آيَةُ الْكُرْسى (سوره بقره: ۲۵۵) مجموعه‌ای از صفات جلال و جمال خداوند است که هم شامل صفات ذات خداوند از جمله وحدانیت، حیات، قیومیت، علم و قدرت و هم شامل صفات فعل او مانند مالکیت بر جهان هستی و شفاعت می‌شود. این آیه به دلیل جمله «وَسِعَ کُرسِیُّهُ السَّمواتِ و الارضَ» به «آيةالكرسى» معروف شده است. برخی آیه ۲۵۶ و ۲۵۷ سوره بقره را نیز جزو آن دانسته‌اند؛ اما با توجه به روایات و شواهد آیة الکرسی تنها آیه ۲۵۵ بقره است.
آیة الکرسی
آیة الکرسی به خط نسخ
|
| مشخصات آیه |
| نام آیه |
آیة الکرسی |
| واقع در سوره |
بقره |
| شماره آیه |
۲۵۵ |
| جزء |
۳ |
| اطلاعات محتوایی |
| شأن نزول |
ندارد |
| مکان نزول |
مدینه |
| موضوع |
اعتقادی |
| درباره |
توحید، اسما و صفات |
| سایر |
با عظمت‌ترین آیات قرآن |
| آیات مرتبط |
۲۵۶ و ۲۵۷ بقره |
در منابع روایی، برای این آیه، ویژگی‌ها و فضیلت‌های فراوانی گفته شده است از جمله در بعضی روایات، این آیه برترین آیه قرآن شمرده شده است. خواندن این آیه همیشه و در همه حال به ویژه پس از نماز، بعد از وضو، قبل از خواب، هنگام خروج از خانه، هنگام مواجهه با خطر و سختی و... توصیه شده است. خواندن این آیه در بعضی از نمازهای مستحب مانند نماز شب اول قبر نیز وارد شده است.
متن و ترجمه
آیة الکرسی یا آیات الکرسی
مشهور میان مفسران شیعه آن است که آیة الکرسی فقط آیه ۲۵۵ سوره بقره است[۳] و دو آیه بعد جزو آن نیست.[۴] علامه طباطبایی نویسنده تفسیر المیزان معتقد است که آیةالکرسی همان آیه ۲۵۵ سوره بقره است که به وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ ختم می شود. [۵]مکارم شیرازی، از مفسران معاصر شیعه، شش شاهد برای منحصر بودن عنوان آیة الکرسی بر آیه ۲۵۵ سوره بقره ارائه کرده است؛ از جمله:
- تمام روایاتی که در فضیلت این آیه نقل شده، فقط همین آیه را آیة الکرسی خوانده‌اند؛
- تعبیر کرسی فقط در آیه ۲۵۵ آمده است؛
- در بعضی روایات وارد شده که آیةالکرسی پنجاه کلمه است و شمارش کلمات آیه ۲۵۵ پنجاه کلمه است.[۶] از نظر وی در روایاتی که دستور داده شده دو آیه بعد نیز خوانده شوند، عنوان آیةالکرسی بر آن دو آیه گفته نشده است.[۷]
در مقابل نظر مشهور، برخی با استناد به بعضی از روایات،[۸][یادداشت ۱] آیات ۲۵۶ و ۲۵۷ سوره بقره را هم جزو آیة الکرسی دانسته‌اند.[۹] همین روایات را نیز سبب شهرت الحاق دو آیه بعد به آیه الکرسی در میان شیعیان دانسته‌اند.[۱۰] از دیگر دلایل برای الحاق آیات ۲۵۶ و ۲۵۷ به آیه الکرسی را پیوند عمیق میان مضامین و مفاهیم آیه الکرسی با دو آیه بعد می‌دانند.[۱۱] سید محمدکاظم یزدی در عروه الوثقی برای خواندن آیة الکرسی در نماز لیلةالدفن خواندن تا پایان آیه ۲۵۷«هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ» را مطابق با احتیاط دانسته است. [۱۲]
واژه الکرسی
برای واژه الکرسی چند معنا بیان شده است: ۱. تخت و سریر؛ ۲. قلمرو فرماندهی و تدبیر؛ ۳. مرکز فرماندهی و تدبیر و ۴. علم.[۱۳] گفته شده مراد از کرسی در آیه الکرسی حکومت، قیمومت، سلطه و تدبیر خداوند است.[۱۴]
در روایات مختلفی از امامان شیعه(ع) کرسی در این آیه به معنای علم خداوند تفسیر شده است که معنای آیه چنین می‌شود: «خداوند، پیشاروی آنان و پشت سرشان را می‌داند و به چیزی از «علم» او آگاه نگردند، جز آنچه خود بخواهد. کرسی (= علم) او آسمان‌ها و زمین را فرا گرفته است.»[۱۵] طبق حدیثی از امام صادق(ع)، «کرسی» علم اختصاصی خداوند است که هیچ یک از پیامبران، فرستادگان و [سایر] حجت‌هایش را بر آن آگاه نکرده است
