بنای طاهر و مطهر در قرن هشتم هجری قمری به دستور حاکم متدین و شیعه اثنی عشری به گواه اسناد موجود در ضریح و کتیبه ها و به کار گیری نام کامل ائمه معصومان در ضریح سیدین طاهر و مطهر و ملک کیومرث بن بیستون، در سال ۸۰۴ هجری قمری بر مزار طاهر و مطهر ساخته شد. بنای تاریخی، مذهبی و ملی هزار خال کجور از نظر معماری بی نظیر است. بنای طاهر و مطهر از نظر معماری و تزیینات نقاشی در سقف، طرح های اسلیمی، گل و بته، شمسه های قرینه، گچ بری ها و به کار گیری خطوط کوفی، نسخ، ریحان و رقاع کم نظیر است و پیوسته در تمامی ادوار تاریخ مورد توجه خاص پادشاهان وقت ایران بوده است
«ملک کیومرث بن بیستون» در زمان حکمروایی خود بقاع متبرکه زیادی ساخت که بی نظیر ترین آن را برای محل دفن خود در نظر گرفت. او در سال ۸۵۷ هجری درگذشت و بنابر وصیتش در قدم آن سیدین بزرگوار در هزار خال کجور دفن شد.
این بقعه از نظر معماری و تزیینات نقاشی در سقف، طرح های اسلیمی، گل و بته، شمسه های قرینه، گچ بری ها و به کار گیری خطوط کوفی، نسخ، ریحان و رقاع کم نظیر است و پیوسته در تمامی ادوار تاریخ مورد توجه خاص پادشاهان وقت ایران بوده است.
این بنا در دوره های مختلف به وسیله حکومت های حاکم بر ایران مرمت شد. در دوره صفویان به امر شاه طهماسب و به دست جوادخان ایلچی که به قصد تصرف کجور به این خطه حمله ور شده بود، با وجود به آتش کشاندن شهر کجور و ویرانی آن، در مرمت این بنا همت گماشتند.
ناصر الدین شاه قاجار اعتقاد زیادی به این بنا و احترام خاصی برای ملک کیومرث قائل بود و در سفرنامه زیارتش از این مکان چنین آورده است :۲۷ شوال سنه ۱۳۰۲ به قصد زیارت این مشهد امامزاده ها به کجور آمدم…. او دستور تعمیر و مرمت گنبد را به سرتیپ میرپنجه تنکابن -ولی خان تنکابنی- داد که در سال ۱۳۰۴ پایان یافت که این موضوع در سنگ نوشته ای به خط نسخ موجود است.
در زمان پهلوی اول و دوم مرمت دوباره ای از سوی سازمان میراث فرهنگی وقت صورت گرفت که باعث اندکی تخریب در بخش هایی از بنا شد.
منبع:
تابناک
