برای بسیاری از مادران باردار پیش آمده که چند هفته قبل از موعد مقرر زایمان‌شان، درد‌های زایمانی به سراغ‌شان آمده و حسابی غافلگیر‌شان کرده است. اما در این میان عوامل زیادی برای این بروز این اتفاق دخیل بوده‌اند که ما دلایل آن را از پریسا الماسی، کارشناس مامایی، پرسیدیم.
الماسی درباره درد زودرس زایمان می‌گوید: درد زودرس زایمان یا پیش از موعد برای نوزادانی که بسیار زودتر از موعد مقرر به دنیا می‌آیند به کار می‌رود. نوزادانی که قبل از کامل شدن هفته 37 بارداری( در هفته 36 یا زودتر) به دنیا می‌آیند نوزادان نارس نام دارند. نوزادان متولد شده پیش از موعد، به دو دسته تولد‌های قبل از 33 هفته که به آن زایمان‌های زودرس گفته می‌شود و تولد‌های بین 34 و 36 هفته کامل یا زایمان دیررس تقسیم می‌شوند.
دلایل زایمان زودرس
الماسی با بیان اینکه 4 دلیل اصلی برای زایمان زودرس وجود دارد می‌گوید:درد غیر‌قابل توجیه و خود به خودی زایمان است به‌طوری که پرده‌های جنینی سالم هستند اما مادر احساس انقباض و درد دارد. این درد به صورت خود به خودی بروز می‌کند و هیچ دلیلی برای آن وجود ندارد، پارگی پیش از موعد و پاره شدن پرده‌ها، زایمان به دلیل مادری یا جنینی و حاملگی‌های دوقلویی و چندقلویی از عوامل دیگر این اختلال هستند.
این دلایل که باعث زایمان زودرس می‌شوند، با عوامل زمینه‌ساز و مداخله‌گر زیادی همراه هستند که روی هم تأثیر می‌گذارند و به همین دلیل جلوگیری از زایمان زودرس و حتی درمان آن خیلی مشکل است.
الماسی با اشاره به اینکه یکی از دلایل زایمان زودرس، درد زودرس و غیر‌قابل توجیه آن است می‌گوید: این درد‌های زودرس یا همان درد‌هایی که قبل از موعد زایمان به سراغ مادر می‌روند می‌توانند به 4 علت اتفاق بیفتند:
شل شدن رحم: علت شل شدن رحم یا اتساع رحم، حاملگی چندقلویی و زیاد بودن مایع آمنیون است که با افزایش خطر زایمان زودرس همراه است.
استرس مادر و جنین: استرس مادری- جنینی به صورت وضعیت یا شرایط نامطلوبی تعریف می‌شود که عملکرد طبیعی جسمی یا روانی فرد را مختل می‌کند.
تغییراتی که قبل از موعد در سرویکس رخ می‌دهد.
عفونت: عفونت یکی از عواملی است که باعث زایمان زودرس می‌شود. خود عفونت چند منبع دارد که منابع عفونت داخل رحمی و میکروب‌های موجود در مایع آمنیون زنان مبتلا به درد زایمان زودرس از آن جمله است. باز بودن واژن خانم‌ها برای باردار شدن و امکان زایمان ضروری است اما اگر همین امر زودتر از موعد مقرر اتفاق بیفتد، خودش باعث زایمان زودرس و درد زایمان زودرس می‌شود.
علت دوم زایمان زودرس، پارگی زودتر و پیش از موعد پرده‌های جنینی است. پارگی خود به خودی پرده‌های جنینی قبل از کامل شدن 37 هفته و قبل از شروع درد اتفاق می‌افتد و دلایل زیادی دارد که عفونت داخل رحمی یکی از این علت‌های آن است. عوامل ژنتیکی، ناهنجاری‌های مادرزادی و بیماریهای مربوط به دندان و التهاب لثه به ترتیب از عوامل سوم، چهارم و پنجم هستند.
عوامل خطر را بشناسید
عوامل خطری که مرتبط با پارگی زودرس پرده‌های جنینی است شامل موارد زیر می‌شوند:
1- وضعیت اقتصادی- اجتماعی پایین
2- وزن پایین مادر
3- کمبود‌های تغذیه‌ای
4- استعمال دخانیات
5- خطر عود درد زودرس زایمان در خانم‌هایی که سابقه پارگی زودرس دارند.
6- زایمان زودرس چند قلویی: افزایش میزان حاملگی‌های چندقلویی ناشی از افزایش تعداد زنانی است که بعد از 30 سالگی بچه‌دار می‌شوند. چون در این سن خطر حاملگی‌های چندقلویی افزایش پیدا می‌کند.
7- افزایش استفاده از درمان‌های ناباروری هم باعث افزایش حاملگی‌های چندقلویی می‌شود.
عوامل ژنتیکی و محیطی موثر بر درد زودرس زایمان
عوامل ژنتیک و محیطی زیادی وجود دارد که بر میزان شیوع درد زودرس زایمان تأثیر می‌گذارند که عبارتند از:
1- تهدید به سقط: در اثر خونریزی واژینال در اوایل بارداری، میزان پیامدهای نامطلوب در مراحل بعدی بارداری افزایش پیدا می‌کند که یکی از این پیامدهای نامطلوب درد زایمان زودرس است.
2- شیوه زندگی: مثل استعمال دخانیات
3- وزن‌گیری ناکافی مادر در دوران بارداری
4- مصرف داروهای غیر‌مجاز در میزان بروز درد زودرس زایمان
5- نوزادانی که هنگام تولد وطن کمی دارند.
6- عوامل روانی افسردگی و اضطراب و استرس مزمن هم بر میزان شیوع زایمان زودرس تأثیر می‌گذارد.
7- فاصله بین بارداری‌ها: کوتاه بودن فاصله بین بارداری‌ها باعث پیامدهای نامطلوب و افزایش زایمان زودرس می‌شود.
8- سابقه زایمان زودرس
9- عفونت
10- یکی از بیماریهای زنان
تشخیص درد زودرس زایمان، با توجه به علائم و یافته‌های معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود و همچنین از سونوگرافی هم میتوان برای تشخیص آن استفاده کرد.
