ماه رمضان، ماه آرزوی زیارت خانه خداست!

مروری بر دعاهایی که در آن ها حجّ خانه خدا از خداوند سبحان درخواست شده، نشان می دهد که یکی از درخواست های مهم در اوقات و لحظات ماه مبارک رمضان، توفیق زیارت خانه خداست.

مهمترین خواسته در ماه رمضان زیارت خانه خداوند است!

ماه رمضان، ماه رحمت، برکت و مغفرت است، درهای رحمت الهی در این ماه به روی بندگان باز بوده و بهترین فرصت برای استفاده از برکات معنوی است .حضرات معصومین علیهم السلام، سفارش کرده اند که شب ها و روزهای ماه مبارک رمضان، به جهت وجود شب قدر در این ماه، اهمیتی مضاعف دارد. شب قدر که، حوادث مهمی چون نزول قرآن، فرود فرشتگان الهی به زمین، تقدیر و اندازه گیری اعمال و رفتار انسان هارخ می دهد، از این رو، دعاهایی که در ماه رمضان عموماً و در شب های قدر به خصوص وارد شده، به مهمترین مسائل اختصاص یافته است.

در خواست هایی که در این دعاها به درگاه الهی عرضه شده، با ارزش ترین و ضروری ترین نیازها و خواسته های مردم است که از زبان بهترین بندگان خدا و برترین انسان ها صادر گردیده است.با مروری بر این ادعیه در می یابیم که حج خانه خداوند در این ادعیه از توجه ویژه ای برخوردار است.

خداوند حج را عظیم می شمارد!

عظمت حج به قدری در دعاهای ماه مبارک رمضان چشم گیر است که معلوم می شود خدا می خواهد ضیافت خود را در طی این چند ماه تتمیم کند. آغاز ضیافت همان شهر الله (ماه مبارک رمضان) است و پایانش هم ذی الحجه است که پایان أشهر حج است؛ زیرا حج به نوبه خود ضیافت خداست. حاجیان «ضیوف الرحمن»اند.

این تعبیر ضیافت که درصوم و در حج آمده است از روایات اسلامی گرفته شده است. (ر.ک: «... دعیتم فیه الی ضیافة الله»؛«ان ضیف الله عز وجل رجل حج و اعتمر فهو ضیف الله حتی یرجع الی منزله») ضیافت الهی خود سرّی را به همراه دارد؛ یک وقت سخن از عبادت است، یک وقت سخن از ضیافت است. عبادت را با بحثهای فقهی و ظاهری می توان تحلیل کرد اما ضیافت را باید با اسرار عبادات روشن کرد.

یکی از برجسته ترین دعاهای ماه مبارک رمضان، همان طلب حج است،  آن هم حج مکرر که در دعاهای شب و روز گاهی به این صورت ذکر می شود: «و ارزقنی حج بیتک الحرام فی عامی هذا و فی کل عام»؛ خدایا! زیارت خانه ات را و انجام مراسم و مناسک حجت را هر ساله نصیب من بفرما! این جزء دعاهای برجسته ماه مبارک رمضان است که در خود این ماه انسان صائم ضیف الرحمان است.

حج و زیارت معصومین علیهم السلام در کنار هم

در مرحله ای از ضیافت ماه مبارک رمضان به ما دستور دادند که زیارت خانه او را و زیارت حرمین و زیارت اعتاب مقدسه را مسئلت بکنیم؛ چون مسئله ولایت جزء ارکان حج است، از این جهت در دعاها کنار هم یاد شده اند؛ هم سخن از زیارت «بیت الله» است [و] هم سخن از زیارت حرم مطهر رسول الله وائمه معصومین(علیهم السلام) است.

در دعای ابوحمزه ثمالی آمده است که خدایا مبادا جایم در مشاهد مشرفه خالی باشد: «ولا تخلنی یا ربّ من تلک المواقف الشریفة» ؛ در مهمانیهای عادی بنابر این نیست که مهماندار به مهمان بگوید از من چه بخواه. هر چه حاضرکرده اند، مهمان می پذیرد. ولی در اینجا صاحبخانه به مهمان می گوید: «از من چه بخواه هر چه که بخواهی من می دهم ولی اینها را بخواه، زیارت خانه خدا را بخواه، زیارت حرم رسول خدا و مشاهده مشرفه را مسئلت بکن». اگر کعبه به همه شرافت ها مزیّن است و وظائفی در این باره مقرّر شد، روح مراسم و جان مناسک آن ولایت و امامت و شناخت امام و خضوع در برابر اوست.

دعای شب اول ماه رمضان

امام صادق(علیه السلام) به خواندن دعایی در شب اول ماه رمضان سفارش نموده، که در آن، خداوند را با اسم «رَبَّ شَهْرِ رَمَضَان» خطاب کرده، و با اشاره به برکات ماه رمضان، چنین درخواست هایی را مطرح می کند:

توفیق روزه داری، عبادت، تندرستی، سپری کردن ماه رمضان توأم با عافیت، مقدّر ساختن تقدیری تغییرناپذیر; یعنی حجّ خانه خدا و قرار گرفتن در زمره حاجیانی که حجشان نیکو و تلاش و سعی شان مورد تقدیر قرار گرفته و گناهانشان آمرزیده می شود.

دعاهای روزانه ماه رمضان

از امام صادق و امام کاظم(علیهما السلام) دعایی نقل شده که در ماه رمضان، در پی هر فریضه ای خوانده شود. در این دعا آمده است:

«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا وَ فِی کُلِّ عَام مَا أَبْقَیْتَنِی فِی یُسْر مِنْکَ وَ عَافِیَة وَ سَعَةِ رِزْق وَ لا تُخْلِنِی مِنْ تِلْکَ الْمَوَاقِفِ الْکَرِیمَةِ وَ الْمَشَاهِدِ الشَّرِیفَةِ وَ زِیَارَةِ قَبْرِ نَبِیِّکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ فِی جَمِیعِ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الآْخِرَةِ فَکُنْ لِی».

«خداوندا! امسال و هر سال، تا وقتی مرا زنده می داری، حجّ خانه خودت را روزی ام کن; آنهم در آسانی و تندرستی و وسعت روزی از سوی خودت. و جایم را در آن جایگاه های ارزشمند و حرم های شریف خالی مگذار و از زیارت قبر پیامبرت محرومم مکن و در همه نیازهای دنیا و آخرت، پس برای من باش.»

دعای سحرگاهان

از دعاهای بسیار مهم و نورانی در ماه مبارک رمضان، دعای ابو حمزه ثُمالی، از امام سجاد(علیه السلام) است که در سحرگاهان خوانده می شود. در این دعای شریف، سه مرتبه زیارت کعبه از خداوند درخواست شده است.

دعای شب های قدر

دعاهای متعددی در شب قدر وارد شده و در میان خواسته های این شب، که شب تقدیر انسان ها است، حج خانه خدا برجسته است. در روایتی دیگر از امام صادق(علیه السلام) در این باره نقل شده که : مقدّرات شب قدر غیر قابل تغییراست.

اگر کسی به عنوان زائر بیت الله الحرام معین گردد، لاجرم به این سفر خواهد رفت حتی اگر فقیر و بیمار باشد و اگر کسی به عنوان مسافر حق مقدر نشد، توان انجام حج را نخواهد داشت حتی اگر تندرست و ثروتمند باشد.

چرا حج آرزو کنیم؟!

مروری بر دعاهایی که در آن ها حجّ خانه خدا از خداوند سبحان درخواست شده، نشان می دهد که یکی از درخواست های مهم در اوقات و لحظات ماه مبارک رمضان، توفیق زیارت خانه خداست، به دو دلیل:

الف) تتمیم ضیافت الهی که از ماه رجب آغاز شده و در ماه رمان به اوج خود می رسد و به ماه ذی الحجة و انجام حج خانه خدا ختم می شود.

ب) دلیلی که در روایات ما نقل شده که اگر انسان در شب قدر آمرزیده نشد، پس از آن آمرزیده نمی شود، مگر آن که در روز عرفه در سرزمین عرفات حضور یابد و مشمول رحمت و مغفرت الهی شود. انسان برای رسیدن به این خواسته بهترین فرصت ها را انتظار می کشد.

حجّ خانه خدا و حضور در عرفات در روز عرفه، سبب میشود کسی که در شب قدر آمرزیده نشده، بتواند از فرصت نهایی روز عرفه نیز استفاده کند.

منابع:
١. شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ١٠، ص ٣١٣؛ ج ١٤، ص ٥٨٦
٢. مفاتیح الجنان، اعمال مشترک ماه مبارک رمضان و دعای ابوحمزه ثمالی
٣. سید بن طاووس، اقبال الأعمال، ج١، ص٧٧
٤. محمد باقر مجلسی، بحار الانوار ، ج٩٨، ص١٤٢ و ج٩٦، ص٣١١
٥. آیت الله جوادی آملی، صهبای حج.