اين مجموعه در قسمت جنوبي رودخانه اترک واقع شده و مشتمل بر تالاب ها و مرداب هاي اينچه، آلاماگل، آلاگل، اينجه برون، بي بي شيروان، آجي گل، نمک و دانشمند است كه مجموع مساحت آن ها 1250 هكتار تخمين زده شده و آب آن ها از رودخانه اترک تامين مي شود. برخي از اين تالاب ها از جمله تالاب آلاگل در فهرست كنوانسيون تحقيقات بين المللي پرندگان آبزي و مهاجر در سال 1350 به ثبت رسيده اند. اين تالاب ها به يكديگر بسيار نزديک هستند و آب و هواي محدوده آن ها مديترانه اي گرم با تابستان هاي خشک و گرم و زمستان هاي ملايم است. سطح آب اين تالاب ها در زمان پرآبي به بيش از 2500 هكتار نيز مي رسد که اين مساحت به عواملي نظير ميزان آب ورودي و خروجي به اقليم و ديگر عوامل محيطي بستگي دارد .
تالاب هاي ياد شده محل زيست پرندگان مهاجري است كه تنوع زيادي دارند. از جمله آن ها مي توان به فلامينگو، قو، غاز، حواصيل و… اشاره كرد. فصل شكار طبق تقويم اداره محيط زيست از اول پاييز تا آخر زمستان هر سال و هر هفته دو روز (چهارشنبه و جمعه) مي باشد. ماهيان زيادي نيز در اين تالاب ها زندگي مي کنند از جمله كولي، اورنج، سيم پرک و شيشه ماهي كه فصل صيد آن ها طبق مجوز اداره محيط زيست گنبد از 15 ارديبهشت تا 15 اسفند ماه هر سال است. از آن جا كه اين مجموعه تالاب ها و مرداب ها داراي راه هاي دسترسي، محوطه هاي اطراق، چشم اندازهاي دشتي، مرغزارهاي وسيع، پرندگان بومي و مهاجر و همچنين استفاده هاي طبي هستند، قابليت هاي فوق العاده اي را براي ايجاد يک كانون توريستي فراهم مي كنند. شكار و صيد بي رويه، چراي دام، وارد كردن گونه هاي غير بومي، قطع اشجار و… از جمله عوامل تهديد كننده اين تالاب ها به شمار مي آيند که براي حفظ اين محيط ها در حالت طبيعي بايد از بروز اين عوامل جلوگيري کرد .
شمال و شمال باختري و باختر اين شهرستان به صورت دشت و خاور و جنوب آن كوهستاني است. برخي از ارتفاعات اين شهرستان را كوه هاي آبدار، اگراستل، زنقارچشم، سرگل، سيامرت، شيخ لشگر، عرب داغ، ييلاق، نشا، كوله برون تشكيل مي دهند .
