سوغات کرمانشاه چیست؟

استان کرمانشاه، از استان‌های غربی ایران است که با کشور عراق مرز مشترک دارد. طبق اسناد تاریخی، این منطقه یکی از نخستین مراکز تمدن بشری بوده است. از این‌رو، وجود جاذبه‌های گردشگری متنوع، کرمانشاه را به یکی از مقاصد گردشگری محبوب در ایران تبدیل کرده است.

استان کرمانشاه از شمال به استان کردستان، از جنوب به استان لرستان و ایلام، از شرق به استان همدان و از غرب به کشور عراق محدود می‌شود و مرکز آن، شهر کرمانشاه است. طبق اسناد تاریخی به جامانده، کرمانشاه از نخستین مراکز تمدن بشری است و برخلاف سایر بخش‌های ایران که به طور مقطعی محل سکونت انسان‌ها بوده‌اند، این منطقه بدون وقفه در دوره‌های مختلف تاریخی مورد سکونت قرار گرفته است. همچنین، چون بر سر شاهراه‌های ارتباطی مهمی مثل جاده‌ی شاهی و جاده‌ی ابریشم قرار داشته، همواره حائز اهمیت بوده است.

این استان به دلیل تنوع آب‌و‌هوایی و همین‌طور به دلیل در اختیار داشتن جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی فراوان، همواره یکی از مقاصد گردشگری محبوب در ایران بوده است. در این استان وجود بیش از ۳۰۰۰ اثر تاریخی برآورد شده که ۷۱۶ مورد آن به ثبت ملی و یک اثر به ثبت جهانی رسیده است. از میان جاذبه‌های تاریخی کرمانشاه، طاق بستان در کرمانشاه، طاق گرا، معبد آناهیتا در کنگاور و... را می‌توان نام برد.

تهیه‌ی سوغات یکی از بخش‌های جدانشدنی از سفر است. در کرمانشاه نیز سوغات متنوعی از جمله انواع صنایع دستی و شیرینی‌ها وجود دارد که می‌توانید برای آشنایان خود به عنوان سوغات و یادگار سفر تهیه کنید. در ادامه با چند مورد از آنها آشنا می‌شویم.

نان برنجی

هیچ کسی نیست که تعریف شیرینی نان برنجی کرمانشاه را نشنیده باشد و آن را امتحان نکرده باشد. البته این شیرینی در گوشه و کنار ایران تهیه می‌شود اما نان برنجی کرمانشاه، عطر و طعم دیگری دارد و در میان گردشگران کاملا شناخته‌شده و محبوب است. آرد برنج، تخم مرغ، شکر، روغن، هل، گلاب و تخم خرفه موادی هستند که در تهیه‌ی نان برنجی مورد استفاده قرار می‌گیرند. نان برنجی را در انواع ساده و زعفرانی می‌پزند.

نان شکری هم نوع دیگری از همین شیرینی است که به جای آرد برنج در تهیه‌ی آن از آرد گندم استفاده می‌شود.

قدمت و سابقه‌ی نان برنجی در کرمانشاه به ۱۵۰ سال پیش و زمان حکومت قاجار بازمی‌گردد و از ۱۵۰ سال پیش به بعد یکی از سوغات معروف کرمانشاه است. در سال ۱۳۹۱ در هفتمین شورای سیاست‌گذاری ثبت آثار معنوی در شهر شاهرود، چند اثر از کرمانشاه ثبت ملی شد که نان برنجی یکی از آن‌ها بود. پخت نان برنجی نسل به نسل در کرمانشاه آموزش داده می‌شود و پیشکسوتان خمیرگیر همواره با وضو کار خود را آغاز می‌کنند.

کاک

یوخه یا کاک، نوعی شیرینی سنتی ایران است که علاوه بر کرمانشاه در مناطق دیگری مانند شیراز نیز تهیه می‌شود. این شیرینی از ورقه‌های بسیار نازک خمیر تهیه می‌شود و بسیار سبک، خوشمزه و پرانرژی است. در تهیه‌ی آن از آرد گندم، شکر یا پودر قند، تخم‌مرغ، دارچین، روغن، هل و آب استفاده می‌کنند و برای تزیین، روی آن پودر پسته، پودر نارگیل یا خلال بادام می‌ریزند.

پرونده‌ی طرز تهیه‌ی شیرینی محلی «کاک» کرمانشاهی در جریان برگزاری هفتمین اجلاس سراسری شورای سیاستگذاری ثبت آثار معنوی کشور به فهرست میراث معنوی ایرانیان افزوده شد.

نان خرمایی

یکی از سوغاتی‌های لذیذ کرمانشاه، نان خرمایی است. در تهیه‌ی این شیرینی مقوی و پرانرژی از آرد، کره یا روغن حیوانی، ماست، خرما، پودر انواع مغزها مثل گردو، بادام و پسته، دارچین و زعفران استفاده می‌کنند. نان خرمایی، در زبان محلی کرمانشاه به نان خانقی معروف است و آن را می‌توانید از کارگاه‌ها و مغازه‌های نان برنجی تهیه کنید.

روغن حیوانی

یکی دیگر از سوغاتی‌های ارزشمند و شناخته‌شده‌ی کرمانشاه، روغن حیوانی یا روغن کرمانشاهی است .روغن حیوانی یا به زبان کرمانشاهی «رون دان» فرآورده‌ای است که از شیر گوسفند و گاو تهیه می‌شود. به دلیل داشتن آب‌و‌هوای مناسب، مراتع و دشت‌های کرمانشاه، علوفه‌ی مرغوبی برای تغذیه‌ی دام‌ها دارد که این مرغوبیت علوفه روی عطر و طعم روغن کرمانشاه بسیار تاثیر گذاشته است و روغن حیوانی کرمانشاه شهرت بسیاری در ایران پیدا کرده است. روغن حیوانی به این صورت به دست می‌آید که از شیر گاو و گوسفند ابتدا ماست و سپس دوغ درست می‌کنند و از دوغ به دست آمده روغن می‌گیرند. روغن حیوانی به این دلیل که از شیر گرفته می‌شود تمام خواص شیر را دارد و غذا را بسیار خوش‌طعم و خوش‌عطر و لذیذ می‌کند.

قالی، گلیم و جاجیم

دستبافته‌هایی مانند قالی و گلیم و جاجیم در گوشه و کنار ایران بافته می‌شوند. تفاوت اصلی آنها معمولا در طرح و نقشه‌ی‌ آنها و حتی رنگ‌هایی است که بافندگان با مهارت و ذوق و سلیقه‌ی خود در بافت آنها استفاده می‌کنند.

در میان نقش‌های مختلف قالی، نقش «بازو بندی» نقش بومی کرمانشاه است. البته نقوش دیگری نیز بر قالی‌های این خطه از کشور عزیزمان دیده می‌شود که معمولا تلفیقی هستند.

گلیم‌بافی از دیگر هنرها و صنایع دستی این خطه است که در کارگاه‌های خانگی و بیشتر در هرسین کرمانشاه تولید می‌شود. نقوش گلیم‌های کرمانشاه عبارت‌اند از چشمه نظامی و‎ ‎نقوش ترکیبی درخت و لانه‌ی گنجشک، مرغابی، مار، عروسک، قیچی، خطوط افقی، عمودی‎، نقش قرقره، راه‌راه، پنجه گربه، قاچ خربزه، گل مشرفی، گل ترمه و سوزنی.

جاجیم دست بافته‌ای از پشم است که به عنوان بالاپوشی گرم استفاده می‌شود و بیشتر خانواده‌های عشایری و روستایی آن را می‌بافند. مرغوب‌ترین جاجیم این منطقه را از اورامانات و ثلاث می‌توان تهیه کرد.

موج‌بافی

موج یا رختخواب‌پیچ نوعی پارچه از پشم است. موج‌بافی یکی از صنایع دستی زیبای کرمانشاه است که از آن برای تهیه‌ی روانداز، سجاده، رختخواب‌پیچ، رو‌کرسی، پرده و… استفاده می‌کنند. طرح این بافته‌ها بیشتر چهارخانه، سیاه و سفید، تخت قرمز، شطرنجی و کشکولی است.

البته هنر موج‌بافی امروزه رونق گذشته را ندارد و تنها به صورت سفارشی بافته می‌شود. خرید این دست‌بافته‌ها به عنوان سوغات می‌تواند موجب رونق دوباره‌ی این هنرها و همچنین رونق اقتصادی و جذب بیشتر گردشگر در منطقه شود.

گیوه

گیوه، پاپوش سنتی ایران، در شهرها و استان‌های مختلف کشور از جمله در استان‌های فارس، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، همدان و مرکزی تولید می‌شود. کرمانشاه نیز یکی از مراکزی است که گیوه در آن تولید می‌شود. حتی امروزه هم بسیاری از قدیمی‌ها گیوه را به خاطر سبکی و خنکی به کفش‌های دیگر ترجیح می‌دهند.

برای تولید گیوه از نخ قالی، نخ ابریشم و برای کف آن از لاستیک استفاده می‌شود و تمام مراحل تولید آن به صورت دستی انجام می‌شود. در کرمانشاه، هنرمندان گیوه‌باف، پنج نوع گیوه تولید می‌کنند؛ گیوه‌ی زیرپارچه‌ای، گیوه‌ی تخت آجیده، گیوه‌ی تخت چرمی، گیوه‌ی تخت لاستیکی و گیوه‌ی رویه ابریشمی.

از میان سایر صنایع دستی و سوغات کرمانشاه می‌توان به مواردی چون شیرینی بژی، ابزاهایی فلزی چون ابزار زین و یراق، ابزار و وسایل کار و شکار، چاقو، کارد، قندشکن، قفل و کلید و… که اهالی روستای کرند، در کارگاه‌های خود تولید می کنند، انواع آلات موسیقی چون دف، سه‌تار، تنبور و دیوان و جانماز و تسبیح اشاره کرد.