صفت روح اعظم برای جبرئیل(ع)

چرا جبرئیل را روح اعظم می گویند؟

در مورد روح اعظم بودن جبرئیل –ع- نظرعلما و محققین یکسان نمی باشد . نظر شما را به معانی و موارد استعمال روح و توضیحی در این باره جلب می نماییم : وَ یَسْئَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَ ما أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِیلاً اسراء –۸۵):
از تو در باره روح سؤال مى کنند، بگو: روح از فرمان پروردگار من است، و جز اندکى از دانش به شما داده نشده است؟
موارد استعمال روح در قرآن بسیار متنوع است:
۱- گاهى به معنى روح مقدسى است که پیامبران را در انجام رسالتشان تقویت مى کرده، مانند آیه ۲۵۳ بقره : وَ آتَیْنا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ: ما دلائل روشن در اختیار عیسى بن مریم قرار دادیم و او را با روح القدس تقویت نمودیم . .
۲- گاه به نیروى معنوى الهى که مؤمنان را تقویت مى کند اطلاق شده، مانند آیه ۲۲ مجادله : أُولئِکَ کَتَبَ فِی قُلُوبِهِمُ الْإِیمانَ وَ أَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْه .:
آنها کسانى هستند که خدا ایمان را در قلبشان نوشته و به روح الهى تاییدشان کرده است.
۳- زمانى به معنى فرشته مخصوص وحى آمده و با عنوان امین توصیف شده، مانند آیه ۱۹۳ سوره شعراء : نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِینُ عَلى قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ الْمُنْذِرِینَ: این قرآن را روح الامین بر قلب تو نازل کرد تا از انذار کنندگان باشى . .
۴- و گاه به معنى فرشته بزرگى از فرشتگان خاص خدا یا مخلوقى برتر از فرشتگان آمده، مانند : تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ. :
در شب قدر فرشتگان، و روح، به فرمان پروردگارشان براى تقدیر امور نازل مى شوند (آیه ۴ سوره قدر) و در (آیه ۳۸ سوره نبا) نیز مى خوانیم یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا: در روز رستاخیز روح فرشتگان در یک صف قیام مى کنند، و گاه به معنى قرآن یا وحى آسمانى آمده است مانند وَ کَذلِکَ أَوْحَیْنا إِلَیْکَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا: این گونه وحى به سوى تو فرستادیم، روحى که از فرمان ما است (شورى- ۵۲).
۵- و بالآخره زمانى هم به معنى روح انسانى آمده است، چنان که در آیات آفرینش آدم مى خوانیم: ثُمَّ سَوَّاهُ وَ نَفَخَ فِیهِ مِنْ رُوحِهِ: سپس آدم را نظام بخشید و از روح خود در آن دمید (آیه ۹ سوره سجده).
و همچنین فَإِذا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی فَقَعُوا لَهُ ساجِدِینَ:
هنگامى که آفرینش آدم را نظام بخشیدم و از روحم در او دمیدم براى او سجده کنید «۱» (آیه ۲۹ سوره حجر)
تفسیر نمونه، ج ۱۲، ص: ۲۵۲
در حدیثى از امام صادق ع نقل شده است که شخصى از آن حضرت سؤال کرد: آیا روح همان جبرئیل است؟ امام ع در پاسخ فرمود :جبرئیل من الملائکة، و الروح اعظم من الملائکة، ا لیس ان اللَّه عز و جل یقول: تنزل الملائکة و الروح؟
جبرئیل از ملائکه است، و روح اعظم از ملائکه است، مگر خداوند متعال نمى فرماید: تنزل الملائکه و الروح ؛ملائکه و روح نازل مى شوند؟
در تفسیر على بن ابراهیم نیز آمده است :
الروح ملک اعظم من جبرئیل و میکائیل و کان مع رسول اللَّه و هو مع الأئمة ع: روح فرشته اى است برتر از جبرئیل و میکائیل و او با رسول اللَّه همراه بود و با امامان نیز همراه است ».
هر چند در بعضى از روایات در تفاسیر اهل سنت از پیغمبر اکرم ص نقل شده که فرمود ::
الروح جند من جنود اللَّه لیسوا بملائکة لهم رؤس و ایدى و ارجل، ثم قرا یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا، قال هؤلاء جند و هؤلاء جند:
روح لشکرى از لشکریان خدا است که ملائکه نیستند، آنها داراى سر و دست و پا مى باشند، سپس پیامبر ص این آیه را تلاوت فرمود: یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا سپس افزود: اینها لشکرى هستند و آنها لشکر دیگرى
تفسیر نمونه، ج ۲۷، ص: ۱۸۵
(لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: ۱۰۱/۱۰۰۱۰۵۶۳۰)