آب و هوای شهرستان نیشابور (فارسی). پورتال شهرستان نیشابور (در تاریخ ?? شهریور ????). بازدید در تاریخ ?? مرداد ????.
|
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به نیشابور در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
 |
شهرستان نیشابور
|
| شهرها |
چکنه |خرو |درود |عشق‌آباد |قدمگاه |نیشابور |
| بخش‌ها |
دهستان‌ها |
| مرکزی |
دربقاضی | ریوند | فضل | مازول
|
| سرولایت |
سرولایت | بینالود
|
| میان جلگه |
بلهرات | غزالی | عشق‌آباد
|
| زبرخان |
اردغش | اسحاق‌آباد | زبرخان
|
| طاغونکوه |
این بخش تا سال ۱۳۸۱ دهستانی از بخش تحت جلگه بوده است. |
| |
جغرافیا |
| رودخانه‌ها |
بار | باغرود | بقیع | بوژان | خور | درود | سرولایت | طاغان | کال شور | میرآباد
|
| کوه‌ها |
کوه بینالود (۳۲۱۱) | کوه بینالود۲ (۳۱۴۰) | طاغونکوه (۳۰۶۹) | کوه بقیع (۲۷۱۳) | کوه عطاییه (۲۳۱۰) | کوه گرماب (۲۰۷۶)
|
| اماکن دیدنی |
آب انبار نیشابور | آتشکده آذربرزین‌مهر | آرامگاه بی‌بی شطیطه | آرامگاه بی‌بی صالحه | آرامگاه حیدریغما | آرامگاه سعید بن سلام مغربی | آرامگاه عطار نیشابوری | آرامگاه عمر خیام | آرامگاه فضل ابن شاذان نیشابوری | آرامگاه کردوخان | آرامگاه کمال‌الملک | اردوگاه فرامرزی شهید رجایی (اردوگاه باغرود) | افلاک‌نمای خیام | بازار تاریخی نیشابور | بخش باستانی خسروآباد | بقایای شهر کهن نیشابور | برج آسیاب | بقعهٔ امامزاده محمد محروق | بنای قدمگاه | بنای گنبد کلیدر | تپه ترباباد | خانهٔ امین‌الاسلامی | دژ باستانی بازه چنار | دهکده چوبین نیشابور | سردابه‌ی ماروسک | شادیاخ | قلعه دختر دهنه‌ی حیدری | قلعه دمیرخان | رباط نیشابور | گور ابراهیم ادهم | مدرسه گلشن | مزار شهمیر | موزه باستانی نیشابور | موزه تاریخ طبیعی نیشابور | موزه شادیاخ | موزه خیام | مسجد جامع نیشابور | هفت غار
|
