به صدا درآمدن زنگ هشدار پیری جمعیت
نرخ رشد جمعیت در کشور از ۲ سال گذشته تاکنون، به صفر نزدیک شده است.آمارهای چند دهه گذشته نشان می‌دهد نرخ رشد جمعیت در ۳۰ سال گذشته ، از ۳ ممیز ۹۱ صدم به نزدیک صفر در ۲ سال اخیر رسیده است. کشور ، با خطر جانشینی روبروست و یکی از آثار کاهش شدید موالید و پیری جمعیت ، کاهش نیروی کار جوان در استان و کشور است که نقش مهمی در افزایش تولید و اشتغال دارد.
گزارش مکتوب
در سال‌های اخیر درصد رشد جمعیت به زیر یک درصد رسیده است و اگر ادامه یابد وقوع ابربحران پیری جمعیت اجتناب ناپذیر است.
مشاهدات میدانی
تمایل به نداشتن فرزند یا حداکثر یک فرزند،
از خانم تقریبا پنجاه ساله درباره تعداد فرزندانش می‌پرسم می‌گوید: سه فرزند دارم ازدواج کرده اند، اما فقط دو نوه دارم و اراده‌ای هم برای فرزندآوری در آنها نمی‌بینم.
جوانی با مو‌های جو گندمی را می‌بینم متاهل است، می‌گوید هشت سال است ازدواج کرده، اما بچه ندارد.
دلایل را می‌پرسم یکی می‌گوید تورم، آن دیگری مشکل نداشتن مسکن را مطرح می‌کند و یکی می‌گوید فرزند کمتر راحتی بیشتر اقتصاد بهتر و دیگری می‌گوید تربیت بچه سخت است.
دلایلشان منطقی بود، اما بنظر می‌رسد نه من و نه مردم هنوز عمق فاجعه را درنیافته ایم.
عمق فاجعه
امیر حسین بانکی پور عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی
ما هنوز عمق فاجعه را درک نکرده ایم؟
داستان از این حرف‌ها گذشته ما وقتی صحبت از آینده هولناک می‌کنیم یعنی اینکه بیست سال دیگر بحرانی خطرناک‌تر از مساله پیری جمعیت برای این سرزمین نیست حالا هر دین و اعتقادی می‌خواهید داشته باشید هر حکومتی هم سرکار باشد. به یک فاجعه فوق العاده خطرناکی نزدیک می‌شویم که از همه فجایع تاریخ ایران خطرناک‌تر است، مبالغه نمی‌کنم و شعر هم نمی‌گویم. چنین فهمی از این بحران را نه در نخبگان جامعه می‌بینیم نه مدیران و نه حتی کسانی که طرفدار بحث جمعیت هستند، اصلا مساله من دیگر رشد جمعیت نیست، مساله من بحران فوقالعاده خطرناک پیری جمعیت است.
کشور ژاپن و کشور‌های اروپایی جمعیت پیری دارند، اما دچار بحران نشده اند؟
سه تفاوت عمده دارد اتفاقی که در اروپا افتاده با بحران بیست سال آینده ایران.
اول اینکه اروپایی‌ها طی سیصد سال پیر شدند پیری سیصد ساله کمک می‌کند که هم جامعه خود را با شرایط وفق بدهد هم با یک سیاست شیب کم در‌های خود را به روی مهاجران جوان باز کردند این درحالی است که برای ایران طی ۳۰ سال اتفاق خواهد افتاد و ما دچار سقوط آبشاری در سیاه چاله جمعیتی خواهیم شد.
دومین تفاوت اینکه کشور‌های اروپایی‌ها باهم پیر شدند.
نقشه جمعیتی ۲۰۵۰ سازمان مللا نشان می‌دهد، ایران یک کشور قهوه‌ای رنگ است یعنی بسیار پیر و کشور‌های همسایه زرد رنگ هستند با جمعیت جوان.
تاریخ نشان می‌دهد ایران هر وقت نسبت به کشور‌های همسایه ضعیف شده مورد طمع قرار گرفته است.
تفاوت سوم اینکه اروپا اول توسعه یافت بعد پیر شد، ولی ایران این موقعیت را ندارد.
جامعه باید انتخاب کند
در سیاست گذاری‌ها باید بفهمیم با چه جامعه‌ای روبه رو هستیم مشکل ما این است که انسان مدرن را نشناختیم و به جای او تصمیم می‌گیریم.
مهمترین کاری که حاکمیت باید انجام دهد این است که مطالبه خود را تبدیل کند به مطالبه مردم، مردم احساس کنند که مساله فرزندآوری مساله خودشان است نه اینکه دولت به من جایزه بدهد من برای دولت بچه بیاورم، جامعه باید خودش انتخاب کند و انتخاب درست را انجام دهد.حاکمیت باید برای جامعه آرمان بسازد تا مردم آرزوی فرزندآوری داشته باشند و بگویند ما آرزویش را داریم، ولی موانعی برسر این آرزو وجود دارد پس باید با مشارکت حاکمیت این مشکلات را کم کنیم. اگر قانون در این بخش درست اجرا شود فاجعه‌ای را به فاجعه‌های دیگر اضافه می‌کند چرا، چون با این همه مشکلات بیکاری و تورم که جامعه تحمل می‌کند، باعث مقاومت اجتماعی خواهد داشت و باید به آن توجه کرد.
قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت
قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در تاریخ ۲۴/۷/۱۴۰۰ در کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.
در نظرسنجی‌های اواخر دهه هفتاد و هشتاد گرایش خانواده‌ها گرایش به زیر دو فرزند است.
از سال ۱۳۹۳ که سیاست تغییر کرد در سال ۱۳۹۷ پیمایشی صورت گرفت توسط جهاد دانشگاهی که در آن ۶۰ درصد حانواده‌ها به سه بچه و بیشتر تمایل داشتند پس تغییر سیاست‌ها توانست گرایش عمومی را تغییر دهد. تغییر سیاست، اما تغییر رفتار را منجر نمی‌شود و تغییر رفتار نیازمند قانون است، چون قانون است که ریل گذاری می‌کند..در این قانون مساله، حفظ هرم جمعیت است یعنی همان جوانی جمعیت، این جوانی جمعیت را ۱۵ سال وقت داشتیم جبران کنیم و تنها راه آن رشد جمعیت است.
فقط هفت سال فرصت داریم
از نظر شرایط آماری کشور، راه حفظ جوانی جمعیت رشد جمعیت است پس وارد دعوای رشد جمعیت خوب است یا بد است نشویم، چون حفظ جوانی جمعیت گره خورده به رشد آن. متولدین دهه شصت حدود بیست میلیون نفر هستند که هشت سال طلایی دوران باروری را ازدست دادند از پانزده سالی که گفتم و متاسفانه در هشت سال اخیر ۴۰ درصد ازدواج‌ها و ۳۰ درصد زاد و ولد‌ها کاهش پیدا کرد.
حالا هفت سال نقره‌ای باقی مانده که این نسل در شرایط امکان زاد و ولد هستند..پس ما وقت زیادی نداریم تا دهه شصتی‌ها هستند باید جبران کنیم.
در این قانون ۲۱ مانع شناسایی شده است که بر سر راه رشد سریع جمعیت است:
تاخیر و عدم سهولت ازدواج جوانان
الگوی مسکن و فرهنگ اجاره مسکن ناسازگار با خانواده‌های بیش از دو فرزند
مشکلات اقتصادی و هزینه‌های زیاد فرزند پروری
نگرانی از بیکاری سرپرست خانواده
اشتغال و نگرانی‌های آتیه زنان
هزینه‌های دوران بارداری، زایمان و شیردهی
شیوع و هزینه‌های درمان ناباروری
عقیم سازی و استفاده بی رویه از اقلام پیشگیری
شیوع غیراستاندارد زایمان غیرطبیعی (سزارین) و ترس از زایمان
ترس از فرزند معلول (غربالگری)
قبه زدایی و شیوع انواع سقط جنین
عدم اطمینان به ادامه زندگی (طولانی شدن زمان ازدواج تا باروری)
نگرانی از مسئولیت بچه داری و محدودیت‌های آن
نگرانی از تربیت صحیح فرزندان
نگرانی از آینده فرزندان
ناسازگاری تاهل و فرزندآوری با محدودیت‌های کنونی آموزش عالی
ضعف خدمات اجتماعی مادر و کودک در محیط اجتماعی، اداری و آموزشی
نهادینه شدن فرزند کمتر زندگی بهتر
مهاجرت
حرکت‌های معارض فرهنگی و قانونی
فقدان متولی، نظارت و ضمانت اجرایی سیاست‌ها و قوانین مرتبط با جمعین و خانواده
سند خوب باید...
قانون جمعیت سطح انتظارات از یک سند را برآورده نمی‌کند نمی‌دانیم این سند می‌خواهد همه مشکلات جمعیتی را حل کند یا هدف دیگری دارد؟ چرا که اگر سقف انتظارات از یک سند حل نشود موفقیت آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
نکته بعدی جامعیت یک طرح است، جوانی جمعیت همه‌ی مساله جمعیت نیست حواسمان باشد از واقعیت‌های اجتماعی فرار نکنیم اگر مساله سالمندی مساله فرداست نباید فردا برای آن برنامه ریزی کنید باید از الان فکر کرد قانون تعیین کرد.
چرا ما سند می‌نویسیم، ولی اتفاقی نمی‌افتد؟
یکی از علت‌ها این است که ما میدان خودمان را خوب نمی‌شناسیم جامعه کارشناسی شما جامعه کارشناسی ضد جمعیت است جامعه پزشکی می‌گوید: فرزندآوری زیر بیست سال خطرناک است می‌ترساند بالای سی و پنج سال خطرناک است.
می‌گویند فاصله دو فرزند باید سه تا پنج سال باشد از این سیستم چند فرزند بیرون می‌آید؟
جامعه شناس و روانشناس ما می‌گوید: ازدواج برای دختر زیر ۱۸ سال کودک همسری و بردگی جنسی و.دختری که در دوره دبیرستان ازدواج کرده در مدرسه عادی نمی‌تواند درس بخواند این همه کارشناس آموزش و پرورش نشستند صدا از هیچ کدام هم درنمی آید.
با خانمی صحبت می‌کردم می‌گفت: من ازدواج کردم نمی‌توانم در کلاس خودم ادامه تحصیل دهم در حالی که درکلاس ۲۸ نفره ما ۲۵ تا از دختر‌ها دوست پسر دارند کسی حساسیت ندارد من که ازدواج کردم شرایط را برایم سخت کردند.
سیاست‌های ایستا و تحولات روزآمد
از عنوان سیاست‌های ایستا و تحولات روزآمدی که بکار بردم تقدیر می‌کند می‌گوید: یکی از چالش‌ها و مسائلی که ما با آن مواجه هستیم این است که سیاست‌های اجتماعی درباره مسائل و چالش‌های جامعه با تاخیر زیادی دنبال و اجرا می‌شود. جمعیت هیچ گاه ثابت نیست پویایی ذات جمعیت‌های انسانی است به همین دلیل در شرایط و زمان‌های مختلف، هم چالش‌های جدید و هم فرصت‌های جدیدی به وجود می‌آید پس اینجا نیازمندیم که سیاستهایمان هم سیاست‌های پویایی باشد تا بتوانیم هم فرصت‌ها و هم چالش‌ها را تعدیل کنیم.
فرصت‌ها را باید دید
در اکثر اوقات درباره مسائل اجتماعی بر چالش‌ها متمرکز می‌شویم و از فرصت‌ها غافلیم.
ابتدای قرن هجری شمسی را با انتهای آن مقایسه کنید می‌بینیم کاملا کشور متفاوتی داشتیم در ابتدای قرن امید به زندگی ایرانی‌ها در حدود ۲۵ سال بود و دلیل عمده آن بالا بودن مرگی و میر کودکان بوده است، اما در انتهای قرن این عدد تقریبا سه برابر شده یعنی ۷۵ سال.
زمانی که امید به زندگی ۲۵ سال بود ۸ درصد به پیری می‌رسیدند، اما وقتی امید به زندگی بالاست ۸۰ درصد جمعیت به سن پیری می‌رسند و به طور متوسط بیست سال هم در سن سالمندی خواهند ماند اینجاست که برای سالمندان باید برنامه داشت.
اما سرعت این سالخوردی به عامل دیگری برمی گردد، به کاهش باروری، کاهش جمعیت جوان و بیشتر شدن جمعیت سالمندان.
نکته دیگر اینکه موج سالمندی در ایران ۱۴۲۰ و ۱۴۳۰ را چه کسانی تشکیل خواهند داد همین دهه شصتی ها.
ما جوان‌ترین کشور بودیم بخاطر دهه شصتی‌ها و بخاطر دهه شصتی‌ها هم جزو سالمندترین کشور‌ها خواهیم بود پس ما سالمندی جمعیت را در ایران قطعا خواهیم داشت.
اما نسبت آن کمتر خواهد شد، یعنی اگر سی درصد جمعیت سالمند داشته باشیم اگر باروری افزایش پیدا کند ۲۵ درصد و علت اینکه کشور‌ها تلاش می‌کنند فرزندآوری داشته باشند این است که هرم سنی و تعادلی که ساختار جمعیتی باید داشته باشد را حفظ کنند.
پس تا ۱۴۲۰ یک فرصتی داریم چه کنیم که توسعه پیدا کنیم؟ سیاستگذار به چه شکل به این فرصت نگاه می‌کند؟
این یک فرصت سیاسی خیلی مهم است که در کشور شکل گرفته از سال ۱۳۸۵ بیش از ۷۰ درصد جمعیت ما در سن فعالیت بوده اگر سالمند فعال و سالمی می‌خواهیم باید جوانی فعال و سالمی داشته باشیم.هشدار مهم است، ولی وقت وقت عمل است یعنی ما نیاز به سیاستگذاری‌هایی داریم که شکل اجرایی به خود پیدا کند بنابراین این فرصت‌ها و چالش‌ها مهمترین رکن یک سیاستگذاری است.
چالش باروری پایین و سرعت پایین آمدنش هم خیلی زیاد بوده چرا این اتفاق افتاد؟ باید دقیق بررسی شود ما چه تحولاتی در کشور داشتیم که فرزندآوری و به طور کلی نهاد خانواده تغییر کرده است و همینطور باروری، ساختار قدرت در درون خانواده، روابط بین زوجین، اشتغال زنان، تحصیلات زوجین، الگو‌های ازدواج و طلاق یکی از چالش‌ها تاخیر در ازدواج است و ناپایداری ازدواج ها، به لحاظ آماری در سال ۱۳۶۵ هشت درصد دختران ما تا سی سالگی ازدواج نکرده بودند الان رسیده به ۲۵ درصد.
پس باید عوامل دیگر را هم در کنار کاهش جمعیت بینیم و توجه کنیم.
انگ مطلقه
آمار طلاق افزایش یافته است، خیلی از کشور‌ها هم با افزایش طلاق روبه رو هستند، اما ازدواج مجدد صورت می‌گیرد و فرزندآوری اتفاق می‌افتد، در کشور ما نرخ ازدواج زنان بعد از طلاق بسیار پایین است.به قانون حمایت از خانواده نگاه می‌کنم به بند بندش هرچند با تاخیر صورت گرفته، اما تا چه اندازه انتظار می‌رود این قانون موفق باشد؟ یک عامل مهم در موفقیت یک سیاست پذیرش اجتماعی آن سیاست است
هشدار؛ جوانی جمعیت ایران در سرازیری پیری
حدود سه دهه است که نرخ رشد جمعیت کشور روند نزولی به خود گرفته است و این نرخ در سال ۱۳۹۸ به کمتر از یک درصد رسید و در سال‌های نه‌چندان دور به صفر می رسد. در سال‌های اول انقلاب، نرخ رشد جمعیت کشور حدود سه درصد بود؛ به این معنا که جمعیت سالانه حدود سه درصد نسبت به سال قبل افزایش می‌یافت، اما از اواخر دهه ۶۰ از این درصد کاسته شد و این رقم در ابتدای ورود به دهه ۸۰ به حدود ۱.۵ درصد رسید و در سال ۱۳۹۸ رشد جمعیت کشور برای اولین بار به کمتر از یک درصد رسید. نرخ رشد جمعیت در سال ۹۹ به ۶ دهم درصد رسید و این امر حاکی از آن است که در حال افول جمعیتی در کشور هستیم و این موضوع بسیار خطرناک است.
بر اساس آمارهای رسمی در سال ۱۳۹۸ در کشور ۱۷۰ هزار نوزاد کمتر از سال ۱۳۹۷ به دنیا آمده و در سال ۹۹ هم نسبت به ۹۸، ۸۰ هزار نوزاد کمتر متولد شده است، وضعیت فرزندآوری در کشور به‌گونه‌ای است که زیر باروریِ سطح جانشینی (RLF) جمعیت در کشور و حتی باروری سطح جانشینی متعارف هستیم به‌عبارت‌دیگر قادر به حفظ جمعیت جوان کشور نخواهیم بود.
نرخ باروری کلی (TFR) در کشور ما در سال ۹۸ حدود ۱.۶ شد و در سال گذشته نیز به‌احتمال بسیار زیاد کمتر شد و این مقدار قریب ۶۵ درصد نرخ باروری موردنیاز برای حفظ جمعیت کشور است، این موضوع نشان می‌دهد حتماً شاهد تغییرات جدی در ساختار جمعیتی خواهیم بود.
گره کور حفظ ساختار جوان جمعیتی کشور باز شود
گره کور مراقبت از جمعیت و حفظ ساختار جوان جمعیتی ایران باید باز شود، گفت: تا آنجا که در توان بوده با کمک تیم علمی همکار اینجانب که متشکل از جمعیت شناسان، اقتصاددانان، فعالان حوزه جمعیت و علوم اجتماعی و افراد مختلف گروه‌های پزشکی است، کتبی، شفاهی و حضوری، تذکرات، مشاوره‌ها و راهنمایی‌های اجرایی متعدد داده شد اما این موارد آن‌طور که باید مورد توجه قرار نگرفت و غفلت‌های زیادی صورت پذیرفت.
مسوولان باید تمهیدات و برنامه‌ریزی‌های دقیقی به‌ویژه در حوزه های سلامت، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای مراقبت، حفظ جوانی و افزایش جمعیت مولد در کشور، انجام دهند و مردم و فعالان اجتماعی نیز باید این امر را جزو مطالبات اصلی خود قرار دهند. اقدامات انجام شده در سال های اخیر چه در ابعاد اقتصادی و چه در ابعاد اجتماعی و سلامت در این زمینه بسیار ناچیز و کم اثر بوده و تاکنون نتوانسته از آهنگ کاهش رشد جمعیت بکاهد و کمکی به حفظ جوانی جمعیت کند و بلکه برعکس عمل شد، لذا باید به این موضوع مهم، توجه بسیار جدی‌تری شود تا در سال‌های آتی دچار آسیب های جدی‌تر و بیش‌ازپیش نشویم.
مطالبه از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری برای ارایه برنامه‌های اجرایی خود جهت اجرای سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغ‌شده در سال ۱۳۹۳ را از مردم، صدا و سیما، رسانه‌ها، فعالان سیاسی- اجتماعی خواستار شد و افزود: سرمایه اصلی هر کشوری جمعیت و ساختار جمعیت آن کشور است و آسیب و تخریب این سرمایه، عوارض و ضررهای جبران‌ناپذیری را به همراه خواهد داشت لذا حمایت از خانواده و فرزند آوری و اجرای سیاست‌های کلی نظام در حوزه جمعیت که یک تکلیف است و نه سلیقه، و این موضوع باید به مطالبه ملی تبدیل شود.
سالمندی در ۲۰ سال آینده به ۲ برابر می‌رسد
نسبت سالمندی و سالخوردگی جمعیت در ۲۰ سال آینده به حدود ۲ برابر می‌رسد، ایران از سال ۱۳۹۵ بیشتر پای به سنین سالخوردگی گذاشته است و برآورد می‌شود که تا سال ۱۴۳۰ سالخورده و پیر شود.مؤلفه‌ها و ویژگی‌های ساختار جمعیتی کشور در حال تغییر دانست و چند سالی است که روند پیر شدن جمعیت ایران آغاز شده و با سرعت به این سمت درحرکت است و درواقع در حال از دست دادن جوانیِ جمعیت هستیم.
در سال ۱۳۳۵ میانه سنی جمعیت ۲۰.۲ سال بوده و در سال ۹۵، میانه سنی حدود ۳۰ سال محاسبه شده که نشان می‌دهد جمعیت ایران قریب به ۱۰ سال پیرتر شده است. با افزایش روند سالخوردگی و سالمندی، جمعیت کشور نیاز به مراقبت و هزینه بیشتری دارد و باید برنامه‌های اساسی برای جلوگیری از این روند اتخاذ کرد. حد بهینه جمعیت سالمند را بین ۶ تا ۷ درصد جمعیت کشوراست اگر نسبت جمعیت سالمند کشوری بیش از حد مطلوب باشد، کشور گرفتار آسیب‌های جدی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خواهد شد.
با همدلی و همراهی راه حفظ ساختار جوان جمعیتی و رشد جمعیت کشور را فراهم کنیم
مشاور عالی وزیر بهداشت به طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده اشاره کرد و گفت: اگر این طرح اشکالاتی در زمینه‌هایی دارد، باید بدون لجاجت و با همدلی و وفاق آنها را برطرف کرد تا کمکی به ساختار و رشد جمعیت کنیم. رسماً دروغ‌هایی به این طرح نسبت داده می‌شود که بیشتر حاکی از اغراض است.طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده اخیراً به شورای نگهبان ارسال شد و این شورا ایراداتی نسبت به آن گرفت که مجلس در حال اصلاح این ایرادات است و به‌زودی طرح به شورای نگهبان برای تصویب ارسال می‌شود. همه جوانب در این طرح دیده شده و ایرادهایی در این طرح هم وجود دارد ولی با همدلی و همراهی باید راه حفظ ساختار جوان جمعیتی و رشد جمعیت کشور را فراهم کنیم؛ به عبارتی این طرح گام نخست خوبی است.
نکته‌ای که در غالب اظهار نظرها مشترک است به دنبال حاشیه‌ها بودن، است. حواشی سازی این طرح بسیار زیاد است و باید به اصل مطلب که حفظ ساختار و افزایش جمعیت است، پرداخته شود.
سالانه بیش از ۵۰۰ هزار سقط جنایی و عمدی در کشور انجام می شود
برنامه‌ریزی دقیق و وسیع رسانه‌ای و حتی تأسیس رسانه های جدید برای عادی جلوه دادن وضعیت جمعیت کشور، با حجم رسانه های معاند و برخی رسانه‌های داخلی و حتی رسانه‌های جدیدالتأسیس با ژست علمی، روند جمعیتی کشور را بدون مخاطره جلوه می دهند و برخی رسانه‌های داخلی دانسته و نادانسته با آنها همراهی کرده و تبلیغات وسیعی علیه اصلاحات و اقدامات موردنیاز برای مراقبت از جمعیت کشور می‌کنند و حتی از برخی افراد استفاده ابزاری می‌کنند و به انحاء مختلف به افراد و جوانان فعال در حوزه جمعیت با رویکردی تخریبی فشار می‌آورند و خواهیم دید که این تبلیغات، ژست‌های به‌ظاهر علمی و دلسوزانه و فشارها بیشتر خواهد شد. بیشتر حقوقدانان، استادان دانشگاه و گروه‌های سیاسی، علمی و شبه‌علمی که نظرات پرهیاهویی در مورد این طرح داشته‌اند، اعلام و اظهار نگرانی نکردند که چه اتفاق شومی برای جمعیت در این کشور در حال رخ دادن است! موضوعی که مهمترین مساله ایران است.
سالانه بیش از ۵۰۰ هزار سقط جنایی و عمدی در کشور داریم. براساس تحقیقات متقن، بیش از ۵۰۰ هزار سقط عمدی در کشور انجام می شود و باید پرسید که متولیان، گروه‌های علمی، تخصصی و مذهبی برای برطرف شدن این معضل، چه اقدام جدی انجام داده‌اند؟ به عبارتی کدام گروه و مسوول برای کاهش سقط اقدام جدی کرده است؟مسوولین بهداشتی و سلامت، اقتصادی و فرهنگی باید پاسخگوی عملکردهای خود باشند. اقدامات تبلیغاتی، باوجود تمام سنگ‌اندازی‌های قبلی - دردی از وضعیت و روند نامناسب جمعیت دوا نمی کند.
لزوم تغییر متون درسی با توجه به هشدار "پیری جمعیت
لزوم تغییر متون درسی با توجه به هشدار "پیری جمعیت"/ جوانان به ازدواج بی‌تفاوت هستند
حرکت به‌سوی پیری در جمعیت ایران یک مسئله اساسی است و باید از ابعاد مختلف از جمله برنامه‌های درسی مورد توجه قرار بگیرد و در سطوح و دوره‌های تحصیلی مختلف روی این موضوع کار شود.
کارشناسان بر این باورند سرعت رشد میزان سالمندی در ایران به‌علت کاهش باروری، در دنیا بی‌نظیر است و اگر رشد باروری با میزان پایین ادامه یابد در سال 2060 حدود 46 درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل می‌دهند!قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» تکالیفی را برای آموزش و پرورش تعیین کرده است از جمله گنجاندن محتوای آموزشی و پرورشی در راستای بندهای سیاست‌های کلی جمعیّت و سیاست‌های کلی خانواده در کتاب‌های درسی ظرف دو سال بعد از لازم‌الاجرا شدن این قانون.آموزش و مهارت‌های تربیتی دوران بلوغ و ازدواج از طریق آموزش مستمر به اولیا و کارکنان آموزشی متناسب با سطح دانش‌آموزان و بر اساس سبک زندگی اسلامی ایرانی به‌صورت حضوری و تربیت نیروی انسانی توانمند، متعهد و متأهل برای درس مدیریت خانواده و سبک زندگی. توجه به موضوع تشکیل خانواده و فرزندآوری در کتاب‌های درسی از چند سال قبل درباره بحث خانواده، ضرورت و اهمیت تشکیل خانواده، اهمیت ازدواج و آثار آن در زندگی فردی و اجتماعی مطالب بسیاری در کتاب‌های درسی لحاظ نشده است.
حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و تأکیدات رهبر انقلاب
درباره لزوم حرکت به‌سمت جوان شدن جمعیت، بازنگری اساسی برنامه‌های درسی نیاز است، حرکت به‌سوی پیری در جمعیت ایران یک مسئله اساسی است و باید از ابعاد مختلف از جمله برنامه‌های درسی مورد توجه قرار بگیرد و در سطوح و دوره‌های تحصیلی مختلف روی این موضوع کار شود. برای توجه به موضوع فرزندآوری باید چند اقدام در آموزش و پرورش انجام شود؛ مسئله اصلی این است که هم‌اکنون ازدواج بین جوانان با عدم تمایل همراه است بنابراین باید تلاش کنیم انگیزه ازدواج و تشکیل خانواده پررنگ شود که شروع آن از دوره‌های تحصیلی است البته در دوره ابتدایی نمی‌توان از ازدواج سخن گفت اما می‌توان بُعد ارزشی خانواده را پررنگ کرد و در دروسی همچون مطالعات اجتماعی و ادبیات فارسی می‌توان به این موضوع متمرکز شد. وضعیت موجود برای رسیدن به این هدف و ایجاد تغیرات عمده در ذهن و نگرش نوجوانان کافی نیست البته برنامه درسی یک ضلع این تلاش‌ها است و باید در کشور حرکت یکپارچه و هماهنگ با ابعاد گوناگون شکل بگیرد و نیاز است برنامه‌های آموزشی، مدیریتی و قوانین و مقررات تغییر اساسی پیدا کنند.
باید نگرش جامعه نسبت به این موضوع تغییر کند و به اقناع برسد،
جوانان نسبت به ازدواج بی‌تفاوت هستند و باید آن را اصلاح کرد؛ مسئله پیری جمعیت و پیامدهای منفی آن در ابعاد مختلف باید به‌شکل دقیق تحلیل و تبیین شود و در برنامه درسی نظام تعلیم و تربیت مورد بررسی قرار بگیرد، وقتی جامعه پیر می‌شود شاهد تبعات منفی آن در تمام ساحت‌های زندگی هستیم به‌گونه‌ای که از بُعد سیاسی بر امنیت و از بُعد اقتصادی بر نیروی کار تأثیر منفی دارد.
منابع:
https://www.iribnews.ir/fa/news/3335048/%D8%A2%DA%98%DB%8C%D8%B1-%D8%AE%D8%B7%D8%B1-%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA
https://www.iribnews.ir/fa/news/3455735/%D8%A8%D9%87-%D8%B5%D8%AF%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF%D9%86-%D8%B2%D9%86%DA%AF-%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA
https://www.irna.ir/news/84326783/%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%BE
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/12/09/2673785/%D9%84%D8%B2%D9%88%D9%85-%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A8%DB%8C-%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C
