راضی به رزق حلال

کسی که به خاطر فقر و نیاز، بر روزی مقدّر و حلال الهی صبر نمی کند و با وسوسۀ شیطان سراغ درآمدهای نامشروع می رود، در این امتحان...

راضی به رزق حلال

راههای کسب روزی باید «حلال» باشد، تا روزی هم حلال گردد. بعضی از راههایی مانند: سرقت، ربا، کم فروشی، احتکار، گران فروشی، غصب، تقلّب، رشوه، قاچاق و ... استفاده می کنند تا به مال و ثروت برسند. این گونه درآمدها حرام است و نشان می دهد که شخص، به کسب روزی از راه های مشروع و حلال، قناعت نکرده و در پی حرام رفته است.
امیرمؤمنان (علیه السلام) در خطبه ای پندآموز در مقابسۀ بین نیکی و بدی دنیا و آخرت می فرماید: «بدانید که آنچه از دنیا بکاهد و بر آخرت بیفزاید، بهتر از چیزی است که از آخرت بکاهد و بر دنیا بیفزاید». سپس می فرماید: «فَکَمْ مِنْ مَنْقُوصٍ رَابِحٍ وَ مَزِیدٍ خَاسِرٍ. إِنَّ الَّذِی أُمِرْتُمْ بِهِ أَوْسَعُ مِنَ الَّذِی نُهِیتُمْ عَنْهُ وَ مَا أُحِلَّ لَکُمْ أَکْثَرُ مِمَّا حُرِّمَ عَلَیْکُمْ، فَذَرُوا مَا قَلَّ لِمَا کَثُرَ وَ مَا ضَاقَ لِمَا اتَّسَعَ!».[1]
چه بسا کاسته شده ای که سود می برد و افزوده ای که زیانکار است. همانا آنچه به آن امر شده اید، گسترده تر از چیزی است که از آن نهی شده اید و آنچه برای شما حلال شده، بیش تر از چیزی است که بر شما حرام شده است؛ پس آن اندک را به سبب آنچه زیاد است واگذارید و از آنچه محدود است، به خاطر آنچه گسترده است، دست بردارید.
این مسئله در موارد زیادی مصداق دارد . تا حلال هست، چرا سراغ حرام برویم؟ تا طیّب و پاکیزه هست، چرا در پی ناپاک و آلوده باشیم؟ تا ارضای غریزۀ جنسی راه های مشروع دارد، چرا زنا و روابط ناسالم جنسی؟ تا کسب حلال وجود دارد، چرا درآمدهای نامشروع؟

تا می توان زآبلۀ دست خورد رِزق بهر چه خوشه چین ثُریا شود کسی؟[2]

آنچه افراد را به این ورطۀ حرام خواری و رزق نامشروع می کشد، نداشتن روحیۀ صبر و قناعت بر روزی حلال است. امام علی (علیه السلام) می فرماید: امر الهی همچون قطرات باران از آسمان فرود می آید. هر کس هم روزی مقدّری دارد، کم یا زیاد. اگر یکی از شما دید که برادر دینی اش در مال و فرزند و زندگی بیشتر دارد، به فتنه و فساد نیفتد. مسلمان ِاز خیانت پاک، از سوی خدا انتظار یکی از دو چیز را دارد که هر دو برای او خوب است: یا فراخوان خدا (و مرگ)، که پاداش الهی برای او بهتر است. یا رزق خدا را، تا صاحب خانواده و فرزند و مال شود که هم دینش را داشته باشد، هم شرافتش را.[3]
در خطبۀ دیگری ضمن بیان اینکه خداوند، روزی افراد را کم یا زیاد، بر مدار تنگنا یا توسعه و رفاه قرارا داده و در همۀ این ها به عدالت رفتار کرده است، تا افراد را بیازماید، چنین می فرماید: «لِیَبْتَلِیَ مَنْ أَرَادَ بِمَیْسُورِهَا وَ مَعْسُورِهَا وَلِیَخْتَبِرَ بِذَلِکَ الشُّکْرَ وَ الصَّبْرَ مِنْ غَنِیِّهَا وَ فَقِیرِهَا».[4]
تا به وسیلۀ آسانی و سختی زندگی و روزی، هر که را می خواهد بیازماید و بدین وسیله شکر ثروتمند و صبر فقیر را امتحان کند؛ پس کسی که به خاطر فقر و نیاز، بر روزی مقدّر و حلال الهی صبر نمی کند و با وسوسۀ شیطان سراغ درآمدهای نامشروع می رود، در این امتحان باخته است. امتحان های الهی متنوّع است. ثروتمند به گونه ای آزموده می شود و تهیدست به گونۀ دیگر، حضرت می فرماید: «خْتَبِرُهُمْ بِالاَمْوَالِ وَالاْوْلاَدِ لِیَتَبَیَّنَ السَّاخِط لِرِزْقِهِ وَالرَّاضِی بِقِسْمِهِ،».[5]
خداوند بندگان را با اموال و اولاد امتحان می کند (به کسانی کم و به کسانی زیاد می دهد) تا روشن سازد که چه کسی از رزق الهی ناخرسند است و چه کسی به تقسیم خداوندی راضی است.
کسی که حرص و آز دارد و قانع به روزی حلال نیست، اشتهای سیری ناپذیر او، کار دستش می دهد و به حرامش می افکند.

چند گردی گِرد عالم بهر زر؟ بیش گردد زر، شود غم بیشتر
کاسه چشم حریصان پر نشد تا صدف قانع نشد، پُر دُر نشد. [6]
 

منبع: کتاب رزق و روزی، بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی

-----------------------------------------
پی نوشت ها:
[1] . نهج البلاغه، خطبه 114.
[2]. صائب تبریزی.
[3]. فَإِنَّ الْأَمْرَ یَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ... نهج البلاغه. خطبه 23.
[4]. نهج البلاغه، خطبه 91 ( اشباح )، بند85.
[5]. همان، حکمت 93.
[6]. مولوی، مثنوی معنوی