شرح نامه 31 نهج البلاغه: علم سودمند

"وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا خَيْرَ فِي عِلْمٍ لَا يَنْفَعُ وَ لَا يُنْتَفَعُ بِعِلْمٍ لَا يَحِقُّ تَعَلُّمُه‏".
'بدانكه خيرى نيست در علمى كه نفع ندهد و بهره برده نمى شود از علمى كه آموختن آن سزاوار نیست'.

آرى خير و شرف علم به آثار و نتايج آن است؛ هر اندازه بركات، انتفاعات و بهره گيرى مردم از علمى افزون تر باشد، به همان مقياس خير و خوبى آن دانش افزون تر است و هر قدر نتايج و ثمرات علمى از علوم كمتر باشد، خير آن كمتر و ناچيزتر خواهد بود. بر اين اساس، اگر علمى اصلا قابل انتفاع نبود و بهره و بركتى بر آن مترتب نشد، آن علم بكلى خير ندارد زيرا بازده و اثر مثبتى ندارد.
در اين قسمت علوم و دانشها ارزيابى شده اند و به نظر مبارك اميرالمومنين عليه السلام، خير و شرف هر علمى پيوند و رابطه ى مستقيم با اثر، برداشت و نتايج آن دارد و اينكه مقدار كارآئى آن چه اندازه است. بنابراين، صرف وقت براى علمى كه نتايج و آثار آن ناچيز و غير قابل ذكر است و یا بكلى فاقد نتيجه و ثمر مى باشد، به دور از خرد انسانى خواهد بود.
و از آنسو علومى هست كه شرعا تعلم آن شايسته نيست و همين قسم از علوم است كه انتفاعى از آن برده نخواهد شد. در اينجا بايد توجه داشت كه تعلم قسمتى از علوم در اسلام، مذموم و مورد نهى و منع واقع شده است و اينها همان علومى است كه نفعى بر آن بار نيست و اگر هست، منافعى است كه بنظر ظاهربينان و ماده پرستان منفعت است، نه در ديد اهل معنى و دلدادگان حقيقت، كه در نظر آنان جز زيان و ضرر چيزى بر آن مترتب نيست.
__________________________
منبع: به سوى مدينه فاضله، على كريمى جهرمى