آستان مقدس امامزاده حسین بن موسی الکاظم (علیه السلام) ـ طبس

• شرح حال
• شهرت محلی
• زیارت نامه
• اطلاعات فیزیکی
• آدرس

با اوج گیری قیام علویان در سرزمین های اسلامی گروهی از آنان برای تداوم بخشیدن به مبارزاتشان به سوی ایران که از امنیتی نسبی برخوردار بود مهاجرت کردند. در این مهاجرتها عده ای زیادی از سادات و امامزادگانی در زمان کوتاه ولایتعهدی امام رضا (علیه السلام) از بلاد عراق و حجاز و یمن به خراسان آمدند؛ اما هنوز غالب آنها به مقصد نرسیده بودند که واقعه شهادت امام رضا (علیه السلام) پیش آمد. بعد از شهادت حضرت رضا (علیه السلام) از طرف مأمون عباسی به تمام حکام و امراء بلاد بین راه دستور داده شد که کلیه سادات را دستگیر و یا به قتل برسانند. (قیام سادات علوی ص 160)

با شهادت این بزرگواران و به خاک سپردن آنها؛ ایران بقاع بسیاری از امامزادگان شد. یکی از این عزیزان حسین بن موسی الکاظم (علیه السلام) می باشد که مدفنش در شهر طبس بوده و دارای بارگاه و موقوفاتی می باشد. امامزاده حسین (علیه السلام) از آخرین فرزندان موسی بن جعفر (علیه السلام) بود که در سنین نوجوانی پیش از شهادت برادر بزرگوارش حضرت رضا (علیه السلام) با کاروانی به ایران آمد و در پی تعقیب عمال عباسی، مخفیانه به طبس روی آورد و در آنجا به شهادت رسید. (عالم زاده، 1377: 17).

کتب انساب الطالبین و قاموس الرجال حسین را فرزند امام موسی کاظم (علیه السلام) دانسته اند. (انساب الطالبین ص 152، قاموس الرجال ج 11 بخش آخر).

شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه جلد اول و همچنین تهذیب الاحکام شیخ طوسی جلد اول و بحار الانوار در جلد 48 حسین بن موسی (علیه السلام) را از محدثان عصر خویش دانسته و روایاتی را از پدرش موسی بن جعفر و مادرش و مادر احمد بن موسی نقل نموده است. ( معجم رجال الحدیث ج 7 ص 106)

نسب شناس محمدبن محسن الحسینی در کتاب منتقله الطالبیه ص 219 می نویسد: «حسین بن موسی در بغداد بود که در پی مهاجرت فرزندان موسی بن جعفر و بنی هاشم به نقاط مختلف ایران، حسین بن موسی نیز به جانب طبس روانه شد و چون به طور سری و مخفیانه راهی طبس شده بود بدین جهت به (مفقود) معروف گردید؛ لذا در کتب انساب و مشجرات مکرر از ایشان به مفقوده یاد شده است. به موضوع مفقوده بودن ایشان آقای ابوعبدالله بن طبا طبا در قرن پنجم در کتاب منتقله الطالبیه ص 218 می گوید: «گروهی در طبس اند که به آنها موسوی گفته می شود و از اولاد مفقوده اند و مفقود لقب گروهی از طالبیون است که ناشناخته بودند و بازماندگانشان معروف به فرزندان فلان مفقوده می باشند و در اینجا مراد حسین بن موسی بن جعفر (علیه السلام) است.

نسابه دیگرابی سعد سهل بن عبدالله نجاری معتقد است که حسین بن موسی فرزندانی دارد که از دیر زمان در شهرستان طبس زندگی می کردند. وی گوید به عقیده من موسویون به احمدبن موسی الکاظم منتسب اند. در حالی که نسب شناسان می گویند: حسین بن موسی الکاظم مقیم طبس بوده و آنجا از دنیا رفته و آرامگاهش آنجاست. این حسین نام از تمامی برادران به برادرزاده خود امام جواد (علیه السلام) مهربانتر بود (منتقله الطالبیه ص 218).

در تأیید این موضوع صاحب کتاب قرب الاسناد می نویسد: از امام جواد سؤال شد که کدامیک از عموهایت نسبت به تو بهتر رفتار کردند؟ آن حضرت فرمود: «حسین». امام رضا (علیه السلام) هم فرمودند: « به خدا سوگند امام جواد درست گفته که حسین نسبت به او خوش رفتار ترین افراد بود. (قرب الاسناد ص 378 ـ بحار الانوار ج 49 ص 219)

آقای سید عبدالرزاق کمونه حسینی در کتاب آرامگاههای خاندان پاک پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) و بزرگان صحابه و تابعین، ترجمه عبدالعلی صاحبی چاپ 1371 در صص 175 ـ 174 می نویسد: «طبس به فتح «ط» و «ب» مرکز ناحیه ای میان نیشابور و اصفهان و کرمان است و قهستان قاین و طبسان نامیده می شود. طبسان به صورت تثنیه به قول حموی شامل طبس عناب و دیگری طبس تمر است و مشهور ترین همان طبس است که محصولش خرماست و شهری نزدیک مشهد امام رضا (علیه السلام) است. نقل شده که حسین بن امام موسی کاظم (علیه السلام) آن جا درگذشته است. ابوطالب اسماعیل مروزی در انساب الطالبیه گوید: «طبسیهایی که به حسین بن امام منسوبند معتقدند که حسین بن موسی در طبس از دنیا رفته است و در آنجا قبر حسین و اولادش عبدالله و احمد قرار دارد.» در بعضی از منابع تاریخی نامه ای منسوب به امام رضا (علیه السلام) خطاب به حاکم طبس ضبط شده که تاریخ آن مربوط به شعبان سال 199 هجری قمری می باشد. در این نامه امام رضا (علیه السلام) دو بار کلمه مفقود را بکار برده اند. با توجه به تاریخ نگارش نامه، محاسبه سن حسین هنگام مفقود شدن که در نامه به آن اشاره شده و مدت زمانی که مخفیانه بسر برده چنین بر می آید که تاریخ ولادت ایشان باید اواخر قرن دوم یعنی حدود سال 178 هجری قمری بوده باشد. ایشان احتمالا آخرین فرزند موسی بن جعفر (علیه السلام) بوده که دوره کودکی و نو جوانی وی مصادف با حکومت هارون الرشید بوده ودر زمان ورود امامزاده به طبس والی این شهر عامربن زروامهر بود. (عالم زاده بزرگ، حسین ابن موسی الکاظم ستاره پرفروغ آسمان کویر انتشارات آستان قدس رضوی 1377ص 17)

امام رضا (علیه السلام) به محض اطلاع از آمدن حسین به جانب خراسان برای عامربن زروامهر (والی طبس) که مورد اعتماد ایشان بود نامه ای به او می نویسد و او را از ورود آن امامزاده باخبر نموده تا گزندی به وی نرسد. اصل نامه در دسترس نیست و مطلعین محلی مدعی اند که اصل آن نامه نزد میرزا غلامحسین متولی که در زمان حیاتش تولیت امامزاده طبس را برعهده داشته نزد خود نگه می داشته و بعد از مرگش یکی از دوستان او به قصد انتقال آن به کتابخانه آستان قدس از طبس بیرون برده و دیگر اثری از آن در دست نیست. سواد این نامه که امروزه در نزد بسیاری موجود می باشد در دیوان خطی میرزا علی منشی باشی متخلص به رشیدی موجود است. نسخه ای هم در خزانه آستانه مبارکه رضویه مضبوط است. اصل نامه به خط کوفی بوده و تمامت آن را ابوالقاسم سحاب در تاریخ رضوی مذکور داشته چنین است:

ترجمه رونوشت نامه منسوب به حضرت رضا (علیه السلام) چنین است: 

بسم الله الرحمن الرحیم

از علی بن موسی بن جعفرالرضا به عامربن زروامهر مرزبان طبسین: 
سلام بر تو همانا ستایش می کنم خداوندی را که غیر او خدایی نیست. پروردگارا از تو می خواهم که بر محمد (صلی الله علیه وآله وسلم) بنده و پیامبرت درود فرستی. ستایش خدایی یکتایی را سزاست که از همه جهانیان بی نیاز و همه به او نیازمندند. خدای توانایی که از همه برتر است و بر آنچه بخواهد تواناست خدایی که هر که از او یاری بخواهد او را یاری دهد و هر که به او پناه برد او را پناه دهد. حاکم همه حاکمان و پرورش دهنده همه پرورش دهندگان، هیچ موجودی بر وجود مقدسش پیش نگرفته و هیچ چیز جایگزین او نمی باشد. قلم بر حمد و ثنایش در گردش است پس در پنهان و آشکار راز نافرمانی او بپرهیزد؛ اما بعد در میان کارها برای ما پیش آمدی روی داده و در آن ناحیه بر هیچ کس بجز تو اعتماد ندارم و آن این است که فرزندی از فرزندان قریش از عترت پیامبر (که درود خدا بر او باد) مفقود شده و این موضوع موجب حزن و اندوه شده است. این فرزند حسین نام دارد او نزدیک بلوغ رسیده و در سن کودک 12 ساله است. رنگ چهره اش گندم گون و در سفیده چشم راستش نقطه قرمزی است. گونه هایش برجسته است و موهایش صاف، از زمانی که مفقود شده 9 سال می گذرد. اطلاع یافتم که او قصد آن ناحیه را که دروازه خراسان است داشته و در آنجا ساکن است. از تو می خواهیم از دوستانت کمک بخواهی و اقدام به یافتن این گمشده کنی و چنانچه او را یافتی پس از آنکه صفات و نشانه هایش برایت مسلم شد مرا آگاه سازی و از تو می خواهم که نسبت به او نیکی و مدارا و ملاطفت نمایی تا خداوندی که بر همه ولایت دارد او را به خانواده بزرگوارش که مضطرب هستند برگرداند و از راه بزرگواری کارهای کوچک و بزرگی را که در آن ناحیه برایت پیش می آید برای من بنویس که ان شاء الله و تعالی مرا در انجام آن موفق خواهی یافت و فرمان خدای عز و جل در سوره مبارکه نساء می فرماید: «ان الله بامرکم ان تودوا الامانات الی اهلها و اذا حکمتم بین الناس ان تحکمو بالعدل ان الله کان سمیعا بصیرا». پس از آن فرموده: « اولی الامر منکم فان تنازعتم فی شیء قردوه الی الله و الرسول» و سلام و رحمت خدا و برکاتش بر تو و همه دوستان مسلمانت باد آنانکه فرمانهای الهی را شنوا بوده و فرمان بردار خدا و رسولش هستند. 
آقای سید محمود مرعشی در پاسخ به نامه مدیریت فرهنگی آستان قدس رضوی راجع به حسین بن موسی الکاظم (علیه السلام) چنین می نویسد: «آنچه از کتب انساب فراوان و مشجّرات بر می آید آن است که این امامزاده فرزند بلافصل آن حضرت است و هیچگونه تردیدی در این زمینه میان علمای علم نسب نبوده و آنچه اختلاف بین آنها واقع شده است که آیا این امامزاده دارای نسل و عقب می باشد یا خیر؟ جمعی از انسابان معتقدند که نسل دارد و از دیر زمان در خود شهرستان طبس زندگی می کردند. راجع به زندگی نامه و مبارزات آن حضرت هیچ گونه تعرضی در کتب انساب و تراجم نیامده است». 
آقای آیتی در کتاب بهارستان می نویسد: «بعید نیست که سلطان ابراهیم رضا مدفون در ناحیه طبس مسینا (روستای آبگرم) از فرزندان حسین بن موسی باشد. در کتاب عمده الطالب هم نوشته که «و بالطبسین قوم یقولون انهم موسویون و انهم من ولد الحسین بن موسی و کتبوا الی کتابا و ما اجبت عن شیئی»