چشمه «قهری» و غلامی که مورد قهر پادشاه قرار گرفت

حکایت ها و داستان هایی که شاید جنبه واقعیت هم نداشته باشند و در ارتباط با مکان های طبیعی و تاریخی ایران مطرح می شوند، بخش جذابی از ایران شناسی را تشکیل می دهند که شنیدن آنها بسیار جالب و لذت بخش است . حکایت چشمه قهری و داستان غلامی که مورد قهر پادشاه قرار گرفت یکی از همین موارد است. کسی چه می داند، شاید داستانی که مردم نقل می کنند، بخشی از تاریخ شفاهی است که رنگ واقعیت داشته است.

شهرستان استهبان از شهرهای شرق استان فارس است که دریاچه بختگان (پیچگان) در شمال آن قرار دارد. در حقیقت شهر استهبان در دشتی قراردارد که توسط کوهها احاطه شده‌است. جاده غربی شهرستان به طرف شیراز، از دشت های به هم پیوسته «گرده» و «رونیز» می‌گذرد. این جاده تا شیراز ۱۷۵ کیلومتر طول دارد.

منابع تامین آب

چشمه‌های «قهری» (قعری)، «پازهری»، «یوخوُ»، «مُرَخنه» و «بُک بُک» ازمهم‌ترین منابع تأمین آب این شهرستان بشمار می‌روند. این چشمه سارها که در ارتفاعات جنوب غرب و غرب شهرستان (سلسله جبال تودج) قرار دارند، در اصل سرقنات هایی هستند که از گذشته بسیار دور مورد بهره برداری اهالی منطقه بوده‌اند. در کتب قدیم آمده‌است که آب بستان ها و زراعت این شهر از چشمه‌های «پازهری» و «قعری» بوده که هر دو از جانب مغرب همه جا زیر درختان با ثمر جاری اند.

چشمه «قهری» یا «درب آسیاب»

 مناطقی  همچون درب آسیاب یا چشمه قهری با قدمتی بیش از 2000 سال واقع در جنوب غربی شهر استهبان همچنان با درختان چنار سر به فلک کشیده، چشمه ها و جویبارهای زلال، همراه با نسیم صبحگاهی میزبان عاشقان طبیعت است و ترسیمی از بهشت خداوندی را مجسم  نموده است.

چشمه قهری در دره‌ای در حاشیه شهر استهبان واقع شده است و به عنوان یکی از جاذبه های طبیعی مهم این شهرستان قلمداد می شود. این چشمه پرآب با عبور از دره‌های پرپیچ و خم و باصفا و آب‌رسانی به باغ‌های موجود ، درمسیر دره مناظری منحصر به فرد را بوجود آورده است.

آسیاب های قدیمی در مسیر چشمه

در مسیر عبور این چشمه همچنین آثار بسیاری از آسیاب‌های قدیمی قابل مشاهده است. این آسیاب‌ها از ارزش تاریخی برخوردار هستند.

در گذشته، مردم استهبان با استفاده از شیب تند زمین و آب فراوانی که از چشمه های «قهری»، «پازهری»، «مرخنه» و «بک بکو» سرازیر می شده ، آن آب ها را به یک جدول اصلی هدایت می کرده اند و یازده آسیاب آبی در مسیر این آب ها تعبیه کرده اند که خوشبختانه هشت تای آن ها سالم و پابرجاست. در حال حاضر فقط دوتای آن آسیاب ها (آسیاب هشتمی و نهمی) هنوز به کار است و سنگش می چرخد، ولی به جای گندم، جو و ذرت، سنگ را پودر می کند و به مصرف تهیه سفید آب حمام می رساند.

داستانی در باب وجه تسمیه نام چشمه

یکی از داستان هایی که در باب نامگذاری و وجه تسمیه این چشمه گفته اند، این است که طبق گفته‌ها این چشمه را فردی به نام «گرگین میلاد» یکی از پادشاهان سلسله کیانیان حفاری کرده است.ظاهرا «گرگین میلاد» زمان بازسازی چشمه به یکی از غلامان خود دستور می‌دهد تا آخرین کانال و چاه را او حفر کند و پادشاه در غیاب آن غلام به غلامان دیگر می‌گوید اگر غلام با ته کلنگ آخرین ضربه را وارد کند، آب فراوانی بیرون می‌آید و غلام غرق خواهد شد ولی اگر بر عکس ضربه بزند نجات می‌یابد. غلام صحبت پادشاه را می‌شنود و با سر کلنگ ضربه را وارد می‌کند و بعد از آن پادشاه متوجه می‌شود که غلام حرف او را فهمیده است. وقتی که غلام از قنات بیرون می‌آید، او را می‌کشد و غلام مورد قهر و غضب پادشاه قرار می‌گیرد و به همین دلیل این چشمه را چشمه «قهری» نامیده اند.

دیگر جاذبه های اطراف چشمه «قهری»

 آبشار استهبان، چشمه «مرغ خانه» یا «مرخنه»، چشمه «پازهری»، استخر بالا و پایین، استخر «بوخون» و لاله زار سرخ کوه بره از دیگر جاذبه های طبیعی شهرستان استهبان در نزدیکی چشمه «قهری» هستند که همواره در نقابی از گل و گیاه روح هر بیننده ای را صیقل می دهند.

سایر جاذبه های گردشگری استهبان

استهبان به عنوان یکی از خوش آب و هواترین مناطق استان فارس، زبانزد خاص و عام است و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بیشمار دیگری نظیر مجموعه ییلاقی «دهن آسیاب» ،«قلعه دختر» ،برکه‌های عصر صفوی، مساجد قدیمی، آتشکده و ایوان سنگی عهد ساسانی ، چشمه آبگرم و بقعه «شیخ سلطان محمد دستجرد» در کنار دریاچه بختگان این شهرستان را مستعد جذب گردشگران بیشمار کرده است.

منابع : تیشینه، فرمانداری استهبان،میراث آریا، انجمن مهندسی آب استان فارس، نیم نگاه شیراز

علیرضا عابدینی- تبیان