دیدنی های سنندج، قلب کردستان (قسمت اول)

سنندج مرکز استان کردستان، از شهرهای بزرگ کردنشین ایران است. این شهر و مناطق اطراف آن طبیعی بسیار زیبا و دیدنی دارد. 

سنندج بیست و سومین شهر بزرگ ایران است که در غرب کشورمان قرار دارد. نام سنندج دگرگون‌شده‌ی «سینه دژ» است، چون این شهر در وسط (همان سینه) دژ (کوه‌های) آبیدر و رشته‌کوه زاگرس قرار دارد. در این شهر بناهای تاریخی زیادی متعلق به دوران صفوی و قاجار وجود دارد. در تابستان آب و هوای این منطقه به علت کوهستانی بودن، معتدل است و می‌توانید با سفر به سنندج در تابستان می‌توانید از طبیعت و هوای مطبوع آن نیز لذت ببرید. شاید به اندازه‌ای که باید، به معرفی دیدنی‌ها و جاذبه‌های گردشگری این شهر پرداخته نشده است. در ادامه‌ی مقاله ما را همراهی کنید تا شما را با مقصدی زیبا در خطه‌ی کردنشین کشورمان آشنا کنیم.

بازار سنندج

بازار قدیمی سنندج یکی از بازارهای تاریخی این شهر است که در مرکز سنندج قرار دارد. این بازار در سال ۱۰۴۶ شمسی، در دوران صفویه و توسط سلیمان خان اردلان ساخته شده است. شاه صفی دستور ساخت این بازار را صادر کرد و صنعت‌کاران و استادکاران ماهر را به منطقه فرستاد تا بازار، قلعه حکومتی، حمام، مسجد و کاروانسرا بسازند. متاسفانه بر اثر احداث خیابان انقلاب، این بازار به دو قسمت تقسیم شده است و امروزه بخشی از آن را «آصف» و بخش دیگر آن «سنندجی» نامیده می‌شود.

موقعیت بازار قدیمی سنندج روی نقشه

از بازار قدیمی سنندج فقط ۳ دروازه‌ی قدیمی باقی مانده است. این بازار هنوز هم فعال است و داد و ستد در آن جریان دارد. نقشه‌ی این بازار برخلاف اکثر بازارهای قدیمی ایران که به شکل خطی ساخته شده، به شکل مستطیل بزرگ است؛ گفته می‌شود این بازار از پیرامون میدان نقش جهان اصفهان الهام گرفته و به شکل ساخته شده است. بازار قدیمی سنندج در سال ۱۳۷۵، با شماره‌ی ۱۷۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. 

بیشتر بخوانید:

• بازار ایرانی؛ آینه تمام نمای فرهنگ ایران

مسجد جامع سنندج (دارالاحسان)

مسجد جامع سنندج بین مردمان این شهر به دارالاحسان شهرت دارد

مسجد جامع سنندج در بافت قدیمی این شهر، در خیابان امام خمینی قرار دارد. بر اساس کتیبه‌های موجود این مسجد در سال ۱۲۲۷ هجری قمری ساخته شده و بانی آن فردی به نام امان‌الله خان اردلان، والی کردستان بود. مسجد دارالاحسان دارای دو ایوان شرقی و جنوبی، گل دسته‌هایی در بالای ایوان شرقی، صحن مرکزی، ۱۲ حجره در اطراف و شبستان ستون‌دار با ۲۴ ستون سنگی است. بخشی از این مسجد به حجره‌های طلاب علوم دینی اختصاص داده شده است و به همین دلیل می‌توان آن را مسجد-مدرسه خواند.

موقعیت مسجد جامع سنندج روی نقشه

از ظرافت و زیبایی معماری به کار رفته در این مسجد می‌توان به کاشی‌کاری هفت رنگ مینایی، ازاره‌های مرمرین، آجرکاری لعاب دار و معقلی، حوض سنگی، فواره‌های زیبا و ستون‌هایی با تزئینات طنابی اشاره کرد. دو سوم قرآن کریم، اطراف شبستان و سرستون‌های دارالاحسان را زینت داده است. همچنین کتیبه‌های مسجد نیز روی سنگ مرمر  نگاشته شده که خود از زیبایی‌های منحصر به فرد این مکان محسوب می‌شود که اطراف آن را با تصویر گل و گیاه حجاری کرده‌اند. مسجد جامع سنندج به شماره ۳۷۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسيده است.

عمارت آصف وزیری (خانه کرد)

عمارت آصف وزیری یا همان خانه‌ی کرد یکی از قدیمی‌ترین بناهای شهر سنندج است. امروزه این خانه را به «موزه مردم‌شناسی مناطق کردنشین» یا «خانه کرد» ایران است؛ خانه کرد نمادی از هویت فرهنگی کردها، گنجینه مردم‌شناسی این قوم و از با ارزش‌ترین آثار فرهنگی و تاریخی کردستان به شمار می‌رود.گفته می‌شود بانی ساخت این خانه در دوران صفوی، آصف اعظم (میرزا علی نقی خان لشکر نویس) بود. این عمارت در سال ۱۳۷۵، با شماره‌ی ۱۸۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موقعیت عمارت آصف وزیری روی نقشه

عمارت آصف در چهار دوره‌ی مختلف شکل گرفته است؛ در دوره‌ی اول بخش شمالی از جمله تالار تشریفات، اتاق‌ها و راهروهای طرفین و قسمتی از فضاهای بخش شرقی ساخته شده است و قدمت آن به دوران صفویه بازمی‌گردد؛ در دوره‌ی دوم، در اوایل سلطنت قاجار ضلع‌های شرقی و غربی حیاط بیرونی و حمام عمارت ساخته شد؛ در دوره‌ی سوم یعنی بین سال‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۶ هجری شمسی،  فضاهای اندرونی و سردر ورودی نیم هشتی احداث شد و بخش غربی تالار تشریفات مورد بازسازی قرار گرفت؛ دوره‌ی چهارم نیز مربوط به سال‌هالی ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۲ است که در آن کلیه قسمت‌های عمارت، تعویض سنگفرش‌ها مرمت شده کف حیاط و حیاط مستخدمان به شکل امروزی دوباره ساخته شده است. 

عمارت وکیل الملک

بنای اولیه عمارت وکیل در دوران زندیه ساخته شده است

عمارت وکیل یکی از بناهای قدیمی و دیدنی شهر سنندج است که در خیابان کشاورز این شهر قرار دارد. مجموعه‌ی عمارت وکیل شامل ۳ حیاط با عمارت‌های مربوطه، یک حمام خصوصی در داخل مجموعه و یک حمام عمومی در خارج از آن می‌شود. بنای این عمارت ابتدا در دوران زندیه، توسط حاج محمد رشید بیگ وکیل، از امرای مفرخان زند ساخته و در ادوار بعدی به تدریج تکمیل شده است. با توجه به معماری و فضاهای موجود حمام خصوصی بزرگ داخل مجموعه‌ که در گذشته خانواده‌ی وکیل از آن استفاده می‌کردند، احتمال می‌رود این بنا نیز به همراه عمارت، در دوره‌ی زندیه ساخته شده باشد.  

موقعیت مجموعه‌ی وکیل الملک روی نقشه

پس از آن در سال ۱۳۱۰ هجری قمری،  جناب امان الله خان وکیل الملک تعمیر کلی روی این بنا انجام داد بعدها آن را به مجموعه‌ای تبدیل کرد که شامل چندین ساختمان، حیاط و باغ کنونی می‌شود. این خانواده در تاریخ کردستان از بزرگان و قدرتمندان منطقه به حساب می‌آمدند. متاسفانه قبل از انقلاب ساختمان تخریب شد اما مالک آن، دوباره آن را به سبک قدیمی مرمت کرد. از ویژگی‌های خاص و زیبایی معماری این عمارت می‌توان به اروسی‌های پرکار و آجرکاری‌های زیبای آن اشاره کرد. 

مجموعه تفریحی و کوهستانی پارک آبیدر

بزرگترین سینمای روباز (تابستانی) کشور در پارک آبیدر قرار دارد

مجموعه تفریحی و کوهستانی پارک آبیدر را با عنوان پارک کوهستانی آبیدر می‌نامند و یکی از مشهورترین تفرجگاه‌های سنندج محسوب می‌شود. این مجموعه در غرب سنندج و انتهای خیابان آبیدر، میان کوه‌های آبیدر قرار دارد و در این پارک می‌توانید چشم‌اندازی بسیار زیبا بر شهر سنندج داشته باشید. در این پارک چندین باغ و چشمه‌ی طبیعی وجود دارد که از بزرگترین باغ‌های آن می‌توان به باغ امیریه اشاره کرد. همچنین بزرگترین سینمای روباز (تابستانی) کشور در این باغ قرار دارد. 

موقعیت مجموعه تفریحی و پارک کوهستانی آبیدر روی نقشه

دیدنی های سنندج، قلب کردستان (قسمت دوم)

سنندج شهری محصور بین کوه‌های زیبا و بلند است و داخل شهر نیز به شکل تپه ماهور از تپه‌های متعدد تشکیل شده است. از فراز این تپه‌ها می‌توانید چشم‌انداز بسیار زیبایی بر شهر داشته باشید. حتی برخی از این تپه‌ها از نظر تاریخی و مذهبی باارزش هستند که از آن جمله می‌توان به توس نوذر، تپه روسی، تپه شرف‌الملک و ... اشاره کرد. سنندج با داشتن بناهای تاریخی متعدد و جاذبه‌های طبیعی بی‌شمار، می‌تواند به یکی از قطب‌های گردشگری کشور تبدیل شود. برای رسیدن به این هدف، باید تمامی جاذبه‌های گردشگری این شهر به گردشگران معرفی شود تا صنعت گردشگری منطقه نیز رونق یابد. در ادامه همراه ما باشید تا دیدنی‌های کمتر شناخته شده‌ی سنندج را به شما معرفی کنیم. 

موزه سنندج

موزه‌ی سنندج در قسمت بیرونی عمارت سالار سعید برقرار شده است. این خانه یادگاری از دوران قاجار در این شهر است که در خیابان امام، کوچه‌ی حبیبی قرار دارد. ملا لطف الله شیخ الاسلام یکی از علمای اهل سنت که قاضی‌الاقضات کردستان بود، همزمان با سلطنت ناصرالدین شاه، این خانه را بنا کرد. بعد از مرگ ملا لطف الله شیخ الاسلام، نوادگان وی خانه را به دو قسمت تقسیم کرده و آن را به فروش رساندند. بخش اندرونی را خانواده‌ای به نام حبیبی و بخش بیرونی آن را عبدالحمید خان سنندجی (سالار سعید) خریدند.

موقعیت موزه سنندج روی نقشه

خانه‌ی سالار سعید در سال ۱۳۳۶ تا ۱۳۵۲ در اختیار ادره‌ی فرهنگ قرار داشت و به عنوان دانشسرا، کتابخانه و خانه پیشاهنگان مورد استفاده قرار می‌گرفت. در مهر سال ۱۳۵۴ بعد از مرمت‌های انجام گرفته، این خانه را به موزه تبدیل کردند. امروزه این موزه از دو بخش تاریخ و باستان‌شناسی تشکیل شده است. در طبقه‌ی اول شاه نشین با گچ‌بری‌ها و اروسی‌های زیبا، هفت لنگه و آیینه‌کاری‌های چشم‌نواز وجود دارد. از بخش‌های مختلف این موزه می‌توان به بخش پیش از تاریخ، دوران اسلامی و نمایش موقت اشاره کرد. 

چهار باغ و عمارت خسروآباد

چهار باغ سنندج بعد از چهار باغ اصفهان ساخته شده است و در شمال بازار این شهر قرار دارد. در دوران قاجار این چهار باغ را به محله‌ای مسکونی چهارباغ تبدیل کردند. سبک معماری اصفهان در دوران زندیه و قاجار بر معماری این محله تاثیر داشت. در باغ خسروآباد عمارتی به همین نام وجود دارد که مرکز حکومت اردلان به ویژه خسروخان اردلان بود. این عمارت در بلوار خسروآباد (شبلی) قرار گرفته است. گفته می‌شود این بنا در سال ۱۲۲۳ هجری قمری توسط امان‌الله خان اردلان ساخته شد و حدود ۶ هزار متر مربع مساحت دارد. برخی ادعا می‌کنند قسمت شرقی بنا را که قصر نامیده می‌ شود، در دوران زندیه ساخته شده و بعدها  امان الله خان اردلان  آن را توسعه داده و تکمیل کرده است. 

موقعیت عمارت خسروآباد روی نقشه

این عمارت در نوع خود بی‌نظیر است و ازون بر دو بخش اصلی، یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون‌دار در بخش غربی و ساختمان‌های شرقی با غلام گردش‌ها و ایوان ستون‌دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا، فضاهای دیگری مثل  حمام، اتاق قاپ‌چیان و خدمت‌کاران دارد. از ویژگی‌های منحصر به فرد این بنا می‌توان به  گچ‌بری، آجرکاری، اروسی‌های زیبا و حوض چلیپا شکل داخل عمارت اشاره کرد. آب این مجموعه از  مجموعه قنات‌های تعبیه شده در کوه آبیدر  سرچشمه می‌گیرد. وجود حوض و فواره با آب جاری در طبقه سوم قصر زیبایی این بنا را دوچندان کرده است. عمارت خسروآباد با شماره‌ی ۱۴۹۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

حمام خان

حمام خان یکی از حمام‌های قدیمی شهر سنندج است که قدمت آن به دوران قاجار بازمی‌گردد.  این حمام در ضلع شمالی بازار سرپوشیده‌ی سنندج، در نزدیکی مسجدی به نام داروغه، در واقع بافت قدیمی و مرکزی شهر قرار دارد. از خیابان‌های طالقانی و انقلاب سنندج می‌توانید به حمام خان برسید. سنگ نوشته‌هایی در این حمام وجود دارد که بنا به اطلاعات موجود در آن‌ها، حمام خان در دوران حاکمیت «امان الله خان اردلان» والی کردستان ساخته شده و ساخت آن در سال ۱۲۲۰ هجری قمری به پایان رسیده است. 

موقعیت حمام خان روی نقشه

حمام خان نیز به سبک سار حمام‌های ایرانی ساخته شده و از بخش‌های مختلف آن می‌توان به  سردر ورودی، هشتی، سربینه (حمام سرد)، میان در، بینه (حمام گرم)، خزینه، خلوتی، سرویس‌های بهداشتی، آب‌انبار اضافی و تون اشاره کرد. در دو سکوی این حمام دو آب‌نما وجود داشت که به احتمال در زمان «امین‌التجار» پر شده بودند و در پی گردی و مرمت کشف شدند. در سال ۱۳۷۷ اداره‌ی کل میراث فرهنگی این خانه را خریداری کرد و مرمت آن از سال ۱۳۷۸ آغاز شد. حمام خان در ۲۵ اسفند ۱۳۷۸، با شماره‌ی ۲۶۰۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. 

عمارت مشیر دیوان

عمارت مشیر دیوان یکی دیگر از خان‌های قدیمی سنندج است که در محله‌ی قدیمی سرتپوله، واقع در خیابان شهدا (فرح سابق) قرار دارد.  این عمارت در دوران قاجار، توسط میرزا یوسف مشیر دیوان، دیوان مشاور و جانشین حاکم منطقه ساخته شده است. در ساخت این بنا از معماری ایرانی استفاده شده و چندین سال استانداری کردستان در آن مستقر بود. عمارت مشیر دیوان ۷ حیاط دارد که هر یک از آن‌ها، آب‌نماهایی جداگانه با طرحی متفاوت و در عین حال مرتبط با دیگر آب‌نماها دارند. این حیاط‌ها شامل بخش‌های خصوصی، عمومی، تشریفاتی، خدماتی و بهداشتی است. 

موقعیت عمارت مشیر دیوان روی نقشه

در قسمت اصلی ساختمان، ایوان ستون‌دار، تالار، حیاط و آب‌نما قرار دارد و در و پنجره‌های آن از گرده چینی چوب و شیشه رنگی تشکیل شده است. از ویژگی‌های خاص  به کار رفته در تزئینات این بنا می‌توان بهحجاری روی سنگ ازاره، گچ‌بری، مقرنس‌های گچی و ارسی‌هایی با طرح‌های اسلیمی اشاره کرد. سردر ورودی عمارت را «سردر جلوخانی» می‌نامند که از زیبایی‌های معماری آن محسوب می‌شود. این سردر به شکل نیم هشتی است که سکوهای متعدد و طاق‌نماهای آجرکاری شده دارد و به عنوان نمادی از معماری کلاسیک ایرانی است که آجرکاری آن به شکل خفته و راسته اتجام شده است. 

امامزاده هاجر خاتون

امام‌زاده هاجر خاتون در خیابان صلاح‌الدین ایوبی، واقع در محله‌ی قدیمی سرتپوله‌ی سنندج قرار دارد. گفته می‌شود این امامزاده خواهر امام رضا (ع) بود که در سفر به خراسان، در کردستان رحلت کرده و در این مکان به خاک سپرده شده است. در مجاور این امامزاده، مسجد و آرامگاه مشایخ و بزرگان سنندج نیز قرار دارد. از مهم‌ترین ویژگی‌های بنای این امامزاده می‌توان به گچبری‌های زیبا و نقوش گل و گیاه استادان و هنرمندان اشاره کرد.  در ایجاد ایوان ستون‌دار در سمت جنوبی بنا  از معماری سبکک کردستانی استفاده شده است.

با سلام

دیدنی های این شهر منو مجذوب این شهر کرده با انسانهایی کاملا خاکی و مهربان