شیوع ویروس کرونا تحولات زیادی را در زندگی روزمره بسیاری از ما ایجاد و دغدغه‌هایی را برای انجام اموری که تا قبل از آن بدون کوچک‌ترین مشکلی انجام می‌دادیم، در ذهن ما ایجاد کرد. یکی از این دغدغه‌ها، نحوه رفت‌وآمد در سطح شهر است؛ رفت‌وآمدی ایمن که ما را از آلودگی به این ویروس بیش از سایر روش‌ها حفظ کند.
در این میان، وزیر بهداشت آلمان به مردم کشورش پیشنهاد استفاده از دوچرخه را داد. این پیشنهاد بهانه‌ای شد تا شرایط استفاده از دوچرخه در این شرایط در ایران را بررسی کنیم؛ دوچرخه‌ای که شاید در نظر بسیاری از ایرانیان وسیله‌ای تفریحی و بیشتر مختص کودکان است، اما در کشور‌های پیشرفته نقشی فراتر از این ایفا می‌کند و وارد حوزه حمل‌ونقل شده است و به آن به‌عنوان راه‌حلی برای کاهش آلودگی هوا، کاهش ترافیک و افزایش سلامت شهروندان توجه می‌شود.
پیشنهاد وزیر بهداشت آلمان
چندی پیش، وزیر بهداشت آلمان در مجله اشپیگل به شهروندان آلمانی توصیه کرد برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا و کاهش احتمال آلودگی، دوچرخه سوار شوند.
این نظر بر اساس تحقیقات محققان آلمانی بیان شده که دوچرخه‌سواری نه‌تن‌ها موجب دورنگه‌داشتن شما از دیگران می‌شود، بلکه خطر آلودگی بر اثر تماس با سطوح آلوده را نیز کاهش می‌دهد؛ بنابراین با توجه به زمان زنده‌ماندن ویروس روی سطوح مختلف، استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی می‌تواند خطرناک باشد.
یک مزیت دیگر تردد با دوچرخه، کاهش عوارض بیماری‌های زمینه‌ای مثل فشارخون و دیابت است. همچنین دوچرخه‌سواری با بهبود ضربان قلب و تهویه مناسب ریه‌ها، منجر به بهبود گردش خون و اکسیژن در بدن می‌شود.
یک محقق آلمانی معتقد است وقتی شما با شدت بیشتری نفس می‌کشید، موجب پاکیزه‌شدن آن‌ها شده و این مسئله در محافظت بدن در برابر ویروس کرونا بسیار مؤثر است.
دوچرخه‌سواری در دوران کرونا
دکتر علیرضا بهپور، کوه‌نورد و متخصص بیماری‌های عفونی، درباره تأثیر دوچرخه‌سواری بر سلامت در شرایط شیوع ویروس کرونا، در گفتگو با «شرق» بیان کرد: درباره دوچرخه‌سواری در ایام کرونا، معتقد هستم فاکتور اولیه و بسیار مهمی وجود دارد و آن شرایط انجام دوچرخه‌سواری است. در این شرایط، دوچرخه‌سواری حرفه‌ای و به صورت گروهی فعالیت مناسبی نیست؛ زیرا رعایت‌نکردن فاصله و دم و بازدم سریع می‌تواند احتمال بیماری را افزایش دهد و اگر یکی از افراد گروه آلوده به ویروس کرونا باشد، می‌تواند بهراحتی بقیه نفرات را آلوده کند. شاید این سؤال پیش بیاید که مگر یک فرد آلوده به ویروس کرونا توانایی دوچرخه‌سواری سنگین را دارد؟ در پاسخ باید گفت یک فرد آلوده به ویروس کرونا در مراحل اولیه ممکن است بتواند بهراحتی ورزش کند و مشکلی نداشته باشد.
درباره دوچرخه‌سواری در این شرایط باید موضوع را از دو بُعد شخصی و اجتماعی بررسی کرد. در بعد اجتماعی، شما به‌عنوان یک دوچرخه‌سوار باید فاصله ایمنی را از افراد دیگر داشته باشید؛ این افراد می‌توانند همراهان ورزشکار شما یا عابران پیاده باشند. در بُعد شخصی، اگر ما امکان حفظ فاصله از اطرافیان را داشته باشیم، بهراحتی می‌توانیم از دوچرخه استفاده کنیم که در این شرایط خیلی ایمن‌تر از وسایل حمل‌ونقل عمومی است.
پس اصل مهم حفظ فاصله با اطرافیان است. اگر در حین دوچرخه‌سواری برای ایمنی بیشتر از ماسک استفاده کنیم، مسیر‌های خلوت‌تر را برای عبور و مرور انتخاب کنیم و همچنین به شرایط جسمانی خود شامل علائم تنگی‌نفس، بررسی نداشتن مشکل ریوی و بررسی توانایی جسمانی خود برای رکاب‌زدن در مقایسه با گذشته توجه کنیم، دوچرخه‌سواری می‌تواند بسیار هم مفید باشد و به‌عنوان یک وسیله نقلیه شخصی استفاده شود. ولی اگر در موارد ذکرشده بالا مشکلی در خود حس می‌کنید، بهتر است دقت بیشتری کنید؛ زیرا استفاده از دوچرخه و فعالیت جسمانی در صورت آلودگی به ویروس کرونا می‌تواند نتیجه بدی برای شخص به وجود بیاورد.
مورد دیگری که باید به آن توجه کرد، سنگین‌نبودن فعالیت جسمانی در این شرایط است. ورزش سنگین و خستگی جسمانی، ایمنی بدن را تا حدی کاهش می‌دهد و ما را در مقابل این ویروس آسیب‌پذیرتر می‌کند. پس در حالت کلی با توجه به نکات ذکرشده و رعایت مسائل ایمنی دوچرخه می‌تواند انتخاب خوبی در این شرایط باشد. ولی باید به حفظ فاصله با دیگران توجه ویژه‌ای داشت و اگر قادر به رعایت آن نیستیم، بهتر است از دوچرخه استفاده نکنیم.
توسعه خودرومحور در ایران
حسین آخانی، استاد گیاه‌شناسی دانشگاه تهران و فردی که در زمینه ترویج دوچرخه‌سواری شهری فعال و دغدغه‌مند است، درباره استفاده از دوچرخه به‌عنوان یک وسیله نقلیه در ایران در گفتگو با «شرق» بیان می‌کند: در ایران شاهد توسعه خودرومحور هستیم و استفاده از خودرو بسیار پرطرفدار است و این استفاده در کوچک‌ترین مسیر‌ها نیز وجود دارد. در زمینه ترویج دوچرخه‌سواری در شهر‌ها اقدامات کمی از سوی مسئولان انجام شده است. مهم‌ترین وظیفه شهرداری‌ها، ایجاد شبکه مسیر‌های پیوسته دوچرخه‌سواری در سطح شهر‌ها است که متأسفانه به‌درستی انجام نشد. در برخی از شهر‌ها مسیر‌هایی پراکنده وجود دارد.
دوچرخه گامی پایدار برای کاهش آلودگی
آخانی به‌عنوان یک گیاه‌شناس، تأثیر استفاده از دوچرخه را در کاهش آلودگی شهری این‌گونه بیان می‌کند: یک کیلومتر حرکت یک خودرو در شهر، ۳۱۳ گرم کربن‌دی اکسید تولید می‌کند؛ برای رفع این میزان آلودگی نیاز به ۵۶ اصله درخت است. حجم آلودگی و میزان فضای سبز مورد نیاز برای رفع این آلودگی و هزینه توسعه و نگهداری از فضای سبز، هزینه بزرگی است که با پیاده‌شدن هر راننده از خودروی خود و استفاده از دوچرخه می‌توان در آن صرفه‌جویی کرد؛ صرفه‌جویی در هزینه‌ای که به تبع آن آلودگی کاهش یافته و سلامت شهروندان نیز افزایش خواهد یافت.
دوچرخه کالایی لوکس
دوچرخه وسیله‌ای کاربردی است که علاوه بر کمک به تندرستی، کمکی بزرگ نیز به کاهش آلودگی هوا در شهر‌ها می‌کند. این نکته در نگاه کشور‌های پیشرفته در توجه به توسعه و ترویج دوچرخه‌سواری در بین مردم کشورشان به‌خوبی دیده می‌شود. در ایران، دوچرخه صرفا به‌عنوان وسیله‌ای تفریحی دیده می‌شود که بیشتر مخاطب آن کودکان هستند. بااین‌حال، این نگاه در حال تغییر در بدنه جامعه است؛ به شکلی که هرساله شاهد حضور افراد دوچرخه‌سوار بیشتری در سطح جامعه هستیم. این تغییر نگاه در بدنه جامعه در حال رخ‌دادن است؛ اما بدنه مدیریتی کشور هنوز به نگاه درستی در قبال دوچرخه نرسیده است و دوچرخه را جزء کالا‌های لوکس می‌داند. شاهد این نگرش را در عوارض ۶۰ درصدی واردات دوچرخه به کشور می‌توان مشاهده کرد.
بی‌توجهی به دوچرخه‌سواری را می‌توان در سهم اختصاص‌یافته برای توسعه دوچرخه‌سواری در بودجه شهرداری‌ها نیز مشاهده کرد.
دوچرخه‌سواری در اروپا
برای اطلاع از وضعیت استفاده از دوچرخه در کشور‌های اروپایی، سراغ رضا چراغی‌صفا که به ۲۹ کشور اروپایی با دوچرخه سفر کرده است، می‌رویم. وی دراین‌باره به «شرق» می‌گوید: در اروپا دوچرخه یک وسیله نقلیه محسوب می‌شود؛ چه برای سفر و چه برای رفت‌وآمد‌های شهری. در هر جای اروپا دوچرخه‌سواری شرایط و قوانین خاص خود را دارد. در کپنهاگ دانمارک، دوچرخه‌ها در جهت حرکت ماشین‌ها حرکت می‌کنند؛ اما در دیگر شهر‌ها این‌گونه نیست و شما در مسیر دوچرخه می‌توانید در جهت یا خلاف جهت حرکت ماشین‌ها تردد کنید. در داخل میدان‌ها هم مسیر دوچرخه وجود دارد.
علاوه بر پل عابر پیاده، پل مخصوص و مجزایی برای عبور دوچرخه هم وجود دارد. در خیلی از مناطق شما تا منطقه‌ای که قصد شروع دوچرخه‌سواری را دارید، مخصوصا در مناطق کوهستانی همانند سوئیس، می‌توانید دوچرخه خود را با قطار ببرید و حتی در بعضی قطار‌ها یک واگن برای دوچرخه وجود دارد. شما می‌توانید بلیت دوچرخه خریداری کنید و در مقصد دوچرخه‌سواری کرده و دوباره با قطار به شهر و محل اقامتتان بازگردید. البته سرقت دوچرخه هم در اروپا خیلی زیاد است که خوشبختانه برای من در طول سفرهایم این اتفاق رخ نداده است.
کرونا و استفاده از دوچرخه اشتراکی در تهران
رضا باقری، مدیرعامل شرکت دوچرخه‌های اشتراکی بیدود، در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان بیان کرد: از زمان شیوع ویروس کرونا در پایتخت، استقبال شهروندان از دوچرخه‌های اشتراکی بیدود افزایش پیدا کرده است و یکی از مهم‌ترین علل این استقبال نیز در معرض هوای آزاد قرارگرفتن شهروندان با استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی بیدود است. مدیرعامل شرکت دوچرخه‌های اشتراکی بیدود افزود: با توجه به استقبال شهروندان از دوچرخه‌های اشتراکی، طرح ضد‌عفونی‌کردن دوچرخه‌ها در دستور کار شرکت قرار دارد و به شکل روزانه کار ضدعفونی این ناوگان انجام می‌شود.
