کشورهای عضو ناتو را بشناسید+ اینفوگرافیک
ایرنا : سازمان ناتو پس از ویرانی حاصل از جنگ جهانی دوم، با هدف جلوگیری از یک جنگ جهانی دیگر و همچنین حفاظت از کشورهای حوزه آتلانتیک در بروکسل تاسیس شد.
ناتو (سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) (به انگلیسی: North Atlantic Treaty Organization با مخفف NATO) یک اتحاد بین‌المللی که متشکل از ۳۰ کشور، از آمریکای شمالی و اروپا است که بعد از امضا پیمان آتلانتیک شمالی در ۴ آوریل ۱۹۴۹ میلادی (۱۵ فروردین ۱۳۲۸) تشکیل شد.
ماده پنج پیمان این کشورها اینست که اگر یک حمله مسلحانه علیه یکی از کشورهای عضو رخ دهد، باید آن را یک حمله علیه همه کشورهای عضو در نظر گرفت؛ و سایر اعضا در صورت لزوم باید عضو مورد حمله را با نیروهای مسلح کمک کنند.[۱]
از ۲۹ کشور عضو ناتو، دو کشور در آمریکای شمالی (کانادا و ایالات متحده آمریکا) و ۲۶ کشور در اروپا واقع شده‌اند. این در حالی ایست که ترکیه در اوراسیا قرار دارد. تمام اعضای ناتو مجهز به نیروی نظامی هستند. اگرچه ایسلند به نوعی دارای نیروی نظامی نیست (دارای گارد ساحلی و یک واحد کوچک سرباز برای عملیات ناتو می‌باشد). سه عضو از اعضای ناتو، دارای جنگ‌افزار هسته‌ای می‌باشند که عبارتند از: فرانسه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا. ناتو در زمان تأسیس ۱۲ عضو رسمی داشت که رفته رفته تا آوریل سال ۲۰۰۹، ۱۶ عضو دیگر به تعداد کشورهای عضو اضافه شد.
این پیمان در حال حاضر بزرگترین پیمان نظامی در جهان است و با پیوستن مونته‌نگرو در سال ۲۰۱۷[۲] و جمهوری مقدونیه شمالی در ۲۷ مارس ۲۰۲۰، این پیمان به ۳۰ عضو رسید.
کشورهای عضو از تاریخ الحاق
| تاریخ |
کشور |
توسعه |
توضیح |
| ۴ آوریل ۱۹۴۹ |
بلژیک |
تأسیس کنندگان |
|
| کانادا |
|
| دانمارک |
اعضای ناتو دانمارک، شامل جزایر فارو و گرینلند می‌شوند. |
| فرانسه |
فرانسه از فرمان یکپارچه نظامی در سال ۱۹۶۶ به دنبال یک سیستم دفاع مستقل خارج شد، اما در تاریخ ۳ آوریل ۲۰۰۹ به مشارکت کامل درآمد. |
| ایسلند |
ایسلند تنها عضوی که ارتش ندارد، در حالی عضو این پیمان شد که انتظار نمی‌رفت. با این حال، موقعیت جغرافیایی استراتژیک ایسلند در اقیانوس اطلس، این عضو را ارزشمند ساخته‌است. این کشور دارای یک گارد ساحلی و اخیراً یک نیروی داوطلبانه حافظ صلح آموزش دیده در نروژ برای ناتو، می‌باشد. |
| ایتالیا |
|
| لوکزامبورگ |
|
| هلند |
|
| نروژ |
|
| پرتغال |
|
| بریتانیا |
|
| ایالات متحده آمریکا |
|
| ۱۸ فوریه ۱۹۵۲ |
یونان |
اولین |
یونان از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۰ نیروهای خود را به دلیل تنش با ترکیه (که ناشی از تجاوز نظامی ترکیه به قبرس در سال ۱۹۷۴ بود) از ناتو بیرون کشید. |
| ترکیه |
|
| ۹ می ۱۹۵۵ |
آلمان |
دومین |
زارلند دوباره در سال ۱۹۵۷ به عنوان آلمان غربی به آن پیوست و محدوده‌های برلین و جمهوری دمکراتیک آلمان سابق، در ۳ اکتبر ۱۹۹۰ به آن پیوست. آلمان شرقی از ۱۹۵۶ تا ۱۹۹۰ عضوی از پیمان ورشو بود. |
| ۳۰ می ۱۹۸۲ |
اسپانیا |
سومین |
|
| ۱۲ مارس ۱۹۹۹ |
جمهوری چک |
چهارمین |
عضو پیمان ورشو ۱۹۵۵–۱۹۹۱ (به عنوان چکسلواکی). |
| مجارستان |
عضو پیمان ورشو ۱۹۵۵–۱۹۹۱. |
| لهستان |
عضو پیمان ورشو ۱۹۵۵–۱۹۹۱. |
| ۲۹ مارس ۲۰۰۴ |
بلغارستان |
پنجمین |
عضو پیمان ورشو ۱۹۵۵–۱۹۹۱. |
| استونی |
عضو پیمان ورشو ۱۹۵۵–۱۹۹۱ (به عنوان اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی). |
| لتونی |
عضو پیمان ورشو ۱۹۵۵–۱۹۹۱ (به عنوان اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی). |
| لیتوانی |
عضو پیمان ورشو ۱۹۵۵–۱۹۹۱ (به عنوان اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی). |
| رومانی |
عضو پیمان ورشو ۱۹۵۵–۱۹۹۱. |
| اسلواکی |
عضو پیمان ورشو ۱۹۵۵–۱۹۹۱ (به عنوان چکسلواکی). |
| اسلوونی |
به عنوان جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی پیشین ۱۹۴۵–۱۹۹۱ (جنبش عدم تعهد) |
| ۱ آوریل ۲۰۰۹ |
آلبانی |
ششمین |
عضو پیمان ورشو ۱۹۵۵–۱۹۶۸. |
| کرواسی |
به عنوان جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی پیشین ۱۹۴۵–۱۹۹۱ (جنبش عدم تعهد) |
| ۵ ژوئن ۲۰۱۷ |
مونته‌نگرو |
هفتمین |
به عنوان جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی پیشین ۱۹۴۵–۲۰۰۶ (جنبش عدم تعهد) |
| ۲۷ مارس ۲۰۲۰ |
مقدونیه شمالی |
هشتمین |
به عنوان جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی پیشین ۱۹۴۵–۱۹۹۱ (جنبش عدم تعهد) |
گرجستان هم‌اکنون عضو ناظر ناتو می‌باشد و بزودی عضو دایمی ناتو خواهد شد تمامی تجهیزات نظامی و سلاح‌های گرجستان در راستای پیوستن به ناتو توسط این نهاد بروز شده‌اند هم چنین گرجستان سالانه رزمایش‌های زیادی را با ناتو و کشورهای عضوش برگزار می‌کند.
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا ناتو یک ائتلاف نظامی میان کشورهای آمریکای شمالی و اروپایی است و همانطور که از اسمش مشخص است قدرت‌های دو سوی اقیانوس اطلس را به‌هم پیوند می‌دهد.
این سازمان در سال ۱۹۴۹ میان ۱۲ کشور تشکیل شد و هدف اولیه آن مقابله با نفوذ و سلطه اتحاد جماهیر شوروی سابق در اروپا بود. این سازمان در طول جنگ سرد گسترش یافت و کشورهای دیگری از جمله ترکیه را به‌عنوان عضو پذیرفت. اما این گسترش پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی سابق نیز ادامه یافت و مرزهای ناتو به سمت شرق اروپا گسترده شد، به‌طوری که بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴ ده کشور سابقا کمونیستی از جمله لهستان، مجارستان، آلبانی و لیتوانی به عضویت ناتو در آمدند.
ناتو در حال حاضر ۳۰ عضو دارد که آخرین آنها مقدونیه شمالی است که در سال ۲۰۲۰ به سازمان پیوست. تنها دو عضو ناتو، یعنی آمریکا و کانادا غیراروپایی هستند.
ماده ۵
مهمترین کارکرد سازمان پیمان آتلانتیک شمالی «دفاع جمعی» یا ماده ۵ پیمان ناتو است.
بر اساس ماده ۵ حمله به هر یک از اعضای ناتو حمله به تمام اعضا محسوب می‌شود و کلیه کشورها باید در مقابل آن اقدام کنند.
این ماده تنها یک بار فعال شده و آن هم پس از حملات ۱۱ سپتامبر به برج‌های دوقلو و پنتاگون در آمریکا بود.
ماموریت‌های ناتو
ناتو در دوران جنگ سرد هیچ ماموریت نظامی نداشت اما با پایان آن عملیات آن شروع شد. در سال ۱۹۹۰ و پس از حمله عراق به کویت، ناتو اولین عملیات خود به نام «نگهبان لنگر» را انجام داد. وظیفه ناتو در آن عملیات حفاظت و پوشش هوایی آسمان ترکیه بود.
از جمله نخستین ماموریت‌های مهم در ۱۹۹۳ عملیات «شارپ گارد» بود که همراه با سازمان همکاری اروپای غربی مسئولیت کنترل تحریم‌های صربستان و مونته‌نگرو را در دریای آدریاتیک را بر عهده گرفت. اما از مهمترین عملیات ناتو می‌توان به بمباران صربستان و مداخله نظامی برای جلوگیری از نسل کشی، عملیات دریایی و هوایی علیه لیبی که به سرنگونی معمر قذافی انجامید یا آموزش نیروهای نظامی در افغانستان اشاره کرد.
نیروی واکنش سریع
ناتو یک نیروی واکنش سریع یا ضربت شامل۴۰ هزار نظامی در اختیار دارد. این نیروها، نظامیان کشورهای عضو هستند و معمولا در کشورهای خودشان مستقر هستند. با این وجود قابلیت این را دارند که در صورت لزوم ظرف حداکثر ۲ تا ۳ روز در محل عملیات حاضر شوند.
این گروه همچنین شامل ۲۰ هزار نیروی زبده کماندو است که قابلیت هرگونه عملیات زمینی، دریایی و هوایی را دارند.
در حال حاضر فرماندهی این نیروها بر عهده فرانسه است.
تا کنون بارها نام «نیروی ضربت» یا «نیروی واکنش سریع» ناتو را شنیده‌ایم. این نیروها چه کسانی هستند و قابلیت انجام چه عملیاتی را دارند؟
نیروی واکنش سریع یا ضربت ناتو که از روز گذشته فعال شد متشکل از ۴۰ هزار نظامی است که می‌توانند به سرعت جابجا شوند. آنها نیروهای ویژه و کماندوهای ارتش کشورهای عضو ناتو هستند که تحت فرماندهی فرانسه قرار دارند.
تا کنون ناتو از این نیروها استفاده نکرده اما ینس استولتنبرگ، دبیرکل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی روز جمعه گفت که برای نخستین بار از این نیروها برای مقابله با تهدید نظامی روسیه استفاده خواهد شد. بر اساس اعلام ناتو این گروه قرار است در کشورهای اروپای شرقی مستقر شود.
نیروی واکنش سریع در سال ۲۰۰۲ بنیان نهاده شد و از ۲۰۰۴ میلادی عملیاتی شد. در واقع بازوی نظامی ناتو که می‌تواند عملیات مختلف نظامی، بشردوستانه، تخلیه، مدیریت بحران، دفاع و یا مقابله با تروریسم را انجام دهد.
هر ۳۰ کشور عضو ناتو یگان‌هایی در نیروی واکنش سریع دارند، این یگان‌ها هر ۱۲ ماه یک بار عوض می‌شوند. بعضی از آنها در کشور خود مستقر هستند ولی در موقع لزوم ظرف ۲ تا ۳ روز می‌توانند در محل مورد نظر حاضر شوند.
حضور نیروها در هر مناقشه‌ای یک تصمیم کاملا سیاسی است که با اجماع کشورهای عضو گرفته می‌شود.
این گروه در برخی عملیات از جمله تامین امنیت بازی‌های المپیک آتن در سال ۲۰۰۴ میلادی شرکت داشته‌اند. از جمله عملیات دیگر این گروه می‌توان به تخلیه افغان‌هایی که با ناتو همکاری داشتند از کابل اشاره کرد. این افراد در سال ۲۰۲۱ و پس از آنکه طالبان در افغانستان به قدرت رسیدند توسط نیروهای واکنش سریع ناتو از کشور خارج شدند.
نیروی واکنش سریع یک بخش نخبه دیگر هم دارد که از ۲۰ هزار نفر تشکیل شده است. این گروه که «نیروی عملیات مشترک با سطح آمادگی بسیار بالا» نام دارد می‌تواند کلیه عملیات دریایی، هوایی و زمینی را انجام دهد.این نیروها در کشورها خود مستقر هستند اما به طور دائم در آماده باش به‌سر می‌برند و می‌توانند به سرعت خود را به محل عملیات برسانند. به گفته ناتو آنها به طور دائم تمرین‌های سخت، مداوم و متمرکز نظامی انجام می‌دهند «تا از منافع کشورهای عضو پیمان دفاع کنند.»
ماده ۴ پیمان ناتو چیست و چرا با آغاز حمله روسیه به اوکراین این ماده فعال شده است؟
رهبری این گروه هر بر عهده یکی از کشورهای عضو است. در حال حاضر فرانسه مدیریت این گروه را در اختیار دارد، پیش از آن نیز ترکیه این مسئولیت را در اختیار داشت و قرار است در سال ۲۰۲۳ آلمان این نقش را بر عهده بگیرد.
فرماندهی نیروهای مشترک در شهر برونسوم هلند قرار دارد.
مقر ناتو کجاست؟
ناتو ابتدا در لندن مستقر بود اما از آنجا به پاریس نقل مکان کرد و برای مدتی در پایتخت فرانسه بود. اما از سال ۱۹۶۶ مقر ناتو در بروکسل قرار دارد. مرکز فرماندهی نیروهای ناتو در اروپا نیز ابتدا در فرانسه بود اما آن هم به بلژیک منتقل شد.
دبیرکل سازمان
دوره دبیرکلی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ۴ سال است. در حال حاضر ینس استولتنبرگ، نخست وزیر پیشین نروژ دبیر کل ناتو است. وی در سال ۲۰۱۴ به این مقام رسید و ماموریتش در سال ۲۰۱۸ برای یک دوره دیگر تمدید شد. به این ترتیب وی تا پایان سپتامبر سال ۲۰۲۲ میلادی این سمت را برعهده خواهد داشت.
منابع:
https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/3846958-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D8%B6%D9%88-%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88-%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%81%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9
https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%B6%D9%88_%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88
https://per.euronews.com/2022/02/27/explainer-what-is-nato-and-its-role
https://per.euronews.com/2022/02/26/ukraine-the-nato-response-force-armed-alliance-what-we-know-about-very-high-readiness-join
