پیش‌بینی مدل‌های بین‌المللی از بارش‌ها در پاییز/ایران در انتظار سومین سال خشک
بر اساس پیش‌بینی ENSO احتمال وقوع پاییز و زمستان کم بارش در سال آبی پیش‌رو تا 60 درصد است و برخی مناطق کشور با میزان بارندگی‌های تا 50 درصد زیر میانگین بلند مدت درگیر می‌شوند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، با پایان یافتن سال آبی در انتهای شهریورماه همه منتظر جمع‌بندی میزان بارش‌ها و بیان جزئیات مصرف آب در بخش‌های مختلف کشور هستند. بر این مبنا مطابق آخرین آمار ارائه شده از سوی وزارت نیرو از ابتدای مهر 1400 تا تاریخ 11 شهریور سال 1401، متوسط بارش کشور به عدد 201.9 میلی‌متر رسیده است.
این در حالی است که متوسط بلندمدت بارندگی از ابتدای سال آبی تا تاریخ 11 شهریورماه 246.5 میلی‌متر بوده است.
بر این اساس، متوسط بارش کشور در سال آبی 1400-1401 تا بازه زمانی مذکور 18 درصد نسبت به متوسط بلند مدت 53 سال کاهش پیدا کرده و رتبه بارشی امسال در طول 54 سال گذشته رتبه 43 است.
بر این مبنا اگر نگاهی به میزان بارش به تفکیک استان‌های کشور داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که از 31 استان کشور 23 استان شرایط بارش زیر میانگین بلند مدت را تجربه کرده‌اند و تنها 8 استان شرایط برابر متوسط یا بالای میانگین بلندمدت را تجربه کردند.
بر این اساس استان ایلام با ثبت بارش معادل 49 درصد کمتر از نرمال بدترین آمار را در این بخش به خود اختصاص می‌دهد و در استان هرمزگان نیز میزان بارندگی 34 درصد بیشتر از نرمال بوده است.
*ال نینو و لانینا چیست؟
فارغ از آمار سال آبی گذشته، نگاه به پیش‌بینی نهادهای بین‌المللی برای سال آبی جاری می‌توان مهم و در برنامه‌ریزی‌ها موثر باشد.
به طور کلی عمده پیش‌بینی‌های بلند مدت نهادهای بین الملی از جمله ENSO، بر اساس 2 کلان پدیده به نام‌های ال‌نینو و لانینا صورت می‌پذیرد.
ال‌نینو به‌طور ساده عبارت است از یک رخداد اقلیمی کلان که در اثر رها شدن انرژی انباشته در بزرگترین حوزه اقیانوسی جهان یعنی جنوب اقیانوس آرام رخ می‌دهد. نشانه اولیه آن هم تغییر جهت جریان آب‌های سرد و گرم و همچنین بادهای این منطقه است.
از سوی دیگر، لانینا به شکل مشابه چرخه معکوسی هست که بر روی آب‌های وسیع اقیانوس آرام با تغییر دما منجر به شکل دیگری از الگوهای بارش در کره زمین می‌شود. ریشه رخداد این شرایط نیز به رفتار‌های خورشیدی وابسته است، اما اثر گذاری آن بر کشور ایران عموما با خشکسالی‌های طولانی مدت همراه است. افزایش دمای خاورمیانه به دنبال گرمایش جهانی در ده سال اخیر به تشدید این وضعیت نیز منجر شده است.
*احتمال 60 درصدی برای وقوع پدیده لانینا
در این راستا، مطابق آخرین پیش‌بینی صورت پذیرفته که در تیرماه سال 1401 انجام شده است، دمای سطح دریا در اقیانوس آرام استوایی مرکزی شرقی کمتر از حد متوسط باقی می‌ماند و کمی گرم می‌شود. متغیرهای کلیدی اقیانوسی و جوی با شرایط لانینا سازگار باقی مانده‌اند، اگرچه اندکی ضعیف شده‌اند. اکثریت بزرگی از مدل‌های موجود پیش‌بینی می‌کنند که دمای سطح دریاهای آزاد تا ابتدای پاییز 1401 کمتر از حد نرمال در سطح لانینا ضعیف باقی می‌ماند.
مشابه جدیدترین CPC رسمی که توسطIRI ENSO Outlook در 18 تیرماه 1401، پدیده لانینا با احتمال 51 تا 59 درصد در پاییز و زمستان پدیده حاکم است.
با توجه به پیش‌بینی انجام شده مبنی بر ثبات پدیده لانینا در پاییز و زمستان پیش‌رو، تاثیر این پدیده بر شرایط اقلیمی کشور بسیار اهمیت دارد.
*لانینا بر اقلیم ایران چه تاثیری دارد؟
در همین راستا مطابق بررسی‌های انجام شده مبنی بر تاثیر الگوی لانینا بر شرایط جوی کشور، احتمال وقوع شرایط خشکسالی در ایران طی پاییز و زمستان پیش رو بسیار محتمل است. بر این مبنا طی 100 سال گذشته هر زمان که پدیده لانینا حاکم شده با ضریب نزدیک به 100 درصد در استان‌های جنوب غرب کشور شاهد رخداد خشکسالی بوده‌ایم.
این مسئله برای غرب کشور با احتمال ضعیف‌تری اتفاق خواهد افتاد و با حرکت به سمت شرق کشور از این احتمال تا حد رخ داد 30 درصدی خشکسالی کاسته خواهد شد. بر این مبنا، الگوهای اقلیمی وقوع سومین سال خشکسالی پیاپی در سال آبی پیش رو را پیش‌بینی می‌کند.
*احتمال وقوع پاییز کم‌بارش در کشور
در همین راستا، سعید نیکی‌سخن، استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر در رابطه با پیش‌بینی شرایط اقلیمی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار داشت:«تمامی مدل‌هایی که وجود دارد، تنها پیش‌بینی هستند، اما با مطالعه کلان الگوها دنیا سعی دارد تا بتواند از قبل برای شرایط مهیا باشد.»
این استاد دانشگاه تاکید کرد:«مدل‌ها از پاییز کم‌بارش خبر می‌دهند و در برخی مناطق ممکن است تا 50 درصد زیر نرمال بارش داشته باشیم که بیانگر سومین سال خشکسالی است که مردم و مسئولان باید برای این شرایط آمادگی داشته باشند و منابع آبی به بهترین شکل مورد استفاده قرار گیرد.»
به گزارش فارس، با وجود پیش‌بینی‌ها برای پاییز کم‌بارش اهمیت مدیرت مصرف آب در بخش‌های مختلف بسیار مورد تاکید است و در صورتی که این مسئله اتفاق نیفتد، بحرانی به نام آب دور از انتظار نیست.
