به شیوه آرایش گل ها بر روی ساقه گیاهان گل آذین می گویند. ساقه ای که گل ها بر روی آن قرار می گیرند، خود می تواند یک یا چند شاخه باشد. از نظر ریخت شناسی گل آذین بخشی از اندام هوایی گیاه است که گل ها بر روی آن تشکیل می شوند و بنابراین تغییراتی را به خود می گیرند. این تغییرات می تواند شامل طول میان گره ها، آرایش برگ ها، متورم شدن، فشرده شدن، پیوستگی، چسبندگی و کاهش محورهای فرعی و اصلی شود.
به شیوه آرایش گل ها بر روی ساقه گیاهان گل آذین می گویند
به ساقه ای که گل آذین بر روی آن قرار می گیرد، دم گل آذین می گویند. به محوری که گل ها یا شاخه های فرعی گل‌آذین بر روی آن قرار می گیرند، میان آسه rachis می گویند. دم گل به پایهٔ هر گل می گویند.
گل انتهایی
اندام های گیاهان با پیروی از دو الگوی کلی رشد و نمو می کنند: تک پا یا خوشه ای و هم پا یا گرزنی. این دو الگوی رشد و نمو را در گل آذین به ترتیب گل آذین نامحدود و گل آذین محدود می نامند.
گل آذین نامحدود: با رشد تک‌پا، در این نوع گل آذین جوانهٔ انتهایی به رشد خود ادامه داده و گل های کناری را تولید می کند. در این نوع گل آذین جوانه انتهایی هیچ گاه تبدیل به گل نمی شود.
گل آذین محدود: با رشد هم پا، در این نوع گل آذین، جوانهٔ انتهایی به گل انتهایی تبدیل شده و سپس می میرد. گل های دیگر را جوانه های جانبی تولید می کنند.
گل آذین محدود: ۱) یک سویه: گل گاو زبان ، ۲) دو سویه: روناس ، ۳) چند سویه: فرفیون.
گاهی به گل آذین های محدود و نامحدود، به ترتیب، گل آذین های بسته و باز می گویند.
در گل آذین های محدود، نخست گل انتهایی شکوفا می شود، سپس گل های دیگر از پایین ساقه شکوفا می شوند. به این الگوی رشد، پایه گریز می گویند. اگر ترتیب شکوفایی گل ها از بالای ساقه به طرف پایین باشد به آن پایه گرا می گویند. اگر ترتیب شکوفایی گل ها از وسط ساقه به طرف بالا و پایین باشد، به آن واگرا می گویند.
انواع گل آذین نا محدود
۱- گل آذین خوشه (Grapp)
در این نوع گل آذین، گل ها دارای یک محور مشترک هستند و تقریبا با فواصل مساوی به محور گل آذین می چسبند مانند شب بو و ورونیکا.
در گل آذین خوشه ای، گل ها دارای یک محور مشترک هستند
۲- گل آذین دیهیم (Corymbe)
گل آذین خوشه ای با دمگل های پایینی داراز تر، در واقع دمگل ها در گل های پایینی طویل تر هستند و به تدریج به سمت بالا، کوتاه تر می شوند، به طوری که گل ها همه در یک سطح قرار می گیرند، مانند گلابی.
نوعی گل آذین خوشه ای است که دمگل های پایینی، همه گلها در یک سطح قرار می گیرند
۳- گل آذین سنبله (Epi)
گل آذینی ی با گل های بدون دمگل در امتداد محور گل آذین سنبله ساده گفته می شود. مانند بارهنگ.
گل آذین سنبله به صورت مرکب نیز در گیاهان دیده می شود. سنبله مرکب در گیاهان خانواده ی گندم مثل گندم دیده می شود.
این گل آذین از سنبلچه ها تشکیل شده است. در هر سنبل چه، محوری وجود دارد که در قاعده ی آن دو فلس به نام گلوم یا پوشه وجود دارد، از هر محور، محورهای فرعی جدا می شوند که در قاعده ی آن ها دو فلس به نام پوشینه یا گلومل وجود دارد. در زیر گل و انتهای محور فرعی دو فلس بسیار کوچک به نام پوشینک یا گلوملول وجود دارد. گل فاقد گلپوش است و سه پرچم با میله ی بلند و بساک بسیار بزرگ X مانند و یک مادگی با کلاله ی پر مانند توسط گلوملول ها دربر گرفته شده اند.
گل آذینی ی با گل های بدون دمگل در امتداد محور گل آذین سنبله ساده گفته می شود
۴- گل آذین شاتون
گل آذین سنبله با گل های تک جنسی با محور های آویخته مانند گردو و بید.
۵- گل آذین چتر (Ombelle)
نوعی گل آذین خوشه است که در آن محور گل آذین رشد نکرده و گل ها دارای دمگل های برابر هستند. در واقع گل ها از یک مرکز مشترک بیرون می آیند و یک خوشه مسطح یا مدور را تشکیل می دهند.
در این گل آذین، برگ ها در محل خروج دمگل ها مجتمع شده اند و بخشی به نام گریبان تشکیل می دهند. گل آذین چتر ساده یا مرکب است. چتر ساده در شمعدانی و چتر مرکب در گیاهان تیره جعفری دیده می شود. در چتر مرکب، دمگل ها منشعب هستند و در پای هر انشعاب برگه های مجتمع شده گریبانک نامیده می شوند.
در این گل آذین، برگ ها در محل خروج دمگل ها مجتمع شده اند
۶- گل آذین اسپادیس یا چمچمه ای
گل آذینی خوشه ای با محور دراز و گوشتی، گل ها بدون دمگل هستند. گل های نر یا ماده و یا نر – ماده حتی نازا بر روری محور قرار دارند و یک برگه ی مشترک به نام جمجمه یا اسپات تمام گل آذین را در بر می گیرد. به عنوان مثال موز.
در خرما، اسپات چوبی شده و خوشه خرما را در بر می گیرد که رژیم خوانده می شود.
۷- گل آین کپه ای یا کاپبتول (Composee)
گل آذینی با گل ها یا گل چه های بدون دمگل که همگی بر روی یک نهنج پهن و صفحه مانند، جمع شده اند. از اجتماع برگه ها در پیرامون صفحه پهن، گریبان تشکیل می شود. این گل آذین را کلاپرک نیز می گویند مانند آفتابگردان.
۸- گل آذین خوشه مرکب که از چند بخش خوشه ای تشکیل شده است. این گل آذین در انبه و زیتون تلخ دیده می شود.
اجزای تشکیل دهنده گل آذین
این بخش از گیاه در گیاهان تغییراتی را به خود گرفته است. این تغییرات می تواند شامل طول میان گره ها، آرایش برگ ها، متورم شدن، فشرده شدن، پیوستگی، چسبندگی و کاهش محورهای فرعی و اصلی شود. اجزای مختلف گل آذین به شرح زیر می باشد:
دم گل آذین: به ساقه ای که گل آذین بر روی آن قرار می گیرد، می گویند، در واقع دم گل پایۀ هر گل است.
میان آسه: به محوری که گل ها و یا شاخه های فرعی گل آذین بر روی آن قرار می گیرند، "میان آسه" می گویند.
میوه آذین: به مرحله ای که گل آذین به میوه تبدیل می شود "میوه آذین" می گویند.
گل منفرد: اگر گل بخشی از گل آذین نباشد، به آن گل منفرد می گویند و دمگل آن را دمگل آذین می خوانند.
