ملّای روم در مثنوی در بیان کمالات بی مانند امام علی (علیه السلام) از موضع عالمی عارف و عاشقی منصف ، داد سخن داده و به ظرایفی اشاره کرده است که نظیر ندارد.

ملّای روم در مثنوی در بیان کمالات بی مانند امام علی (علیه السلام) از موضع عالمی عارف و عاشقی منصف ، داد سخن داده و به ظرایفی اشاره کرده است که نظیر ندارد. او در ضمن داستانی که پردازش نموده است ، گویا خود به گفتگو با امیرمؤمنان نشسته و گذشته از بیان ارادت خویش به پیشوای موحّدان ، از معارفی لطیف رمز گشایی کرده و به اشارت ، ظرایفی والا از کمالات مولا را نشان داده است .
ملّای روم از زبان پهلوان شکست خورده و بخشیده شده از سوی پیشوای آزادگان ، گوید :
ای علی مرتضی که از رازها و اسرار عالم آگاهی ، گوشه ای از آن را برای ما آشکار ساز و با ما از لطایف پوشیدۀ عالم سخن گو . ای کسی که می توانستی در میدان جنگ مرا بکشی و من در حال کفر و عصیان ، با بد فرجامی از دنیا بروم ، ولی تو این کار را نکردی و با شکیبایی و گذشت و بزرگواری ، مرا بخشیدی و بر من رحمت باریدی و به جای قضای ناگوار ، قضای نیک بر من راندی . یا تو آن چه را که با عقل نورانی ات دریافته ای آشکار کن ، یا من از آن چه به من دست داده و از تو بر من تافته است سخن گویم و گوشه ای از جلوه های تو را آشکار کنم .
ای علی ! از تو نوری بر من تابید و مرا دگرگون کرد ؛ چرا آن را پنهان می کنی و بازگو نمی نمایی ؟ تو که مانند ماهِ تمامی ، بدون زبان و بی منّت نور می افکنی و روشن می سازی .
ای علی ! تو دروازۀ شهر دانش پیامبری . تو پرتو آفتابِ حلم و بردباری و نماد تمام عیار اخلاقی .
ای دروازۀ دانش ! هماره به روی جویندگانت گشوده باش و طالبان حقیقت را سیراب کن تا قشرها از اثر وجود تو به مرحلۀ مغز برسند که تو می توانی هدایت کنی و انسان ها را از مراتب نازل به اعلا و معنا رسانی .
ای علی ! ای دروازۀ رحمت الهى ! تا ابد گشوده بمان . ای بارگاه خدایی که همتا ندارد ، تو بارگاه خدایی و باب رحمت الهی برای هدایت مردمانی . پس هدایت الهی را بر ما راه گم کردگان گشوده بدار .
راز بگشا ای علی مرتضی
ای پسِ سوء القضا حُسن القضا
یا تو واگو آنچه عقلت یافته است
یا بگویم آنچه بر من تافته است
از تو بر من تافت ، چون دارى نهان ؟
می فشانی نور چون مَه بی زبان
چون تو بابی آن مدینۀ علم را
چون شعاعی آفتابِ حلم را
باز باش ای باب بر جویای باب
تا رسد از تو قُشور اندر لُباب
باز باش ای باب رحمت تا ابد
بارگاهِ ما لَهُ کُفواً اَحَد

تبیان