توانایی پیش بینی جنسیت نوزاد در اوایل بارداری یا تاثیر گذاشتن روی آن با تغذیه و یا انجام کارهای خاص هنگام اقدام برای بارداری قرن هاست که موضوعی جذاب و مورد بحث عمومی بوده است. اما ایا مطمئن هستید که جنسیت یک جنین منحصرا توسط اسپرم پدر تعیین می شود، اگر حامل کروموزم X باشد دختر و اگر حامل کروموزوم Y باشد نوزاد پسر خواهد شد؟

به نظر می رسد که داستان کامل از این قرار نیست. از قرن 17 به طور رسمی مشخص شد که تولد نوزادان پسر بیشتر از دختر است. عجیب است –اگر جنسیت صرفا توسط کروموزوم تعیین می شود پس احتمال تولد دختر و پسر، هریک باید 50 درصد باشد نه متغیر. این مسئله باید به این معنی باشد که، اگر چه  تعداد دختر و پسر به یک اندازه، تصور ابتدایی بود، ولی جنین های دختر بیشتر از جنین های پسر در حین بارداری از دست می روند.

در حالی که مکانیسم های زیربنایی این یافته ها به طور کامل درک نشده است، به نظر قابل قبول می رسد که عوامل فیزیولوژیکی در مادر که باعث سقط جنین خود به خودی بیشتر دختران می شود باعث به دنیا آمدن نوزاد پسر بیشتر نسبت به دختر می شود.

یک مطالعه مهم و جالب که نمودار نسبت جنسیت در انسان را از بدو تولد نقشه برداری کرده است، نشان داد که از دست دادن جنین با جنسیت خاص در طول دوران بارداری متفاوت است. نویسندگان تایید کردن که نسبت جنسیت جنین حقیقتا در دوران بارداری متعادل است(نسبت دختر و پسر بودن). آنها یک افزایش در از دست دادن جنین پسر در اوایل و اواخر دوران بارداری مشاهده نمودند. با این حال، مرگ و میر جنین دختر در بقیه زمان دوران بارداری بالاتر بود. نتایج نهایی نشان داد که در کل از دست دادن جنین دختر بیشتر است در نتیجه پسران بیشتری متولد می شوند. با این حال هنوز هم رمز و رازهای بیشتری در این زمینه وجود دارد.

تاثیر هورمون ها و رژیم غذایی مادر بر تعیین جنسیت جنین

تعدادی از مطالعات نشان داده که عواملی مانند بلایای طبیعی، تروریسم و فروپاشی اقتصادی ممکن است تعداد پسران متولد شده در یک جمعیت را کاهش دهد. استرس ناشی از این شرایط منجر به بالا رفتن سطح هورمون تستوسترون مادر شده که با افزایش خطر سقط جنین همراه است. از آنجا که جنین پسر ضعیف تر از جنین دختر است ممکن است به طور نامتناسبی تحت سقط جنین در این شرایط قرار بگیرد.

درواقع مطالعات نشان می دهد قرار گرفتن در معرض موادی که باعث اختلال سیستم هورمونی می شوند –از جمله آلاینده های سمی ساخت دست بشر –باعث افزایش تولد دختر می شود. طبق این نظریه جنین ضعیف پسر برای بقا در زمان وجود استرس های محیطی ضعیف تر است.

هنوز مشخص نیست که آیا میزان بالای سطح تستوسترون مادر در این فرایند نقشی ایفا می کند یا شرایط نامطلوب اجتماعی، اقتصادی و سیاسی که باعث بالاتر رفتن سطح آندروژن (هورمونی که باعث بروز خصوصیات نرینه یا مذکر می شود) مادران می شود.

تاثیر رژیم غذایی مادران بر نسبت جنسی نوزادان هم به طور گسترده ای مورد بحث است. مطالعات روی جوندگان و پستانداران نشان داده اند که احتمال تولد نوزاد پسر در مادران سالم که به خوبی تغذیه شده باشند بیشتر است. با این حال در انسان نتایج متناقضی دیده می شود میزان تولد نوزدان پسر هم در زنانی که انرژی زیادی دریافت کرده اند و هم در طول دوران قحطی و جنگ بیشتر بوده است.

تاثیر فشار خون مادر بر جنسیت جنین

در همین حال یک مطالعه اخیرا ارتباط بین فشار خون و جنسیت نوزاد را بررسی کرده است. پژوهش روی 1411 زن چینی تازه ازدواج کرده حدود 26 هفته قبل از لقاح انجام شده است. این مطالعه نشان داد که فشار خون سیستولیک (انقباض قلب) systolic blood pressure مادرانی که صاحب پسر شده اند در این دوره تقریبا 3 میلی متر جیوه بالاتر بوده است. این نتیجه حتی بعد از در نظر گرفتن عواملی مثل سن، تحصیلات،  توده بدنی BMI، سیگار کشیدن و سطح کلسترول و قند خون، ثابت بوده است.

احتمال بوجود آمدن جنین پسر با فشار خون سیستولیک بالاتر قبل از بارداری و حدود 123 میلی متر جیوه حدود 1.5 برابر بیشتر از دختر دار شدن است. نکته مهم، فشار خون سیستولیک  قبل از بارداری تنها عامل مستقل داشتن نوزاد پسر است. قابل ذکر است که این تفاوت فشار خون بین مادر نوزادان پسر و دختر در طول بارداری مشاهده نشد.

مشخص نیست که فشار خون چگونه روی جنسیت جنین تاثیر می گذارد. ظاهرا فرایندهای درگیر در تشکیل جفت تاثیرات متفاوتی روی جنسیت جنین می گذارد. چرخه قاعدگی یک زن باید در اوایل بارداری همساز کردن افزایش جریان خون به سمت جنین را مدیریت کند و ممکن است به این دلیل فشار خون مادر بر از دست دادن جنین دختر یا پسر تاثیر بگذارد.

در حالی که یافته های این مطالعه بسیار جالب توجه هستند ولی محدودیت های مهمی در این رابطه وجود دارد. این مطالعه روی زنان جوان چینی سالم و با وزن طبیعی انجام شد و ممکن است قابل تعمیم به کل جمعیت نباشد. در این مطالعه مشخص نشده است که یک زن می تواند با افزایش فشار خون خود شانس پسر دار شدنش را بالا ببرد. بیشتر احتمال دارد که اندازه گیری فشار خون سیستولیک قبل از بارداری یک شاخص زمینه ای فیزیولوژی برای مادران در توانایی حمل جنین با جنسیت خاص باشد. در هر صورت برای پاسخ قابل اعتماد نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه است.

همه این تحقیقات پیامدهای بالینی و اخلاقی مهمی دارد. به طور خاص باید گفت که زنانی که در فرهنگ های مختلف برای تعیین جنسیت نوزاد خود آزمایشهای خطرناکی انجام داده و سعی دارند فشار خون، رژیم غذایی یا تعادل هورمونی خود را قبل از بارداری تغییر دهند، درگیر ریسک بزرگی می شوند.
 

تهیه و ترجمه: گروه سلامت سیمرغ