ای ابوذر هر که اقامه گوید و اذان نگوید، با او نماز نکنند از ملائکه مگر دو ملکی که با او هستند.
بدان که اذان و اقامه از سنتهای مؤکد حضرت رسول صلی الله علیه و آله است و احادیث در فضیلت هر دو بی حد و احصاست و بعضی از علما در نماز جماعت هر دو را واجب دانستهاند و بعضی اقامه را در همه نمازها و اذان را در نماز صبح و شام واجب می دانند و احتیاط در آن است که اقامه را مطلقا و اذان را در نماز صبح و شام تا ممکن باشد ترک ننمایند.
احتیاط آن است که شرایطی که در نماز رعایت میباید کرد از ایستادن و رو به قبله کردن و با طهارت بودن و سخن نگفتن و حرکت نکردن، همه را در اقامه رعایت کنند و اذان و اقامه مخصوص نمازهای واجب پنجگانه است و در غیر آنها از نمازهای واجب و سنت بدعت است و از حضرت رسول صلی الله علیه و آله منقول است که: هر که خالص از برای خدا اذان بگوید حق تعالی ثواب چهل هزار شهید و چهل هزار صدیق به او کرامت فرماید و به شفاعت او چهل هزار گناهکار داخل بهشت شوند.
چون مؤذن میگوید: أشهد أن لا اله الا الله، نود هزار ملک بر او صلوات میفرستند و از برای او استغفار میکنند، و در قیامت در سایه عرش الهی خواهد بود و ثواب گفتن اشهد أن محمدا رسول الله را چهل هزار ملک بنویسند و هر که به نماز جماعت حاضر شود و محافظت نماید بر صف اول و تکبیر اول امام را دریابد و آزار مسلمانی نکند، خدا ثواب مؤذنان را در دنیا و آخرت به او کرامت فرماید.
به سند معتبر از حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه منقول است که هر که ۱۰ سال از برای خدا اذان بگوید حق تعالی بیامرزد گناهان او را به قدر آنچه دیدهاش میبیند و صدایش در جانب آسمان بلند میشود و هر تر و خشکی که صدای او را بشنوند تصدیق او نمایند در آنچه میگوید و از ثواب هرکس که در آن مسجد با او به جماعت نماز میکند؛ بهرهای به او بدهند و به عدد هر که به صدای اذان او نماز میکند، حسنه بیابد.
در حدیث بلال از حضرت رسول صلی الله علیه و آله منقول است که مؤذنان امینان مسلمانان اند بر نماز و روزه ایشان و بر گوشت و خون ایشان. از حق تعالی چیزی سؤال نمینمایند مگر آن که به ایشان عطا میفرماید، و در هیچ امری شفاعت نمیکنند مگر آن که شفاعت ایشان را قبول مینماید.
فرمود که: هر که چهل سال از برای خدا اذان بگوید خدا او را در روز قیامت با عمل چهل صدیق محشور گرداند و هر که بیست سال اذان بگوید، در قیامت به قدر آسمان اول او را نور کرامت فرماید و هر که ۱۰ سال اذان بگوید، خدا او را در قبه ابراهیم خلیل ساکن گرداند. و هر که یک سال اذان بگوید حق تعالی در قیامت گناهانش را بیامرزد اگرچه به سنگینی کوه احد باشد و هر که خالص از برای رضای خدا برای یک نماز اذان بگوید، حق تعالی گناهان گذشتهاش را بیامرزد و در بقیه عمر، او را از گناه حفظ نماید، و در بهشت او را در درجه شهیدان جا دهد و به روایت دیگر از آن حضرت منقول است که فرمود که: مؤذن را در ما بین اذان و اقامه، حق تعالی ثواب شهیدی کرامت میفرماید که در خون خود دست و پا زند.
و در حدیث دیگر فرمود: هر که یک سال در شهری از شهرهای مسلمانان اذان بگوید بهشت او را واجب شود.
به سند معتبر منقول است که هشام بن ابراهیم به حضرت امام رضا صلوات الله علیه شکایت کرد از بیماری، و از این که او را فرزند نمیشد. حضرت فرمود که صدای خود را در خانه به اذان بلند کن. راوی گفت که چنین کردم؛ خدای بیماریم را به صحت مبدل گردانید و فرزندانم بسیار شدند.
در احادیث صحیحه از حضرت صادق علیه السلام منقول است که: هر که به اذان و اقامه نماز گزارد در عقب او دو صف از ملائکه نماز کنند و اگر با اقامه تنها نماز کند یک صف از ملائکه در عقب او نماز کنند و در بعضی احادیث آن است که طول هر صفی از مابین مشرق و مغرب باشد و در بعضی اخبار وارد شده است که صف، کمترش مابین مشرق و مغرب باشد و بیشترش مابین زمین و آسمان.
به سند معتبر از حضرت امام رضا صلوات الله علیه منقول است: هر که اذان و اقامه بگوید دو صف از ملائکه در عقب او نماز کنند و هر که اقامه بگوید و اذان نگوید یک ملک از جانب راست و یک ملک از جانب چپ او نماز کنند و در حدیث دیگر از حضرت امیر المؤمنین صلوات الله علیه منقول است که اگر به اقامه تنها نماز کند یک ملک در عقب او نماز کند.
جمع میان اخبار به این نحو ممکن است که دو صف در اذان کامل باشد، و یک صف در غیر کامل و اختلاف اقامه محمول باشد بر اختلاف عذرها که اگر ترک اذان به سبب عذر قوی باشد یک صف با او نماز کنند، و اگر به عذر سهلی ترک کند دو ملک با او نماز کنند، و اگر به غیر عذر ترک کرده باشد یک ملک با او نماز کند. والله تعالی یعلم.