رجعت مسئله مهم و یکی از اعتقادات شیعه است که لازم است چند نکته در این زمینه تذکر داده شود:
یکی اثبات رجعت است که آیات فراوانی در قرآن دلالت بر رجعت دارد از جمله: " و یوم نحشر کل أمته فوجا ممن یکذب ءایتنا فهم یوزعون " روزی که ما از هر امتی گروهی را محشور می کنیم و آنها بر می گردند.
منظور آیه روز قیامت نیست چون در روز قیامت تنها بخشی از مردم محشور نمی شوند بلکه همه محشور می شوند. در ذیل این آیه روایات متعددی نقل شده که فرمودند: مراد از این حشر، بازگشت در رجعت و قبل از قیامت است.
امام صادق (علیه السلام) فرمود: آیه فوق در باره رجعت است و آیه کریمه " و حشرناهم نقادر منهم أحدا ، همه را محشور می کنیم هیچ کس را باقی نمی گذاریم " در مورد قیامت است .
بنابر این در قیامت همه محشور می شوند اما در رجعت بخشی از مردم ، اما این بخش از مردم چه کسانی هستند ؟ بیش از ده آیه از آیات قرآن به رجعت تفسیر شده .
مرحوم علامه مجلسی فرمودند قریب 200 روایت در زمینه رجعت وجود دارد و تقریباً بطور اتفاقی روایات در زمینه رجعت متواترند. یعنی بدون تردید در اصل رجعت روایات شیعه متواتر است که قریب بیش از 160 مورد آن را خود علامه مجلسی در بحارالانوار نقل کرده است.
رجعت اختصاص به شیعه ندارد و در امتهای گذشته نیز اتفاق افتاده است. آیات فراوانی در قرآن به رجعت گروه هایی از کسانی که از دنیا رفته و دوباره برگشته اند اشاره می کند
امام صادق (علیه السلام) فرمود: اولین کسی که زمین برایش شکافته می شود و به دنیا بر می گردد امام حسین (علیه السلام) است و فرمود که رجعت، عام وعمومی نیست بلکه اختصاصی است. کسانی در رجعت بر می گردند که یا ایمان محض داشته باشند یعنی مومن محض و خالص باشند یا شرک خالص داشته باشند و گروه دیگری در رجعت بر نمی گردند.
رجعت به این معناست که قبل از برپا شدن قیامت و بعد از ظهور امام زمان (علیه السلام) گروهی از کسانی که از دنیا رفته اند به دنیا برمی گردند و در دنیا مدت دیگری زندگی می کنند .
رجعت اختصاص به شیعه ندارد و در امتهای گذشته نیز اتفاق افتاده است. آیات فراوانی در قرآن به رجعت گروه هایی از کسانی که از دنیا رفته و دوباره برگشته اند اشاره می کند از جمله :
آیه 259 سوره بقره که در باره عزیر پیغمبر است " أو کالّذی مرّ علی قریة ... " عزیر از قریه ای عبور می کرد مرده هایی را دید تعجب کرد که اینها چطور محشور می شوند؟ خداوند جانش را گرفت و 100 سال مرد بعد از 100 سال دوباره خداوند خودش و حیوانی که همراهش بود را زنده کرد و به او نشان داد که چطور زنده می شود؟ عزیر پیغمبر بعد از 100 سال به دنیا رجعت کرد.
در سوره بقره از زنده شدن گروهی که از طاعون فرار می کردند و از شهرشان بیرون رفتند ولی همه آنها مردند سپس به دعای یکی از پیامبران الهی به نام " ارمیا" یا " حزقیل" که در روایات آمده خداوند دوباره آنها را زنده کرد و دوباره به زندگی برگشتند و مدتی با همان پیغمبر زندگی کردند . این سرگذشت هم در سوره بقره آیه 242 آمده: " ألم تر إلی الذین خرجوا من دیارهم و هم ألوف ... " .
سرگذشت دیگر زنده شدن هفتاد نفر از برگزیدگان بنی اسرائیل است که با دعای حضرت موسی (علیه السلام) دوباره زنده شدند یا اصحاب کهف و افرادی از این قبیل که بعد از مردنشان دوباره زنده شدند.
بنابراین رجعت اختصاص به شیعه ندارد که بگوییم تنها یک موضوع اعتقادی است و اتفاق نیفتاده. بلکه یک اصل کلی است که همه مسلمانها از پیغمبر(صلی الله علیه وآله و سلم) نقل کردند آنچه که در امتهای دیگر اتفاق افتاده عیناً در امت ما هم اتفاق می افتد. یکی از چیزهایی که در امت های گذشته اتفاق افتاده موضوع رجعت است.
روایات حکایت از این دارند که اولین کسی که رجعت می کند امام حسین (علیه السلام) است . آنقدر حکومت حضرت طولانی می شود که ابروهایش جلوی چشمش را می گیرد یعنی آنقدر پیر می شوند که به آن شکل می شود.
رجعت، عام وعمومی نیست بلکه اختصاصی است. کسانی در رجعت بر می گردند که یا ایمان محض داشته باشند یعنی مومن محض و خالص باشند یا شرک خالص داشته باشند و گروه دیگری در رجعت بر نمی گردند.
نکته بعدی کسانی هستند که رجعت می کنند در حدیث امام صادق (علیه السلام) نقل شده وقتی امام زمان (علیه السلام) قیام می کنند خداوند از پشت کعبه 27 نفر را بیرون می آورد که 15 نفر از قوم حضرت موسی (علیه السلام) هستند و 7 نفر اصحاب کهف ، یوشع بن نون وصی حضرت موسی (علیه السلام)، مومن آل فرعون، سلمان فارسی، ابا دجّانه انصاری و مالک اشتر است .
این مطلب در روایتی در بحارالانوار و تفسیر عیاشی نقل شده که اینها گروهی از کسانی هستند که رجعت می کنند. در روایت دیگری مقداد هم به این جمع اضافه شده است .
در روایات فراوانی از امام صادق (علیه السلام) با سندهای بسیار عالی نقل شده که هر کس 40 صبح دعای معروف عهد را بخواند از یاوران حضرت مهدی (علیه السلام) خواهد بود و اگر قبل از ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) از دنیا برود خداوند او را دوباره زنده می کند و به دنیا بر می گرداند و جزء یاوران حضرت مهدی (علیه السلام) خواهد بود.
مضمون این مطلب در آن دعا آمده "خدایا اگر من قبل از اینکه حضرت ظهور بکند از دنیا رفتم می خواهم که مرا دوباره زنده کنی در حالی که کفن را به خودم پیچیدم، شمشیر در دستم و نیزه ام آماده است با این مشخصات می خواهم بر گردم و در رکاب حضرت بجنگم ".
از امام صادق (علیه السلام) نقل شده و حضرت یک اصل کلی را بیان فرمودند: " لیس أحد من المومنین قتل إلا سیرجع حتی یموت" هیچ مومنی نیست که کشته بشود مگر اینکه به زودی در دوران رجعت بر می گردد تا با مرگ طبیعی از دنیا برود و برعکس.
از این روایت فهمیده می شود کسانی که در راه خدا به شهادت می رسند، قطعاً در دوران رجعت بر می گردند تا با مرگ طبیعی از دنیا بروند البته قید مؤمن در اینجا قابل توجه است. کلمه مؤمن بار مفهومی عمیقی دارد که به آن نمی پردازیم ولی در روایات دارد که هیچ یک از مؤمنین نیستند که کشته می شوند مگر اینکه بر می گردند تا دوباره در دوران رجعت با مرگ طبیعی از دنیا بروند.
براساس مفهوم این روایات شهدایی که در جنگ تحمیلی یا در جاهای دیگر به شهادت رسیدند اگر در زمره مؤمنین باشند در دوران رجعت بر می گردند.
حاصل اینکه اصل رجعت از نظر اعتقادات شیعه قطعی است و روایات آن هم متواتر است یا اقلاً به حد استفاضه رسیده است و همه علما از جمله مرحوم علامه مجلسی ادعای تواتر کردند مثل رجعت امام حسین (علیه السلام) که تقریباً به حد تواتر رسیده است ولی شاید جزئیاتش مانند اینکه حکومتش چقدر طول می کشد؟ چطور حکومت می کند؟ در حد تواتر نباشد.
دکتر جعفری – تبیان
