سوءهاضمه در کودکان

 

سوءهاضمه در کودکان – بخش اول

اگر در وضع گوارش کودک تغییری به وجود آمد فورا با پزشک مشورت کنید و از طبابت شخصی بپرهیزید ، چون احتمال اشتباه کردنتان زیاد است. دلایل فراوانی برای استفراغ ، دل پیچه و اسهال وجود دارند.
مقصود از نوشتن این بحث ، آشنا کردن والدین با چند نمونه از انواع سوءهاضمه های مزمن در دوران نوزادی و پس از تشخیص پزشک است.
سکسکه :
بسیاری از نوزادان در ماه های اول زندگی ، بارها سکسکه می کنند. این عارضه مهم نیست و ضرورتی ندارد که مشا کار خاصی انجام بدهید ، جز این که مراقب باشید که نوزاد پس از خوردن شیر آروغ زده باشد. اگر خوردن کمی آب ولرم جلوی سکسکه را می گیرد ، دادنش اشکالی ندارد.
برگرداندن شیر و استفراغ ، شایع هستند :
کلمه (( برگرداندن شیر )) را موقعی به کار می برند که محتویات معده کودک ، آرام از دهان کودک و به خصوص نوزادان بیرون می آید. دریچه عضلانی قسمت بالایی معده نوزاد نمیتواند مثل معده بچه ها و بزرگترها ، محتویات معده را پایین نگه دارد و هر حرکتی ممکن است باعث برگرداندن شیر شود ، از جمله قلقلک دادن کودک ، فشار دادن محکم او ، او را به پشت خواباندن و یا فقط حرکات ساده گوارشی در معده.
بسیاری از نوزادان در ماه های اول زندگی ، شیرشان را زیاد برمیگردانند که مسأله مهمی نیست. بعضی ها بعد از هر وعده شیر خوردن ، بارها شیر را برمی گردانند ، و در بعضی ها هم فقط گاهی این عارضه پیش می آید.
( لکه های شیری را که در اثر برگرداندن شیر روی ملحفه ها ، کهنه ها و لباس ها ایجاد میشوند ، با آب سرد بهتر میشود شست. )
لغت استفراغ وقتی به کار میرود که محتویات معده با فشار زیاد از دهان بیرون ریخته و حداقل چند سانت جلوتر از دهان پرتاب میشوند.
مادر تازه کار وقتی برای اولین بار می بیند که او بخش زیادی از شیری را که خورده استفراغ کرده است ، وحشت می کند ، ولی استفراغ به خودی خود موضوع مهمی نیست ، به شرط آنکه کودک از جنبه های دیگر سالم باشد و معدودی از نوزادانی که فوق العاده عصبی هستند و به خصوص در هفته های اول زندگی روزی یک بار ، مقدار زیادی از محتویات معده شان را استفراغ می کنند.
اگر کودک شما زیاد استفراغ میکند و دائما شیرش را بالا می آورد ، حتی اگر وزنش دائما زیاد میشود ، باید موضوع را به اطلاع پزشک برسانید ، مخصوصا اگر سایر نشانه های سوءهاضمه را هم در او ببینید.
بهتر است در این گونه موارد سعی کنید بعد از خوردن شیر به آروغ زدن وادارش کنید. اغلب اوقات با آن که سعی میکنید شیر بچه را عوض کنید و یا مقدار آن را کاهش دهید  ، برگرداندن شیر ادامه پیدا می کند.
معمولا این سوال به فکر شما می رسد : آیا وقتی که کودک استفراغ می کند و چنین به نظر می رسد که کل غذایش را برگردانده است ، باید بلافاصله به او شیر داد؟ اگر حالش خوب است ، دست کم تا وقتی که خیلی گرسنه نشده است ، به او شیر ندهید.
احتمالا معده او کمی ناراحت شده است و بهتر است فرصت بدهید تا آرام بگیرد. یادتان باشد که میزان استفراغ همیشه بیشتر از آنچه که واقعا از معده کودک خارج شده است به نظر می رسد . کودکانی هستند که شما یقین دارید بعد از هر بار تغذیه ، بخش اعظم غذایی را که خورده اند استفراغ کرده اند و با وجود این خیلی خوب وزن اضافه می کنند.
این که شیر برگردانده شده به شکل دلمه و ترش باشد ، ابدا اهمیتی ندارد. اولین مرحله هضم غذا در معده ، ترشح اسید است . هر غذایی بعد از مدت کوتاهی که در معده می ماند ، اسیدی میشود. تاثیر اسید روی شیر این است که آن را دلمه می کند.
حرف هایی که درباره برگرداندن شیر و استفراغ زدم نباید باعث شوند که شما هیچ استفراغی را جدی نگیرید . کودکی که درست از لحظه تولد و بلافاصله بعد از شیرخوردن ، استفراغ می کند ، باید تحت مراقبت دقیق پزشک قرار بگیرد.
معمولا استفراغ به خاطر خلط های داخل معده است و در ظرف چند روز رفع می شود ، ولی گاهی اوقات هم موضوع جدی تر از این حرف هاست ، به خصوص اگر استفراغ سبز رنگ باشد ، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد و کودک را تحت عمل جراحی قرار داد.

 

سوءهاضمه در کودکان – بخش دوم

 

استفراغ جهنده در نتیجه انسداد باب المعده :
نوع دیگری از استفراغ که به هیچ وجه عمومیت ندارد موقعی شروع میشود که چند هفته از تولد بچه می گذرد و در نتیجه انسداد باب المعده به وجود می آید. در این حالت دریچه انتهایی معده که حد فاصل معده و روده است درست باز نمیشود و غذا نمیتواند وارد روده ها شود.
این عارضه در پسرها شایع تر است . در این حالت ، غذا با شدت زیادی به صورت استفراغ ( به شکل جهنده ) از دهان کودک خارج میشود و اطراف او را تا فاصله زیادی کثیف می کند . احتمال دارد استفراغ در هنگام شیرخوردن یا پس از آن پیش بیاید.
اگر کودک فقط گاهی استفراغ جهنده دارد ، نباید این تصور را به ذهنتان راه بدهید که او دچار عارضه انسداد باب المعده شده است ، ولی اگر چندین بار در روز استفراغ جهنده داشته باشد ، حتما به پزشک اطلاع دهید تا کودک را دقیقا تحت مراقبت و معالجه قرار دهد.
اگر معالجه موثر نباشد و استفراغ به شکل قبل ادامه پیدا کند و وزن کودک هم اضافه نشود ، باید عمل جراحی انجام شود.
اگر کودک استفراغ نمی کرده و ناگهان این عارضه پیدا شده است ،خوب است دمان بدن او را بگیرید تا مطمئن شوید که بیمار نیست ، چون در کودکان ، بسیاری از بیماریهای عفونی با استفراغ شروع میشوند.
اگر تب ندارد و حالش طبیعی به نظر می رسد ، نگران نشوید . اگر نشانه های دیگری از بیماری در او دیده شد و باز هم استفراغ کرد ، پزشک را خبر کنید.
استفراغ هایی که چند ماه بعد از تولد و به طور ناگهانی و همراه با درد شکم و خروج صفرا پیش می آیند ، نشانه انسداد روده ها و عوارضی چون پیچ خوردگی روده ها و یا فتق مختنق هستند و باید بلافاصله مداوا شوند.
در اغلب نوزادان ، به خصوص در هفته ها و ماه های اول ، بالاآوردن شیر وجود دارد. هرچه سن کودک بالاتر می رود ، این عارضه کمتر می شود و در اغلب آنها هنگامی که میتوانند بنشینند ، قطع می شود.
در بعضی ها هم تا زمانی که راه نیفتاده اند این مشکل ادامه پیدا می کند. گاهی اوقات هم موقعی که چند ماه از تولد بچه می گذرد ، این مسأله پیش می آید. گاهی دندان درآوردن ، برای مدت کوتاهی این عارضه را بدتر می کند. بالا آوردن شیر ، لباس ها و وسایل بچه را کثیف می کند و اسباب ناراحتی مادر میشود ، ولی اگر حال بچه خوب است و وزنش هم افزایش پیدا می کند ، مهم نیست.
سوءهاضمه خفیف و نفخ :
در کودک مبتلا به دل درد سه ماهه ( کولیک ) درد و ناراحتی منظمی که در شکم و روده های او به وجود می آید ربطی به غذایی که خورده است ندارد ، بلکه بیشتر به زمان بستگی دارد ، در حالی که در سوءهاضمه درد شکم ادامه پیدا می کند و کودک دائما ناراحت است و نق میزند.
ممکن است از مقعدش باد خارج شود ، کودک استفراغ هم بکند و مدفوع او آبکی و اسهالی شود و به رنگ سبز درآید. با تغییر نوع شیر مادر یا مقدار آن ، دل درد ناشی از سوءهاضمه بهبود پیدا می کند ، ولی این قضیه در دل درد سه ماهه تاثیری ندارد.
اگر به پزشک دسترسی دارید ، حتی اگر وزن کودک به شکل مناسبی افزایش پیدا می کند. با او مشورت کنید ، ولی اگر به وزنش افزوده نمیشود و مشکل هم دارد ، طبیعی است که مراجعه فوری به پزشک ضرورت آنی دارد.
اگر واقعا به پزشک دسترسی ندارید و سوءهاضمه کودک همچنان ادامه دارد ، بهتر است دیگر در شیر او شکر نریزید.
احتمال دارد کودک برای جبران کالری از دست داده شده به خاطر حذف شکر ، به شیر بیشتری نیاز داشته باشد.
اگر قبلا شیر رقیقی تهیه می کرده اید ، شاید لازم باشد کل قوطی را مصرف کنید ( 390 سی سی شیر تبخیر شده ، 600 سی سی در آب ) .
اگر سوءهاضمه بهتر نشد ، شیر ترش به کودک بدهید. اگر این اقدامات موثر واقع شدند ، چند ماه و یا تا زمانی که به پزشک دسترسی پیدا کنید ، آنها را ادامه دهید.
منبع : کتاب تغذیه و تربیت کودک