محمد کرباسی
مقام‌های کره شمالی هنوز مشخصاتی از بمب هیدروژنی که آزمایش کرده‌اند فاش نساخته‌اند.کره جنوبی همسایه این کشور اما از ثبت زمین لرزه‌ای به بزرگی ۵/۱ در مقیاس ریشتر در منطقه احتمالی آزمایش خبر داده است. همین مسئله نشان می‌دهد که یک بمب قدرتمند هیدروژنی آزمایش شده است. هنوز محققان قدرت بمب کره شمالی را تخمین نزده‌اند اما تاکنون قدرتمند‌ترین بمب هیدروژنی مشهور به تزار سالها قبل توسط اتحاد سابق جماهیر شوروی آزمایش شده که قدرتی معادل ۵۰ مگاتن تی‌ان‌تی داشت که ۲۵۰۰ برابر قدرت بمبی است که در هیروشیما منفجر شد.
در مقایسه با بمب اتمی، ساخت بمب هیدروژنی به فناوری پیشرفته‌تری نیاز دارد و قدرت تخریب آن هم به مراتب بیشتر است.
همجوشی هسته‌ای بنیاد اصلی بمب هیدروژنی را تشکیل می‌دهد. همانطور که از شکافته شدن هسته‌های سنگین (شکافت هسته‌ای) ، مقدار عظیمی انرژی حاصل می‌شود از پیوند هسته‌های سبک هم می‌توان انرژي بیشتری به دست آورد. در هر یک از دو حالت هسته‌هایی با جرم متوسط تشکیل می‌شود که جرم آنها کمتر از جرم اولیه‌ای است که برای تشکیل آنها بکار رفته است. در حالی که در روش شکافتن ، ماده اولیه منحصر به اورانیوم و توریم است. در روش پیوند هسته‌ای از هر اتم سبکی مثلا اتم هیدروژن هم می‌توان استفاده کرد.
بمب هیدروژنی یا گرماهسته‌ای در واقع نوعی بمب هسته‌ای است که انرژی آن ابتدا از طریق فرایند شکافت هسته‌ای تامین می‌شود و گرما و فشار حاصله از این انفجار باعث شروع فرایند همجوشی هسته‌ای استفاده می‌شود. به همین دلیل بمب‌های گرماهسته‌ای انرژی بسیار بیشتری از بمب‌های هسته‌ای تک‌مرحله‌ای آزاد می‌کنند. این بمب‌ها از آن رو به «بمب هیدروژنی» معروف شده‌اند که فرایند همجوشی هسته‌ای با استفاده از هیدروژن انجام می‌شود.
نخستین آزمایش این نوع بمب در سال ۱۹۵۲ توسط آمریکا انجام شد. یک سال بعد شوروی نیز این بمب را ساخت و در سال‌‌های بعد انگلیس، فرانسه و چین هم به تولید و آزمایش آن اقدام کردند. امروزه تقریبا تمام بمب‌های هسته‌ای این پنج کشور که در حالت عملیاتی و فعال قرار دارد از این نوع است. بمب مشهور تزار با نام اصلی AN602 که قوی‌ترین بمب اتمی آزمایش شده تاکنون است هم بمب هیدروژنی بوده است. این بمب توسط اتحاد جماهیر شوروی طراحی شد و میزان بازدهی آن را حدود ۱۰۰ مگاتن تی‌ان‌تی پیش بینی کردند. ولی عملکرد واقعی بمب در آزمایش حدود ۵۰ مگاتن، به منظور کاهش ذرات رادیوکتیو بود.
ماکت بمب مشهور تزار با نام اصلی AN602 که قوی‌ترین بمب اتمی آزمایش شده به حساب می‌آید
بعد از انفجار یک بمب اتمی معمولی ، عمل سرد شدن به سرعت انجام می‌گیرد. بنابراین، باید فعل و انفعالاتی را در نظر گرفت که در آنها عمل پیوند به سرعت انجام گیرد. اگر یک بمب اتمی را در مخلوطی از دوتریوم و تریتیوم محصور کرده و مجموعه را در یک محفظه با مقاومت مکانیکی زیاد قرار داده شود، پس ازانفجار بمب اتمی محیط مساعدی برای یک فعل و انفعال ترمونوکلئور (فعل و انفعال هسته‌ای گرمازا) به وجود می‌آید.
در این نوع بمب، با ایجاد یک انفجار اورانیومی یا پلوتونیومی، دمایی معادل چندین میلیون درجه سلیسیوس ایجاد می‌شود.ایزوتوپ‌های هیدروژنی که در بمب به کار رفته‌اند، تحت این شرایط با یکدیگر جوش می‌خورند و به هلیم تبدیل می‌شوند و در این همجوشی، انرژی بسیار زیادی را آزاد می‌سازند. بنابراین در این نوع بمب، ترکیبی از شکاف هسته‌ای و همجوشی هسته‌ای به کار می‌رود. بمب اتمی نسبتاً کوچکی که شهر ژاپنی هیروشیما را نابود کرد، قدرت انفجاری معادل ۲۰۰۰۰ تن تی‌ان‌تی داشت. در مقابل، بزرگترین بمب هیدروژنی‌ای که تاکنون برای آزمایش، منفجر شده، معادل ۵۰ مگاتن تی‌ان‌تی قدرت انفجاری داشته که ۲۵۰۰ برابر قدرت انفجاری بمب هیروشیماست.
