راه های نجات کجاست؟

خطبه شانزدهم نهج البلاغه یکى از مهمترین خطبه هاى امام(علیه السلام) است که پس از بیعت و به خلافت رسیدن ایراد فرمود و هشدارهاى مهمّى نسبت به مسائل آینده به مردم داد و راه نجات از خطرها و انحرافاتى که ممکن است در پیش باشد را به آنها دقیقاً نشان داد.

عبرت گیرید و تقوا پیشه کنید!

خطبه شانزدهم نهج البلاغه یکى از مهمترین خطبه هاى امام(علیه السلام) است که پس از بیعت و به خلافت رسیدن ایراد فرمود و هشدارهاى مهمّى نسبت به مسائل آینده به مردم داد و راه نجات از خطرها و انحرافاتى که ممکن است در پیش باشد را به آنها دقیقاً نشان داد.

امام علیه السلام راه نجات را برای کسی باز می داند: « که عبرتهای حاصل از سرگذشت پیشینیان، پرده را از مقابل چشم او نسبت به عقوبتهایى که در انتظارش مى باشد بردارد.»

امام علیه السلام راه نجات را برای کسی باز می داند: « که عبرتهاى حاصل از سرگذشت پیشینیان، پرده را از مقابل چشم او نسبت به عقوبتهایى که در انتظارش مى باشد بردارد [روح تقوا در او زنده مى شود و] تقواى الهى او را از فرو رفتن در آن گونه بدبختی ها و شبهات حفظ مى کند)؛ «اِنَّ مَنْ صَرَّحَتْ لَهُ الْعِبَرُ عَمّا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْمَثُلاتِ، حَجَزَتْهُ التَّقْوى عَنْ تَقَحُّمِ الشُّبُهاتِ.»

انسان باید به گذشته بازگردد و سرنوشت اقوامى را که بر اثر انحراف از حق و آلوده شدن به انواع هوسها و شهوات و گناهان، گرفتار مجازاتهاى دردناک الهى شدند، بنگرد! تا راه آینده برایش روشن گردد و با چراغ تقوا و پرهیزگارى، تاریکیهاى شبهات را بر طرف سازد و در پناه این سنگر مطمئن از ضربات هولناک شیاطین و نفس امّاره در امان بماند!

تا فرصت داریدکارکنید

مولای ما امام امیرالمومنین (علیه السلام) می فرمود:« فَاعْمَلُوا وَ الْعَمَلُ یُرْفَعُ»؛ به این معنا که انسان تا زنده است در عمل آزاد است.و اعمالش را می پذیرند.سپس فرمود:«وَ التَّوْبَةُ تَنْفَعُ»؛توبه مقبول است و نافع به حال شماست.توبه كار باشید. «وَ الدُّعَاءُ یُسْمَعُ»؛ اگر الآن دعا كنید مسموع است. اگر حالا توبه كنید مقبول است. امّا لحظه ای فرا خواهد رسید كه نه دعایی را می شنوند نه توبه ای را می پذیرند ونه عملی را قبول می كنند.«وَ الْحَالُ هَادِئَةٌ»؛ فعلاً زمان مهلت و زمان آرامش است. هنوز سكرات مرگ نیامده است، نفس در گلو گیر نكرده است، و انسان هنوز به برزخ نرسیده است.«وَ الْأقْلامُ جَارِیَةٌ»؛قلم های نویسندگان اعمال شما هنوز در حال نوشتن است.ملائكه اعمال شما را می نویسند.«وَ بَادِرُوا بِالْأعْمَالِ»؛دست به كار شوید و پیشدستی كنید.تا مرگ نیامده، اعمال خود را انجام دهید.

اگر تاخیر کنید ...

در ادامه خطبه می فرماید: عُمُراً نَاكِساً أوْ مَرَضاً حَابِساً أوْ مَوْتاً خَالِساً؛ اگر تأخیر كنید، از یكی از این سه حال بیرون نخواهید بود: یا عمر طولانی می كنید و عاقبت پیر می شوید و از كار می افتید و دیگر نمی توانید كارهایی را كه در ایّام جوانی می كردید انجام دهید.این عمر، ناكِس است؛یعنی عمری است كه در شما نُكْس ایجاد كرده و توانایی شما را از بین برده است. یا ممكن است بیمار شوید و در بستر بیفتید و چند سال در بیمارستان یا خانه بخوابید.این مرض، مرض حابس است؛ یعنی دست و پای شما را می بندد و نمی توانید كاری كنید. و یا ممكن است مرگ ناگهانی فرا رسد. در صورت تأخیر توبه و عمل،از این سه حال خارج نخواهید بود كه هر سه آفت است.

الآن كه پیر نیستید و بیمار نیز نشده اید و مرگ هم نرسیده، از فرصت استفاده كنید.«فَعَلَیْكُمْ بِالْجَدِّ وَ الْاِجْتِهَادِ»؛بكوشید و تلاش كنید.«وَ التَّأَهُّب وَ الْاِسْتِعْدادِ»؛آمادگی پیدا كنید. برای مرگ آماده شوید.«اِغْتَنِمُوا الْفُرَصَ فَاِنَّها تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ»؛از این فرصت های زودگذر بهره بگیرید تا به این سه آفت مبتلا نشوید.

منابع:
- نهج البلاغه، ترجمه فیض الاسلام، جلد 2، خطبه 230، ص223
- بحارالانوار، جلد 68، نقل از نهج البلاغه ی فیض، ص337
- کتاب المراقبات ،عارف کامل میرزا جواد آقاملکی تبریزی
- تفسیر سوره انفال، حضرت آیت الله سید محمد ضیاء آبادی، صص 404 - 406

حامد رفیعی - تبیان