آیا فرشتگان مقرب نیز می‌میرند؟

بنا بر روایات متعدد ملائکه از با سابقه ترین مخلوقاتی هستند که خداوند متعال آنان را آفریده است. زیرا در احادیث ما آمده است که خلقت ملائکه (فرشتگان) بعد از خلقت انوار و ارواح مقدسه پیامبراکرم(ص) و ائمه طاهرین (ع) بوده است.[1] و باز بر طبق احادیث متعدد و متواتر اولین مخلوق پروردگار متعال نور حضرت محمد (ص) و ائمه طاهرین (ع) بوده و بعد از آن خداوند آسمانها و زمین را خلق کرد و سپس ملائکه را آفرید.

جابر بن عبدالله انصاری گوید از رسول خدا (ص) شنیدم که فرمود :بدرستیکه خداوند من وعلی و فاطمه و حسن و حسین و ائمه را از یک نور خلق کرد پس از آن نور پیروان ما را و...سپس آسمانها و زمین ها را و ملائکه را آفرید ..."[2]

اما در باره مرگ ملائکه از آنجا که قبل از روز قیامت تمام موجوداتی که در آسمانها و زمین هستند می میرند چنان که قرآن می فرماید: "و در صور دمیده می شود و تمام کسانی که در آسمانها و زمین هستند می میرند مگر کسانی که خدا بخواهد ."[3] این آیه ابتدا می فرماید تمام آنها که در زمین و آسمان هستند می میرند که شامل تمام ملائکه نیز می شود سپس بعضی را از آنها استثنا می کند. پس، از این آیه فهمیده می شود که عده ای از موجودات در نفخه اول نمی میرند. در این که این کسان کیانند؟ در میان مفسران گفتگو است گروهى معتقدند که آنها جمعى از فرشتگان بزرگ خدا همچون جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و عزرائیل مى‏باشند. در روایتى است که وقتی رسول الله (ص) این آیه را تلاوت کردند مردم پرسیدند چه کسانی استثنا شده اند؟ حضرت فرمود : "جبرئیل، میکائیل، اسرافیل و ملک الموت و وقتی خلائق قبض روح شدند آنها نیز به فرمان خدا به ترتیب می میرند."[4] روایت دیگرى حاملان عرش خدا را نیز بر این ملائک افزوده‏اند.[5]

به هر حال از این روایات[6] و روایاتی که می فرماید: وقتی زمان نفخه اول می شود اسرافیل در صور می دمد و تمام موجودات روح دار می میرند مگر اسرافیل که بعد از آن به امر خدا اسرافیل نیز می میرد[7] و از بعضی آیات از جمله آیه : کل شیء هالک الا وجهه[8] که به طور کلی می فرماید هر چیزی هلاک می شود و می میرد مگر وجه خداوند تعالی، به خوبى استفاده مى‏شود که این گروه باقیمانده نیز سرانجام مى‏میرند به گونه‏اى که در سرتاسر عالم هستى موجودى زنده نخواهد بود، جز خداوند متعال.

این که مرگ براى فرشتگان چگونه است؟ باید گفت که آنچه ما آن را مرگ می دانیم (خروج روح از جسم و عالم ماده) درباره ملائک معنا ندارند چون آنان جسم ندارند تا خروج روح از آن مفهوم داشته باشد. لذا در باره ی ماهیت مرگ آنان احتمالاتی وجود دارد:

احتمال اول این که مراد از مرگ در باره آنها گسستن پیوند روح از قالب مثالى آنها باشد.

احتمال دوم این که مقصود، از کار افتادن فعالیت مستمر ارواح و ملائک و از دست دادن توان ادراکی شان باشد.[9] ‏

بنا بر این ، فرشتگان دارای عمر بسیار طولانی هستند. اما آنان نیز روزی خواهند مرد.