دانستنی هایی در مورد سونا

دانستنی هایی در مورد سونا (1)

اکثر افراد اطلاعات کافی درباره مدت زمان استاندارد جهانی استفاده از سونا و بهره گیری بهتر از آن را ندارند. حال می خواهیم با انواع سونا ، نحوه استفاده آن طبق استانداردهای سازمان جهانی بهداشت  و فواید سونا آشنا شویم.

سونا در حقیقت حمام سنتی مردمان اسکاندیناوی به ویژه فنلاندی ها است که از یک اتاق نه چندان بزرگ تشکیل می شود. دیواره های این اتاق تخته کوب شده و سکوهایی چوبی برای نشستن دارد. حرارت بسیار زیادی که از کوره ای برقی ،هیزمی یا گازسوز به فضای اتاق سونا انتشار می یابد، گرمای هوای اتاق را تا 100 درجه و گاه بیشتر بالا می برد و باعث تعریق شدید استفاده کنندگان از سونا می شود.

به طور کلی سه نوع سونا وجود دارد :

*انواع سونا : 

1. سونای خشک

2. سونای بخار

3. سونای یک نفره

بدن افراد هنگام سونا تقریبا برهنه است یعنی افراد به طور معمول نباید به جز مایو (آن هم از جنس نخ) چیز دیگری بر تن داشته باشند و نخستین گام شستن سر و تن با لیف و صابون است تا منافذ پوست بازتر شود و عمل تعریق و تنفس پوستی در سونا آسان تر صورت گیرد سپس باید وارد گرمخانه (سونا) شد.  

• سونای خشک : 

هنگام ورود به سونا شخص احساس گرمای بسیار زیادی می کند زیرا حرارت محیط 95 یا نزدیک به 100 درجه سانتی گراد و گاه بالاتر است اما دانستن این نکته ضروری است که درجه حرارت در قسمت های مختلف اتاق سونا یکسان نیست زیرا در اثر خاصیت بالا رونده هوای گرم، گرمای کف اتاق سونا کمتر از سکو های بالایی است.

برای هماهنگ کردن تدریجی بدن با حرارت سونا بهتر است به محض ورود از نشستن در سکوهای بالاتر خودداری کنید. بهترین راه برای انطباق دادن بدن با حرارت سونا و کمک به تعریق بیشتر و بهتر، چند دقیقه نشستن در سکوی پایین و سپس در سکوی دوم و سرانجام در سکوی آخر است . در این حالت گرم شدن بدن تدریجی است . خون گرمای محیط را از سطح بدن به خود جذب می کند و به قسمت های درونی بدن هدایت می کند و این جریان تا جایی ادامه می یابد که گرمای بدن به اوج برسد.

مدت نشستن در سونای خشک متناسب با استعداد بدن و تحمل شخص است. مجله معتبر طب و داروی ورزشی در مقاله ای درباره سونا چنین می نویسد :

 'برای فرد سالمی که هیچ گونه عارضه و بیماری نداشته باشد مدت استفاده از سونای خشک 10تا 15 دقیقه، مدت استفاده از سونای بخار 6 تا 12 دقیقه و مدت استفاده ازخزینه آب داغ 5 تا 10 دقیقه است . با این حال اگر به هر دلیلی احساس ناراحتی به وجود آید و عوارضی مانند سردرد، سرگیجه، رخوت بیش از حدو تپش قلب غیر عادی دست دهد باید سونا را ترک کرد.'

مرحله بعد خروج از گرمخانه (سونا) است. پس از خروج باید بلافاصله زیر دوش آب ولرم رفت تا عرق از تن زدوده شود . سپس مرحله خنک کردن بدن فرا می رسد که به دو صورت است  : گرفتن دوش آب سرد، غوطه ور شدن در حوضچه آب سرد .

هنگام غوطه ور شدن در آب سرد باید تمام بدن زیر سطح آب سرد قرار گیرد در غیر این صورت دوگانگی حرارت بین سر و دیگر قسمت های بدن به وجود میآید که به دلیل گرمای زیاد بدن خطراتی را در بر خواهد داشت .

حداکثر غوطه ور شدن در حوضچه آب سرد 2 یا 3 بار است . فرورفتن ناگهانی در آب سرد ( یا گرفتن دوش آب سرد ) باعث تغییر گردش و فشار خون از سطح به عمق می شود و پیامد آن شوک لذت بخش و دلپذیری خواهد بود .

سونای بخار اتاقی گرم و اشباع شده از بخار آب است به همین دلیل کف اتاق، سکوها و دیواره های آن را از سنگ مرمر می سازند . بخار مورد نیاز در سونای بخار از طریق دیگ های تولید بخار در محوطه ای خارج از آن تامین می شود و به وسیله لوله ای به داخل اتاق سونا جریان می یابد تا در فضای آن انتشار یابد و حالتی از اشباع بخار آب همراه گرما پدید آید . سونای بخار علاوه بر فواید سونای خشک باعث تلطیف و شست و شوی سینوس ها ، مجاری تنفسی و ریه ها نیز می شود . افراد سیگاری و مردمی که در مناطق خشک و شهر های آلوده زندگی می کنند می توانند از سونای بخار حداکثر استفاده رو داشته باشند.

مدت هر بار توقف در سونای بخار بسته به ظرفیت و استعداد اشخاص از 6 تا 12 دقیقه است ضمن آنکه وجود شیر آب سرد در اتاق سونای بخار این امکان را به استفاده کنندگان از این سونا می دهد که هر چند دقیقه یک بار دست و صورت و بدن خود را با آب سرد خنک کنند تا بتوانند بخار سوزان سونا را تحمل کنند.

سونای یک نفره به گونه ای است که به جز سر سایر اعضای بدن در محفظه ای قرار می گیرد که در آن هوای گرم یا بخار جریان دارد و تعریق شدیدی دست می دهد.

این گونه سونا ها بیشتر در سالن های بدن سازی و موسسه های لاغری رواج دارد و ادعا می شود که خاصیت لاغر کنندگی دارد و باعث ایجاد تناسب اندام می شود در حالی که چنین ادعایی صحت ندارد. 

در واقع مراحل مختلف سونا (گرمای زیاد و سرد کردن ناگهانی بدن) باعث بروز حالتی مانند جزر و مد و جریان خون در تمام بدن می شود که نتیجه مستقیم این فعل و انفعال، تحریک اعصاب و غدد است و انقباض و انبساط به وجود می آمده خود نوعی ورزش عمومی برای اندام های داخلی بدن محسوب می شود.     

*فایده های سونا : 

هنگام سونا عروق سطحی بدن به دلیل گرمای زیاد گشاد می شوند و باعث تغییر فشار خون شده در نتیجه اعضای داخلی بدن تا حد زیادی از زیر بار فشار خون آزاد می شوند.

اثر روانی سونا در ایجاد حالاتی از نشاط ، انبساط خاطر و خشنودی نیز قابل توجه است. سونا می توانند در معالجه سریع و در بهبود شرایط عمومی آنها نیز موثر باشد زیرا پس از سونا شخص چنان احساس آرامش روحی و جسمی می کند که گویی در یک تمرین ورزشی سنگین یا مسابقه مشکل شرکت کرده است . پیامد چنین حالتی خواب خوش و عمیقی است که به فرد دست می دهد. اصولا سونا باعث عمیقتر شدن خواب به ویژه خواب ورزشکاران است.

بیشترین تاثیر سونا در اشخاص سالم هنگامی است که فرد عضلات و اندام های خود را در ورزش یا مسابقه ای سنگین به کار گرفته و تا حد زیادی خسته کرده باشد. نتایج مفید سونا پس از این قبیل فعالیت های شدید جسمی و در رفع انقباض و سفتی عضلات بسیار چشمگیر است زیرا باعث دفع سریع اسید لاکتیک و دیگر مواد زاید از بافت های بدن می شود و خستگی و کوفتگی عضلانی را به سرعت از بین می برد و باعث مصونیت از سرماخوردگی می شود.

تاثیرات سونا در سطح پوست بدن شگفت انگیز است به خصوص اگر همراه با ماساژ باشد. سونا در بهبود جوش های صورت بسیار مناسب است. سونا باعث باز شدن منافذ پوست ، تحریک غده های عرق و خروج مواد زائد از داخل بدن می شود همچنین ثابت شده است سونا در افزایش فعالیت سلول های ذهنی تاثیر دارد در نتیجه پس از سونای صحیح و کامل می توان بهتر از قبل از عهده ورزش های فکری برآمد همچنین افرادی که در برنامه زندگی خود از سونا استفاده می کنند برخورد بهتری با یکدیگر دارند و از خلق و خوی آرامتری بر خوردارند.

ادامه دارد ....................

( در ادامه رعایت برخی نکته ها ، هشدار ها و استفاده از سونا برای ورزشکاران بیان می شود. )

منبع : مقالات دکتر محمد حسین اقبالی ( عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی )

*سونای بخار :

دانستنی هایی در مورد سونا (2)

در مقاله قبل با انواع سونا ، فواید و مدت زمان استفاده از آن آشنا شدیم حال به نکته های بهداشتی راجع به سونا و هشدارها و استفاده آن برای ورزشکاران آشنا می شویم.آیامی دانستیدحدود170 نوع باکتری در سونا های خشک و بخار شناسایی شده اند ......

 *رعایت برخی از نكته های بهداشتی در سونا

سونای عمومی مكانی اجتماعی و محلی برای تمدد اعصاب و كسب آرامش روحی و روانی است كه مانند هر نهاد عمومی دیگری آداب خاص خود را دارد و افراد موظف به رعایت آن هستند.

تجدید قوای روحی و روانی با رعایت كامل سكوت همواره با نرمش در رفتار و گفتار و كردار است كه حاصل می شود.بلند صحبت كردن، ایجاد سروصدا در سونای عمومی جایز نیست زیرا باعث بر هم زدن تمركز دیگران می شود. همانگونه كه گفته شد سونا محلی است برای استراحت و افزایش توان روحی و روانی چس سكوت لازمه محیط سونا است.

از كارهای غیر بهداشتی و اشتباه در سونا عرق گیری است. جمع آوری عرق بدن با دست یكی از كارهای غیر بهداشتی می باشد كه باعث آلودگی محیط سونا و ایجاد بوی عرق در سونا می شود. باید اجازه داد كه عرق بدن سرازیر شده و روی حوله ای كه شخص روی آن نشسته بریزد. این كار هم از آلوده شدن محیط جلو گیری می كند و هم به علت آن كه روزنه های پوست در سونا باز است عرق گیری با دست باعث ورود میكروب به پوست می شود بنابراین از آلودگی پوستی هم جلوگیری می شود.

برای رعایت كامل بهداشت سونا هر فرد باید حوله ای اغلب مستطیل شكل و بلند با خود داشته باشد تا آن را در سونا به شكل عمودی و به ترتیبی كه حتی پاها نیز در سكوی پایین روی حوله قرار گیرند پهن كند و بنشیند. این حوله قطره های درشت عرق را كه از روی بدن سرازیر می شود به خود جذب می كند. عدم استفاده از حوله باعث ریزش عرق بدن روی سكو و انتشار بوی نا مطبوع در هوای اتاق سونا شده و هم چنین باعث انتقال بیماری از فردی به فرد دیگر می شود.

پیش از ورود به سونا شست و شوی بدن با آب گرم و صابون باعث تعریق بهتر پوست می شود.

استفاده از حوضچه آب سرد باید نفر به نفر باشد و تا زمانی كه نفر قبلی از حوضچه خارج نشده نفر بعدی نباید وارد آن شود. طبق قوانین بین المللی تا زمانی كه نفر قبلی از آب خارج نشده نفر بعدی اجازه ورود به آب را ندارد زیرا هنگام خروج از گرمخانه سونا ضربان قلب از 75 به 120 و تنفس از 12 به 28 بار در دقیقه می رسد كه پیامد موقت آن دگرگونی هایی در دید چشم و التهاب و عطش به آب سرد است و در این شرایط احتمال  لغزش و افتادن زیاد است.

نكته بعدی طرز ورود به آب حوضچه است كه با ید با رعایت كامل آرامش و احتیاط و بدون ایجاد سر و صدا انجام شود. شیرجه زدن در حوضچه یا پریدن در آب شمار اعمال اشتباهی است كه باعث ایجاد آسیب برای خود ودیگران می باشد.

نكته دیگر این است كه بسیاری از افراد كه حوصله ورزش را ندارند و در عین حال می خواهند بدن آنها عرق كند تا از خواص عرق كردن بهره مند شوند از انواع سوناها استفاده كنند.

در سونا به جای هر نوع نوشیدنی از آب خالص و خنك (نه سرد) استفاده كنید و خود به تدریج به نوشیدن آب زیاد عادت دهید. این عمل ( آب درمانی )‌ در تامین بهداشت و سلامت عمومی بدن بسیار موثر است.

* هشدار ها :

سونا همانطور كه طرفداران بی شماری در سراسر جهان دارد مخالفانی نیز دارد. بیشترین انتقادی كه از سونا می شود به دلیل شوك ناگهانی ناشی از گرم و سرد كردن ناگهانی بدن است. تحقیقاتی كه در زمینه تاثیرات سونا انجام شده نشان می دهد كه یان تاثیرات به طور عمده در سیستم قلب و عروق بوده وهمراه با افزایش قابل ملاحظه در میزان خون در گردش، بالا رفتن ضربان قلب و ایجاد تغییرات در فشار خون است بنابراین اگر سیستم قلب و عروق وضعیت مطلوبی داشته باشد بدن میتواند وضیعت خود را با شرایط جدید وفق دهد.

به این ترتیب برای استفاده از سونا فرد باید از سلامت خود اطمینان داشته باشد. ضریب اطمینان زمانی افزایش می یابد كه افراد پیش از آنكه به سونا روی بیاورند تست كاملی از سیستم قلب و عروق خود انجام دهند و در صورت عدم نارسایی های ارگانیك در قلب و عروق از سونا حداكثر استفاده را داشته باشند.

1-  تعریق زیاد باعث از دست رفتن مایع از فضای داخل عروق می شود و پیامد آن فقدان الكترولیت ( سدیم، پتاسیم و دیگر یون های محلول در مایعات بدن ) است بنابراین باید قبل از سونا، در فواصل سونا و پس از آن مقدار زیادی آب نوشید تا جریان خون در عروق تسهیل شود و الكترولیت های از دست رفته نیز به بدن باز گردد.

هنگام سونا به موارد زیر دقت كنید : 

2-  مبتلایان به بیماری صرع و دیابت ( قند) مجاز به استفاده از سونا نیستند.

3-  افرادی كه بیماری ریه و تنگی نفس دارند باید قبل از استفاده از سونا با پزشك خود مشورت كنند.

4- افرادی كه قلب ضعیفی دارند یا در ناحیه قلب خود احساس درد می كنند باید زیر نظر پزشك متخصص و با رعایت توصیه ها از سونا استفاده كتتد.

6- سونا هرگز نمی تواند جانشین ورزش شود. سونا سونا را نمی توان برای وزن کم کردن و لاغری مناسب دانست زیرا تفاوت وزنی که قبل از سونا و پس از آن دیده می شود به دلیل از دست رفتن آب بدن است و نه از بین رفتن لایه های چربی . افراد چاقی که بیش از زمان مجاز در سونا می نشینند و حتی در سونا به دور بدن خود حوله و پتو می پیچند تا بیشتر عرق کنند، گرفتار تصورات باطلی هستند که به هیچ سرانجامی جز به خطر افتادن سلامتی شان نخواهد انجامید .

7- زیاد ماندن در سونا جایز نیست . هر فرد باید مدت نشستن خود را با ساعت های مخصوصی هماهنگ کند که در سونا نصب می کنند . این ساعت ها به طور معمول ساعت شنی است که برای زمان های 8، 10، 12و 15دقیقه ساخته شده اند

8-  افراد سالمند باید جایی را برای نشستن انتخاب کنند که زیاد گرم نباشد و بیش از 5 دقیقه نیز نباید در سونا بمانند.

9- همان گونه که گرمای بدن در سونا به تدریج (15-10 دقیقه ) افزایش می یابد و به اوج خود میرسد . دفع مازاد گرما از بدن و بازگشت به حالت عادی نیز باید به تدریج باشد بنابراین افرادی که بیش از 2 یا 3 بار غوطه وری در حوضچه آب سرد می مانند حرارت بدن خود را به سرعت از دست می دهند که این کار عوارض نامطلوبی مانند انقباض عضلانی و سرماخوردگی دارد. از طرفی دیگر افرادی که در خون آنها بیش از حد مجاز ذرات چربی ( تری گلیسیرید ) شناور است، این امکان وجود دارد که زیاد ماندن در آب سرد باعث چسبندگی و لخته شدن این ذرات و در نتیجه مسدود شدن شریان خون شود.

10-  هرگونه ورزش و نرمش در سونا غلط است

11- بلافاصله پس از صرف غذا با معده پر نباید وارد سونا شد.

12- خوردن غذا و نوشابه گازدار قبل از سونا ودر میان دفعات سونا کاری است بسیار غلط و زیان آور.

13-  قبل و هنگام سونا نباید سیگار کشید

14-  با ساعت مچی ، گردن بند و دستبند فلزی نباید وارد سونا شد .

15- وجود انواع باکتری ها در سونا ( به ویژه سوناهای عمومی ) به دلیل رطوبت و حرارت موجود در آن و عدم نفوذ نور خورشید به درون آنها از جمله مشکلات سونا است . علاوه بر حدوزز در این قبیل مکان ها اغلب حشرات موذی نیز لانه می کنند که می توانند باعث بروز و شیوع بیماری های گوناگون به خصوص بیماری های جلدی ، مقاربتی و ریوی شوند بنابراین مسئولان سونا های عمومی وظیفه دارند محیط سونا را با کمک ضدعفونی کننده های قوی از انواع آلودگی ها بزدایند و مشتریان را نیز موظف به رعایت نکته های ایمنی و موارد بهداشتی کنند. مهمترین این نکته ها استفاده از حوله هنگام نشستن در سونای خشک، به پا کردن صندل ( دمپایی چوبی ) شخصی در سونا ، اجتناب از ورود به سونا هنگام بیماری ( به خصوص بیماری هایی مانند حصبه ، زکام ، اسهال و ذات الریه )

16-  سونای خشک یا بخار باعث کاهش فعالیت های عضلانی بدن و مستعد کردن آن برای نفوذ میکروب ها و باکتری ها است بنابراین باید پس از سونا بدن را در هوایی مناسب که سرما و کوران هوا نداشته باشد کاملا خشک کرد و سپس لباس پوشید. باید بین انگشت های پاها خشک و تمیز شوند تا قارچ های بیماری زا امکان تکثیر نداشته باشند . پس از سونا نیز نباید بلافاصله وارد هوای سرد شد و اگر چنین کاری میسر نیست باید سر و صورت را با کلاه یا حوله پوشانید.

17- پس از ورزشی سنگین ( مانند دوچرخه سواری ، دو و کوهنوردی ) که طی آن آب و املاح فراوان از طریق تعریق از بدن خارج شده است نباید بلافاصله وارد سونا شد زیرا گرمای محیط سونا باعث افزایش حرکت خون به طرف پوست می شود و چه بسا که باعث فلج شدن عضله قلب و بروز سنکوپ شود . پس در پایان ورزش های سنگین ابتدا باید به قدر کافی آب به بدن برسانید و سپس از سونا استفاده کنید.

ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی بهتر است هفته ای یک بار از سونا استفاده کنند با در نظر گرفتن این نکته که یک ساعت و نیم پس از تمرین مجاز به استفاده از سونا هستند و هر جلسه می توانند 3 نوبت داخل سونا شوند . حداکثر استفاده از سونا 15 دقیقه و 4-3 دقیقه نخست در پله اول و سپس می توانند به پله های بالاتر بروند. ضروری است پس از سونا با خوردن مایعات فراوان آب از دست رفته را جبران کنید.

*استفاده از سونا برای ورزشکاران  

بنام خدا

مطالب بسیار آموزنده و خوب و مفید بود و برای بنده نکات تازه زیادی داشت که باید از آن استفاده نمایم.