معرفی استان چهارمحال و بختیاری

استان چهارمحال و بختیاری
موقعیت
اطلاعات
مرکز استان:  • مختصات:	شهرکرد  مختصات: .N° .E°
مساحت :	۱۶٬۳۳۲ ک‌م۲
جمعیت(۲۰۰۵):  • پراکندگی :	۸۴۲٬۰۰۲  ۵۱٫۶/ک‌م۲
شمار شهرستان‌ها:	۷
منطقه زمانی:	IRST (UTC+۳:۳۰)
-تابستان (دی‌اس‌تی):	IRST (UTC+۴:۳۰)
زبان(های) اصلی:	فارسی، بختیاری، قشقائی

استان چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌های ایران است. مرکز این استان شهرکرد است. بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی کشور، استان چهار محال وبختیاری دارای ۷ شهرستان، ۲۴ شهر، ۱۵ بخش و ۳۴ دهستان است.

استان چهارمحال و بختیاری سرزمینی مرتفع در فلات مرکزی ایران است و قلمرو این استان ۱۶هزار و ۴۰۳ کیلومتر مربع و بیست و دومین استان کشور از نظر مساحت می‌باشد. این استان از شمال و مشرق به اصفهان، از مغرب به خوزستان، از جنوب به کهگیلویه و بویراحمد و از سمت شمال غربی به لرستان محدود می‌شود و بین ۳۱ درجه و ۹ دقیقه تا ۳۲درجه و ۳۸ دقیقه عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۲۶ دقیقه طول شرقی قرار دارد و دارای ۱۶ قله مرتفع با ارتفاع بیش از سه هزار و ۵۰۰ متر مربع می‌باشد و قله چهار هزار و ۵۴۸ متری زردکوه بختیاری در آن قرار دارد.^[۱]

 تاریخ

پیشینه در تقسیمات کشوری

بختیاری به جامانده از اتابکان لر بزرگ به مرکزیت ایذه می‌باشد عباس اقبال آشتیانی در تاریخ ایران می‌گوید بختیاری را از زمان اتابکان لر بزرگ به این نام می‌شناسند اتابکان زیر نظر سلجوقی‌ها حکومت می‌کردند اولین قانون تقسیمات کشوری مورخ ۱۳۱۲ خورشیدی تحت عنوان قانون ایالات و ولایات، منطقه بختیاری را که تا قبل از آن به عنوان مجموعه‌ای واحد بود و به وسیله ایلخانی اداره می‌شد به چند بلوک تقسیم کرد. طبق این قانون بلوک ایذه تحت حاکمیت حاکم اهواز وبلوک آخوره (فریدونشهر) داران، گندمان، لردگان، اردل و غیره تحت سلطه حاکم نشین اصفهان قرار گرفت. در پی این تقسیمات منطقه بختیاری عملاً به سه حوزه مجزا و متمایز از هم تبدیل گردید:

• حوزه مال امیر (ایذه)، دهدز، باغ ملک، رامهرمز، هفتگل، مسجدسلیمان، لالی وقسمتهای بختیاری نشین شوشتر، دزفول، اندیمشک وگتوندازبختیاری جداو جزء حکومت اهواز و ولایت خوزستان شدند.
• حوزه فریدن ، فریدونشهر چادگان و لنجان تحت عنوان بلوکات حاکم نشین اصفهان ودر ردیف بختیاری مرکزی قرار گرفتند.
• حوزه استان کنونی چهارمحال و بختیاری که در قالب یک حوزه تابع اصفهان شد.

چهارمحال و بختیاری تا قبل از سال ۱۳۳۲ در قالب شهرستان شهرکرد وبختیاری از شهرستانهای استان اصفهان بشمار می‌آمد. در این سال، شهرستان شهرکرد از استان اصفهان جدا و به عنوان فرمانداری مستقل بختیاری در تقسیمات سیاسی کشور قرار گرفت. در سال ۱۳۳۷ شمسی فرمانداری مستقل بختیاری و چهارمحال به فرمانداری کل ارتقاء می‌یابد و در محدوده آن فرمانداریهای جدید بروجن و نیز بخش‌های جدید شوراب و گندمان ایجاد می‌گردند. در مصوبه سال ۱۳۵۲ هیئت وزیران، فرمانداری کل چهارمحال و بختیاری به استانداری چهارمحال و بختیاری ارتقا یافت.

نام چهارمحال و بختیاری اشاره به دو بخش چهارمحال و منطقهٔ بختیاری دارد. چهارمحال بخشی روستانشین میان اصفهان و منطقهٔ بختیاری بود که از چهار ناحیه تشکیل می‌شد: لار، کیار، میزدج و گندمان. در تقسیمات کنونی استان، لار و کیار در شهرستان شهرکرد، میزدج در شهرستان فارسان و گندمان در شهرستان بروجن قرار می‌گیرد، بختیاری نیزشامل شهرستانهای کوهرنگ ، فارسان ، اردل و لردگان می‌باشد.

 جغرافیا

نام بختیاری برای اولین بار در ذیل طوایف لر بزرگ توسط حمدلله مستوفی ذکر شده‌است. اما به عنوان یک نامجا و یک نام جغرافیایی در روزگار صفویه به زیستگاه ایل بزرگ بختیاری اطلاق شده‌است. اما در تقسیمات رسمی کشوری ایران استان چهارمحال و بختیاری با مساحت ۱۶۵۳۲ کیلومتر مربع بین ۳۱ درجه و ۹ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۴۸ دقیقه عرض شمالی و نیز ۴۹ درجه و ۲۸ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی قرار دارد. این استان دربخش مرکزی کوههای زاگرس بین پیش کوههای داخل و استان اصفهان واقع شده‌است. از شمال و شرق به استان اصفهان، ازغرب به استان خوزستان، از جنوب به کهکیلویه و بویر احمد و از شمال غرب به استان لرستان محدود است. این منطقه دارای یک درصد از کل وسعت ایران است و در بستر رشته‌کوه زاگرس واقع شده‌است. این منطقه با وجود مساحت کم ده درصد از منابع آب کشور را در اختیار دارد. به علت ماهیت کوهستانی مرتفع، که درمسیر بادهای مرطوب سیستم‌های مدیترانه‌ای قرار داشته و موجب صعود و تخلیه بار این سامانه‌ها می‌گردد، این استان دارای بارش نسبتاً مناسب است. غالبا در مناطق مرتفع نوع بارش به صورت برف است و وجود ارتفاعات پوشیده از برف یکی از ویژگی‌های اقلیمی این استان است. به علت جوان بودن دوره کوه‌زایی، دراین منطقه وجود بلایا و مخاطرات طبیعی بسیاری چون سیل و زلزله، رانش زمین در اکثر نقاط آن مشاهده می‌شود. ریزشهای جوی و برف و باران درکوههای بختیاری منشاء سرشاخه‌های رودخانه کارون و زاینده رود هستند و آبخیزهای این دو رودخانه را به ترتیب ۱۳۸۰۰ و ۲۷۲۰ کیلومتر مربع شامل می‌شود.

 زبان

مردم شهرهای شهرکرد، بروجن و فرخ‌شهر^[۲] و برخی دیگر مناطق^[۳] به زبان فارسی صحبت می‌کنند.^[۴] مردم مناطق لردگان، اردل، کوهرنگ و فارسان به گویش بختیاری تکلم می‌کنند و گویش ترکی قشقایی برخی از روستاها و شهرها رایج است.^[۵]

 موقعیت اقتصادی

با توجه به غلبه معیشت روستایی و عشایری، جریان توسعه صنعت از رونق چندانی برخوردار نیست. از مهمترین کارخانه‌های صنعتی استان می‌توان به کارخانه‌های قند شهرکرد، ریسندگی شهرکرد،سیمان شهرکرد،فولادشهرکرد، یخچال‌سازی فارسان، آرد سازی و ریسندگی بروجن و صنایع شیر و لبنی شهرکرد اشاره کرد. به علت عشایری روستایی بودن منطقه شهرکرد، نوع زندگی، آداب و رسوم حاکم بر جامعه و ساخت و بافت روستاها مبین استقرارهای کهنه و نو عشایری روستایی در منطقه‌است.

شهرها و شهرستان‌ها

[نمایش] ن • ب • و استان چهارمحال و بختیاری   مرکز شهرکرد   شهرستان‌ها اردل • بروجن • شهرکرد • فارسان • کوهرنگ • کیار • لردگان   شهرها اردل • آلونی • باباحیدر • بروجن • بلداجی • بن • جونقان • چلگرد • سامان • سفیددشت • سودجان • سورشجان • شلمزار • شهرکرد • طاقانک • فارسان • فرادنبه • فرخ‌شهر • کیان • گندمان • گهرو • لردگان • مال‌خلیفه • ناغان • نافچ • نقنه • هفشجان   جای‌های دیدنی آبشار آتشگاه • آبشار کوهرنگ • اتاق آینه شهرکرد • امامزاده شهسوار • پل زمان‌خان • پیست اسکی باباحیدر • پیست اسکی چلگرد • پیست اسکی گرده‌خلک • تالاب گندمان • چشمه سردآب • سد زاینده‌رود • عمارت سئوده • قلعه صمصام‌السلطنه • مسجد خان • موزه قلعه چالشتر   فهرست روستاهای استان چهارمحال و بختیاری

محل شهرستان‌ها و بخش‌ها:

 منابع

• مرکز ملی آمار ایران
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران ۱۳۸۳.
• استانداری چهارمحال و بختیاری
• جغرافیای طبیعی استان چهارمحال و بختیاری
• ایرداد: دانشنامه جامع آثار باستانی گردشگری و صنایع دستی