یک ماده ی مهم غذایی در حاملگی
فولیک اسید که فولات نیز نامیده می‌شود، نوعی ویتامین B است و مصرف آن بخش مهمی از برنامه‌ریزی برای بارداری است. مصرف فولیک اسید به مقدار توصیه شده در دوران اولیهٔ بارداری و پیش از آن، می‌تواند از نواقص مادرزادی بسیاری مانند آنانسفالی و اسپینا بیفیدا جلوگیری کند.
در این مطلب با مزایای فولیک اسید در بارداری، نحوهٔ مصرف قرص فولیک اسید، عوارض جانبی آن و مواد غذایی‌ای که منبع مناسبی از فولات هستند آشنا خواهید شد.
مزایای فولیک اسید در بارداری
گاهی در اولین هفته‌های بارداری در حین رشد جنین، ناهنجاری اتفاق می‌افتد و ساختاری به نام لولهٔ عصبی به درستی بسته نمی‌شود (عمدهٔ این ناهنجاری‌ها در اسکن ناهنجاری‌های جنین یا آنومالی قابل تشخیص است).
از نمونه‌های نقص لولهٔ عصبی می‌توان به آنانسفالی و اسپینا بیفیدا اشاره کرد، آنانسفالی نقصی مادرزادی است که در آن بخش‌هایی از مغز و جمجمه‌ی جنین به درستی شکل نمی‌گیرد، نوزادان متولد شده با آنانسفالی نمی‌توانند زنده بمانند. اسپینا بیفیدا نیز نقصی مادرزادی است که در آن ستون فقرات کودک به درستی رشد نمی‌کند و می‌تواند منجر به معلولیت‌های شدید جسمی شود.
فولیک اسید نقش مهمی در توسعهٔ سلول‌های عصبی جنین دارد، تحقیقات نشان می‌دهد احتمال به دنیا آوردن نوزادی با نقص لولهٔ عصبی در خانم‌هایی که پیش از بارداری، فولیک اسید مصرف می‌کنند به مقدار قابل توجهی کمتر است بنابراین توصیه می‌شود خانم‌هایی که قصد بارداری دارند حداقل ۴ هفته قبل از بارداری، مصرف روزانه ۴۰۰ میکروگرم قرص فولیک اسید را شروع کنند و مصرف آن را تا پایان هفتهٔ دوازدهم بارداری ادامه دهند.
این نقصهای مادرزادی در هفته‌های اول بارداری و اغلب پیش از آنکه خانم‌ها متوجه حاملگی خود شوند به وجود می‌آیند، علاوه بر این بسیاری از بارداری‌ها برنامه‌ریزی شده نیستند بنابراین توصیه می‌شود همهٔ خانم‌هایی که در سنین بارداری قرار دارند مصرف فولیک اسید را شروع کنند.
بعضی خانم‌ها در معرض ریسک بالاتری برای به دنیا آوردن کودکی با نقصهای لوله‌ی عصبی هستند برای مثال خانم‌ها در موارد زیر به مقدار بیشتری فولیک اسید نیاز دارند:
· سابقۀ داشتن جنینی با نقصهای لولۀ عصبی در بارداری‌های قبلی
· وجود سابقهٔ خانوادگیِ نقصهای لولهٔ عصبی
· مصرف داروهایی که بر متابولیسم فولات اثر می‌گذارند برای مثال: داروهای درمان صرع مانند کاربامازپین و والپروات سدیم، داروهای درمان ناباروری مانند کلومیفن و آنالوگ‌های ویتامین A مانند اترتینات
· مصرف انسولین برای درمان دیابت
· چاق بودن خانمی که قصد بارداری دارد خصوصاً اگر BMI فرد بالای ۳۰ باشد
· خانم‌هایی که بیماری سلیاک، دیابت، کم خونی داسی شکل یا تلاسمی دارند
نحوهٔ مصرف قرص فولیک اسید
قرص فولیک اسید را می‌توان بدون غذا و یا همراه با آن مصرف کرد. نمی‌توان زمان خاصی از روز را به عنوان بهترین زمان مصرف فولیک اسید در نظر گرفت، شما می‌توانید آن را روزانه، در زمان مشخص و ثابتی از روز، صبح یا عصر همراه با یک لیوان آب مصرف کنید.
عوارض جانبی قرص فولیک اسید
فولیک اسید همانند سایر داروها ممکن است عوارض ناخواسته‌ای ایجاد کند البته همهٔ افراد دچار این عوارض نمی‌شوند و این موارد تنها عوارض احتمالی این قرص هستند. در صورت داشتن علائم واکنشی آلرژیک مانند بثورات پوستی، خارش، تاول، تورم صورت، لب‌ها، دهان و مشکلات تنفسی باید سریعاً به دکتر مراجعه شود همچنین لازم است دکتر در جریان عوارضی همچون ناراحتی معده، احساس تهوع و نفخ قرار گیرد.
منابع خوراکی فولات
علاوه بر دریافت روزانه ۴۰۰ میکروگرم فولیک اسید می‌توانید از مکمل‌ها و منابع غذایی غنی از فولات استفاده کنید هرچند این مواد غذایی نمی‌توانند جایگزین مصرف قرص‌های فولیک اسید باشند، همچنین بهتر است میوه و سبزیجات را تازه مصرف کنید زیرا پخت و پز و نگهداری طولانی مدت مواد غذایی، باعث از بین رفتن فولات می‌شود. فولات به طور طبیعی در این مواد غذایی وجود دارد:
· بیشتر سبزیجات به ویژه سبزیجاتی که برگ‌هایی به رنگ سبز تیره دارند مانند اسفناج
· مارچوبه، پرتقال و ذرت
· غلات
· حبوبات مانند نخودفرنگی، نخود، لوبیا و عدس
