برنامه ریزی برای پیشرفت

مطالعه مفیدروزانه چقدربایدباشد؟
آیاقانون کلی برای این امروجوددارد؟
چگونه میتوان برنامهای برای افزایش ساعات مطالعه طرح ریزی واجراکرد؟
ملاکهای پیشرفت چگونه بایدتعیین شود؟
چگونه بایدروندپیشرفت راکنترل کنید؟
مطالعه ی این فصل به شماکمک خواهدکردبه سئوالات فوق پاسخ دهید.اماتوجه به یک نکته حائزاهمیت است.برخلاف روشهای برنامه ریزی بعضی ازمؤسسات وافرادکه بسیارجزیی است،دراینجابه روش نسبتاکلی عمل کردهایم:چرا؟توصیه ی یک روش تقریباکلی برای برنامه ریزی،بر اساس این اعتقادصورت میگیردکه فرهنگ ایرانی،فرهنگی منظم وجزءنگرنیست.این یک واقعیت است که مردم ایران،حوصله ی برنامه های خیلی دقیق وجزئی راندارندواگردنبال آن هم بروندبه صورت پیگیرومستمرادامه نمی دهندبنابراین،درروشهای خیلی جزئی  برنامه ریزی،تنها شایدتعدادبسیارمعدودی ازدانش آموزان،توانایی اجراداشته باشندوبقیه بعدازمدتی معطلی حوصله شان سرمیرود.

تفاتهای فردی
برخلاف گفته هاوتبلیغات بعضی ازمردم که هیچ قانون کلی برای تعیین مقدارزمان لازم مطالعه وجود ندارد.این که اصرارکنیم هردانش آموز دبیرستانی 9_ 8ساعت وهردانش آموزکنکوری حتماباید 14 -  13 ساعت درس بخواندتاموفق شودبه غیرازنفی تفاوتهای فردی،باعث دلسردی -  واضطراب عده ی زیادی میشود.ازیک طرف توان وحوصله ی فردی انسانهامتفاوت است،ازطرف دیگرانگیزه های دانش آموزان هم بایکدیگر فرق داردهمچنین پیش نیازهاوآمادگی های درسی همه یکسان نیست. بنابراین مهمترازآن که به هرنحوساعات مطالعه خودرا افزایش دهیم این اهمیت داردکه ازمقدارساعات مطالعه ی خود- هرقدرهم که باشد – بهترین وبیشترین استفاده راببریم.اگرچه افزایش ساعات مطالعه ضرورت دارداما بدترین کاردراین موردآن است که بامقایسه ی خودبادیگران، زمینه های اضطراب ویاس رادرخودایجادکنیم.
کلید
به جای مقایسه ی مقدارساعات مطالعه ی خودبادیگران،اززمانهای مطالعه به طورمطلوب استفاده کنید.
برنامهای برای افزایش ساعات
اگرمی خواهید ساعات مطالعه خودرا افزایش دهیدنکته بسیاربسیارمهم این است که عجله نکنید.یک اصل روان شناسی میگوید:هررفتار در طول زمان به وجودمی آیدوتغییررفتارنیزبه زمان نیازدارد.عجله ودست پاچگی درافزایش زمانهای مطالعه به نتیجهای نخواهدانجامید.آیا این خوب است که به زورهم که شده 14 ساعت درس بخوانیدولی چیززیادی یادنگیریدیا این که5 ساعت درس بخوانیدولی واقعامطالب رادرک کنید.پس اقدام برای افزایش ساعات مطالعه بایدبه صورت گام به گام صورت گیرد. مطمئن باشیدبایک برنامه ی حساب شده ومنظم میتوانیدعلاوه برافزایش تدریجی ساعات درس خواندن،اززمانهای موجودهم استفاده خوبی بکنید.

کلید
به جای افزایش جهشی ساعات مطالعه،به صورت تدریجی وگام به گام عمل نمایید.
تعیین خط پایه

برای تغییررفتاروافزایش ساعات مطالعه ازکجابایدشروع کنید؟اولین گام،تعیین وضع فعلی رفتاراست که اصطلاحابه آن خط پایه گفته می شود.یعنی شما بدون هیچگونه تلاش برای افزایش این ساعات،ابتدا بایدسعی کنیدتشخیص دهیدکه درحال حاضروبه صورت واقعی چند ساعت توان مطالعه مفیددارید.این کارخیلی آسان است ومی تواندتوسط شمایایکی ازاطرافیان انجام گیرد.برای یک هفته یاده روزنموداری رسم کنیدکه بردارعمودی آن نشان دهنده ی دقایق وساعات،وبردارافقی آن نشان دهندهی روزهاباشد.هرروزمیزان ساعات مطالعه راکنترل وبرروی نمودارمنتقل کنید.درپایان روزآخر،میانگین ساعات رامحاسبه نمایید.این خط پایهی شماست که میتواند 4یا 5ساعت ویابیشتر باشد ودرواقع مبنای اقدام برای تغییربرنامه وافزایش ساعات مطالعه محسوب میشود.حال میتوانیدتصمیم بگیریدبراساس تواناییهای فردی خود وبایک روندمنطقی ومشخص درماه اول 60 یا 90 دقیقه ودرماههای بعدی به همین ترتیب ساعات بیشتری رابه برنامه خوداضافه نمایید.
 کلید
مبنای افزایش ساعات مطالعه،ارزیابی وضع فعلی وتعیین خط پایه است.
ترسیم نمودارپیشرفت
اگربتوانیدوضع فعلی رفتارخودرا مشخص سازیدکار بزرگی انجام دادهاید،چراکه این نقطه ی آغاز حرکت است.مهم نیست که این زمان کم باشد،مهم این است که شمابرای افزایش تدریجی وبرنامه ریزی شده ی آن عزمی مصمم وارادهای محکم داشته باشید.برای کنترل روند پیشرفت میتوانیدنموداررسم شده برای تغییرخط پایه راادامه دهید.یعنی برروی نمودار ادامه ی روزهارامشخص کرده ومیزان ساعات مطالعه راعلامت بزنید.ترسیم این نمودارچندکمک میکند.اول آن که کنترل روندپیشرفت را ازحالت ذهنی خارج می سازدواین مساله بسیارمهمی است.یکی ازمشکلات اساسی دانش آموزان برای برنامه ریزی همین است که برنامه رابه صورت ذهنی طراحی می کنندو وقتی ازآنان خواسته میشودکه برنامه هارابرروی کاغذبیاورند،زیاد روی خوش نشان نمی دهند،انگارکه بایدکارسختی انجام دهند.دوم آن که ترسیم نمودار،روند پیشرفت رابه صورت عینی وقابل دسترسی درمی آورد.شمامیتوانیدهرموقع که لازم بودبامراجعه به نمودار،وضعیت خودرا ارزیابی کنید.سوم آن که روندپیشرفت رامنظم می سازدواین خودمیتواندباعث تقویت روحیه وایجادانگیزه ی بیشترشود.
کلید
بارسم نمودار،روندکنترل پیشرفت خودراازحالت ذهنی به صورت عینی درآورید.
تعیین ملاکهای پیشرفت

این هم موضوعی بسیارمهم است وبیشتردانش آموزان درموردآن مشکل دارند.دانش آموزان شایدبه دلیل کمی فرصت وعجله،معمولاملاکهای پیشرفت راخیلی ایده آلی ودست بالاتعیین میکنند.مثلاکسی که تابه حال به زور 3ساعت درس میخوانده یک باره تصمیم میگیرد 10 ساعت درس بخواند،یاکسی که حداقل 9ساعت میخوابیده،مقدارخواب خودرابه 6 ساعت کاهش می دهد.این تغییرات ناگهانی وملاکهای دست نیافتنی نه تنهاقابل اجرانیستندبلکه موجبات دلسردی رانیزفراهم میسازند. ضرب المثل قدیمی راشنیده ایدکه:سنگ بزرگ علامت نزدن است.تصمیم به تغییرات بزرگ اگرچه می تواندگاهی یک استثناءباشدولی برای همه امکانپذیرنیست.بنابراین بایدملاکهای پیشرفت باروندی معقول ومنطقی تعیین شوند.اگرخط پایه شمانشان میدهدکه دروضع فعلی 4ساعت امکان مطالعه داریدبهتراست دریکی دوهفته اول تصمیم بگیریدکه فقط نیم ساعت به این مقدار اضافه کنید.درصورت موفقیت برای  هفته های بعدبازهم نیم ساعت دیگروبه همین ترتیب درهفته هاوماه های بعدنیم ساعت ویک ساعت افزایش دهیدتابه حدمطلوب وموردنظر برسید.
کلید
برای ادامه ی روندپیشرفت خودملاکهای گام به گام وقابل دسترس تعیین کنید.
خودکنترلی رفتار
برای جدی ترشدن کنترل روندپیشرفت میتوانیدبرنامه های تقویتی وجریمهای تعیین کنید.ببینیدازچه چیزهایی خوشتان می آیدوازچه چیزهایی بدتان میآید. 5موردخوشآیندو 5موردناخوشآیندراکه واقعابرایتان مهم بوده وبرروی شماتاثیردارندتعیین نمایند.براساس این نظام کنترلی میتوانیدبرای پیشرفت برنامه به خوداجازه بدهید.درصورتی هم که طبق ملاک،ازپیشرفت خودرضایت نداریدخودتان راجریمه کنید. دقت نماییدکه موردتقویت وجریمه روشن وواضح بوده وقابل اجراباشند.
کلید
برای کنترل رفتارهای تان یک نظام خودکنترلی ایجادکنید.
استفاده ازنیروی کمکی
گاه یه دلایل متعددی ازجمله کافی نبودن انگیزه،عدم توانایی غلبه برعادت های نامطلوب وشرایط خاص محیطی،برای خودتان امکان اعمال کنترل فراهم نیست.دراین صورت بایدبپذیریدکه برای جلوگیری ازاتلاف وقت وازدست رفتن فرصت ها،کسی شمارا دراین امرهمراهی کند، حتی اگراین همراهی کوتاه مدت وموقت باشد.این فردمی تواندپدرومادر،خواهروبرادربزرگترویاکسی باشدکه باشماارتباط نزدیکی دارد. بعضی ازدانش آموزان به خاطرنوع ارتباطات خانوادگی دربرابردریافت این نوع کمک مقاومت به خرج می دهندوآن رانمیپذیرنددرصورتی که به نظرمی رسداگرکسی متوجه حساسیت موقعیت باشدبایدداوطلبانه البته درصورت فراهم بودن سایرشرایط لازم خواستاراستفاده ازاین کمک باشد.
کلید
اگربه هردلیلی آن طورکه دلتان می خواهدنمیتوانیدپیشرفت راکنترل نماییدامکان استفاده ازنیروی کمکی رامدنظرقراردهید.
نتیجه گیری:
1 -به جای مقایسه ی مقدارساعات مطالعه ی خودبادیگران،اززمانهای مطالعه به طورمطلوب استفاده کنید.
2- به جای افزایش جهشی ساعات مطالعه،به صورت تدریجی وگام به گام عمل نمایید.
3- مبنای افزایش ساعات مطالعه،ارزیابی وضع فعلی وتعیین خط پایه است.
4- بارسم نمودار،روندکنترل پیشرفت خودراازحالت ذهنی به صورت عینی درآورید.
5 -برای ادامه ی روندپیشرفت خودملاک های گام به گام وقابل دسترس تعیین کنید.
6- برای کنترل رفتارهایتان یک نظام خودکنترلی ایجادکنید.
7- اگربه هردلیلی آن طورکه دلتان می خواهدنمی توانیدپیشرفت راکنترل نماییدامکان استفاده ازنیروی کمکی رامد نظر قراردهید.