آیا جعده از حضرت امام حسن (ع) فرزندی داشت؟
پاسخ اجمالی
جعده دختر اشعث بن قیس کندی است. اشعث از مشاهیر صدر اسلام و منافقان خطرناک آن زمان بود. به نوشته بلاذری جعده با نیرنگ پدرش به ازدواج امام حسن مجتبی (ع) در آمد.[1]
در روایتی امام صادق (ع) می فرماید: "اشعث در ریختن خون امیر المؤمنین شریک بود و دخترش جعده (به تحریک معاویه) به امام حسن (ع) سمٌ داد و او را شهید کرد و پسرش در ریختن خون امام حسین (ع) مشارکت داشت".[2] قریشیان به هنگام مشاجره با فرزندان جعده آنان را "بنی مسمٌة الازْواج"، یعنی فرزندان زنی که همسرانش را مسموم می‌کند، خطاب می‌کردند.[3]
درباره شمار فرزندان امام حسن مجتبی (ع) اختلاف بسیاری وجود دارد؛ هم چنانکه در تعداد همسران آن حضرت نیز اقوال متعددی وجود دارد. مرحوم شیخ مفید در کتاب ارزشمند خود «ارشاد» پانزده فرزند- هشت پسر و هفت دختر- برای حضرت نام می برد و مادر آنها را نیز ذکر می کند که جعده در میان آنها نیست.[4]
شیخ مفید می نویسد: زید بن حسن و دو خواهر او مادرشان امٌ بشیر، دختر ابی مسعود عقبه بود. حسن بن حسن معروف به حسن مثنٌا، مادرشان خوله دختر منظور بن زبان بود. عمر بن حسن و دو برادر او قاسم و عبدالله مادرشان کنیز بود. فرزند دیگر آن حضرت عبد الرحمان بن حسن بود که مادر او نیز کنیز بود. حسین بن حسن ملقب به اثرم و برادر او طلحه و خواهرش فاطمه، از ام اسحاق دختر طلحة بن عبید الله تولد یافته بودند. چهار دختر دیگر حضرت ام عبدالله، فاطمه، ام سلمه و رقیه نام داشتند و مادر این چهار نفر هم کنیز بود.[5] لازم به ذکر است که جعده پس از امام حسن مجتبی (ع) دو بار ازدواج کرد. نخست با یعقوب‌بن طلحه بن عبیدالله و دومین بار پس از کشته شدن یعقوب بن طلحه در واقعه حرٌه، با عباس بن عبدالله بن عباس (فرزند بزرگ ابن عباس مشهور) ازدواج کرد. جعده از این مردان دارای فرزند شد.[6]
بنابراین، در منابع تاریخی، فرزندی از جعده برای امام حسن (ع) گزارش نشده است.
[1]. احمدبن یحیی بلاذری،انساب الاشراف،ج2،ص 369،چاپ محمود فردوس‌العظم، دمشق،1996ـ2000.
[2]. کافی، ج8، ص167،
[3]. شیخ مفید،الارشاد فی معرفة حجج الله علی‌العباد ، ج2، ص16، کنگره شیخ مفید، قم، 1413ه.ق.
[4]. الارشاد فی معرفة حجج الله علی‌العباد، ج2، ص20.
[5]. همان.
[6]. انساب الاشراف، همان.
