خداوند در آیه 41 سوره حج می فرماید: «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ»(1)
«کسانی که اگر آنان را در زمین به قدرت رسانیم، نماز را برپا می دارند و زکات می دهند و دیگران را به خوبی ها دعوت می کنند و از بدی ها باز می دارند و پایان همه امور برای خداست».
نکته ها
1.امام محمدباقر(ع) فرمود: «این آیه متعلق به آل محمد(ص) یعنی دوازده امام و شخص مهدی موعود(عج) و یاران اوست که خداوند آنان را در شرق و غرب جهان جای دهد و دین اسلام را غالب گرداند و هر بدعت و باطلی را به وسیله او و یارانش محو کند؛ همان طور که سفیهان حق را از میان برده باشند و آن چنان عالم در آسایش به سر برد که اثری از ظلم در جایی دیده نشود».(2)
2.امر به معروف و نهی از منکر، به قدرت نیاز دارد.(مَکَّنَّاهُم)
3.پیروزی مومنان، زمینه بندگی و تعاون مالی و فرهنگی را فراهم می کند و غفلت و غرور را از بین می برد. (إِنْ مَكَّنَّاهُمْ)
4.برای مومنان، تمام زمین یکسان است. آنان هر کجا که توان بیابند هدف مقدس خود را پیاده می کنند.(فِی الارضِ)
5.رابطه با خدا و دستگیری از محرومان و آگاهی دادن به جامعه و جلوگیری از مفاسد، از هم جدا نیست.( أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ...).
6.اقامه نماز و ادای زکات و امر به معروف و نهی از منکر از وظایف و کارهای قطعی مسئولان حکومت اسلامی است. در این آیه آمده است: «اُقامُوا»، نه «یقیمون».
7.حاکمان مومن، هم در فکر ارتقای روحی و رشد معنوی افراد تحت حکومت خود هستند و هم به دنبال رفاه و حل مشکلات اقتصادی و فقرزدایی و اصلاح جامعه.(أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ).
8.جامعه ای تحت حمایت خداوند است که ارزش های محوری اش طبق ارزش های قرآنی باشد.
9.امر و نهی افراد، زمانی در جامعه موثر خواهد بود که هرکس ابتدا به وظایف فردی خود عمل کند. (أَقَامُوا الصَّلَاةَ ...وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ)
10.اقامه نماز، به قدرت و امکانات نیاز دارد. (إِنْ مَكَّنَّاهُمْ ...أَقَامُوا الصَّلَاةَ)
11.زکات همتای ناگسستنی نماز است. (أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ) (3)
12.باید بدانیم که حکومت امام زمان(عج) استمرار حکومت علوی و با همان خصوصیات و اهداف است. این ویژگی ها و اهداف عبارت اند از:
-عدالت.مشخصه حکومت امام زمان(عج) این است: «یَملَا الارضَ عَدلاً وَ قِسطا»(4)
هدف همه انبیا اجرای عدالت بوده است. امنیت در زمان امام زمان(عج) یک زن از منطقه ای به منطقه ای دوردست می رود، بدون آنکه دغدغه و دلهره ای داشته باشد.
-رشد عقلانی در روایات آمده است: «إذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللَّهُ یَدَهُ عَلَی رءُوسِ العِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُم وَ کَمَلَت بِهِ أحلامُهِم»(5)، وقتی امام(عج) بیاید، دستی روی سر مردم می کشد و مردم رشد عقلی پیدا می کنند.
-اقامه نماز. در همین آیه آمده است: «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ»
-احیای زکات. در ادامه آیه آمده است: «وَ آتَوُا الزَّکاةَ» طبق روایات، حضرت مهدی(عج) مانع الزکات را می کشد. امام صادق(ع) فرمودند: «... و مانع الزکاة یضرب رقبته».(6)
-امر به معروف و نهی از منکر. در همین آیه آمده است: «وَ أمَرُوا بِالمَعرُوفِ وَ نَهَوا عَنِ المُنکَرِ»
-احیای فرهنگ قرآن، اولین اقدام حضرت(عج) پس از استقرار حکومت، تشکیل کلاس قرآن است: «اَلسَّلامُ عَلیکَ یا تالیَ کِتابِ اللهِ وَ تَرجُمانَه»(7)
-آبادی شهرها و روستاها. امام باقر(ع) درباره عصر ظهور می فرماید: «فلا يبقى في الأرض خراب إلا قد عمر».(8)
-شکوفایی علم و دانش. طبق سخنی از امام صادق(ع)، علم 27 حرف دارد و 25 حرف آن در زمان حضرت مهدی(عج) کشف خواهد شد.(9)
-محو فقر. مفضل بن عمر از حضرت صادق(ع) روایت کرده است: «هنگامی که قائم ما قیام کند... زمین گنج های خود را ظاهر می سازد و مردم آنها را به روی زمین مشاهده می کنند. آنان از هم می پرسند که افراد فقیر و مستحق کجا هستند تا زکات و صدقات خود را به آنان برسانند، زیرا در زمان او، مردم همگی غنی می شوند و مستحقی برای صدقات پیدا نمی شود.»(10)
-شایسته سالاری در عزل و نصب. حضرت مهدی(عج) به صورت عملی به این سفارش حضرت علی(ع) عمل خواهد کرد که فرمود: «کارمندانت را از میان اهل پرهیزگاری و دانش و سیاست برگزین و از بین آنان نیز مردم آزموده و باحیا که از خاندان های صالح و سابقه دار هستند را مد نظر قرار بده که اینان اخلاقی بزرگوارانه تر و آبرومندتر و آزمندی هایی کمتر و عاقبت نگری های بیشتر از دیگران دارند.»(11)
-سازش ناپذیری؛ حضرت مهدی(عج) فرمودند: «إِنَّهُ لَمْ يَكُنْ أَحَدٌ مِنْ آبَائِي إِلاَّ وَقَعَتْ فِي عُنُقِهِ بَيْعَةٌ لِطَاغِيَةِ زَمَانِهِ وَ إِنِّي أَخْرُجُ حِينَ أَخْرُجُ وَ لاَ بَيْعَةَ لِأَحَدٍ مِنَ اَلطَّوَاغِيتِ فِي عُنُقِي؛ بر گردن همه پدرانم بیعت سرکشان زمانه بود، اما من وقتی خروج نمایم، بیعت هیچ سرکشی بر گردنم نخواهد بود.»(12)
-انتقادپذیری. آن امام همچون پدر بزرگوارش حضرت علی(ع) است که فرمود: «لا تُکَلِّمونِی بِمَا تُکَلّمونی بِما تُکَلّمُ بِهِ الجَبَابِرَةُ؛ با من بدان گونه که با زورگویان سخن می گویید، صحبت نکنید»(13). ایشان انتقاد منتقدان را خواهد شنید.
-حق محوری؛ امام زمان(عج) کسی است که بر مبنای حق، حکومت خواهد کرد و حتی در زمان تولد، این آیه بر بازوانش بسته شده بود: «جاءَ الحَقُّ وَ زَهَقَ الباطِلُ إنَّ الباطِلَ کانَ زَهُوقاً؛ حق آمد و باطل رفت، همانا باطل رفتنی است».(14)
-مهربانی با مردم و سخت گیری بر کارگزاران؛ در وصف سیره حکومتی حضرت مهدی(عج) آمده است که ایشان با مردم، مهربان و با کارگزارانش، سختگیر خواهد بود.(15)
خلاصه آنکه حفظ دین از بدعت ها و شبهات و اقامه حدود و همه آنچه که یک حکومت الهی باید داشته باشد، در حکومت امام زمان(عج) در حد کمال وجود خواهد داشت.
پی نوشت ها:
1.سوره حج، آیه 41
2.تفسیر قمی، ج2، ص87
3.در 28 آیه قرآن، زکات در کنار نماز آمده است.
4.بحارالانوار، ج24، ص241
5.همان، ج52، ص328
6.کمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص671
7.الاحتجاج، ج2، ص492
8.کمال الدین و تمام النعمه، ج1، ص330
9.بحارالانوار، ج52، ص336
10.إعلام الوری بأعلام الهدی، ص464
11.تحف العقول، ص137
12.کمال الدین و تمام النعمه،ج2، ص485
13.نهج البلاغه، خطبه 216
14.سوره اسراء، آیه 81
15.بشارة المصطفی لشیعة المرتضی(ع)، ج2، ص۲۰۷
*برگرفته از کتاب« پرتوی از آیه های مهدوی»، محسن قرائتی به کوشش حسن ملایی
