مسمطات مسعود سعد سلمان

هجران تو این شهره صنم باد خزانست

کاین روی من از هجر تو چون برگ رزانست

در طبع نشاطم طمع وصل چنانست

در باغ دلم باد فراق تو همانست

هجران تو بر جان من از رنج حشر کرد

خون جگرم باز ز دو دیده بدر کرد

از دیده برون رفت و ز رخسار گذر کرد

گفتم که مگر به کند این کار بتر کرد

تا تو ز من ای لعبت فرخار جدایی

رفت از دل من خسته همه کام روایی

هر روز مرا انده هجران چه نمایی

هر روز به من برغم عشقت چه فزایی

ای ماه درخشان تو بر سرو سهی بر

برده رخ چون ماه تو را روی رهی بر

مفزای دگر رنج برین رنج رهی بر

مفزای نگارا تبهی بر تبهی بر

مولای تو و بنده آن روزی چو ماهم

چون شیفتگان بسته آن زلف سیاهم

هر چند من از عشق تو در ناله و آهم

هر چند من از عشق تو از گاه به چاهم

آن چیست به آب اندر این سرو سمنبر

بیرونش کبودست و سفیدی به میان بر

ماننده روی تو و رخساره چاکر

. . .

در حوض نگه کن به میان در نه کناره

گویی که سپهریست دگر پر ز ستاره

تابان چو مه زرین بر فرق مناره

نیلوفر و رویی چو گل باغ هزاره

آن شاخ چه شاخ است به زلفین تو ماند

جز مجلس احرار جهان جای نداند

خواهد چو سر زلفک تو مشک فشاند

خواهد که مرا با تو به یک جای نشاند

ای من رهی آن رخ بستان افروز

گر نیست گل و لاله به جایست امروز

هجران تو چون آتش سوزان و دلم کوز

کم سوز دل خسته این عاشق دلسوز

گر باد خزان کرد به ما برحیل آری

وز لشکر نوروز برآورد دماری

من شکر کنم از ملک العرش که باری

دارم چو تو بت روی و دلارام نگاری

تابنده تر از زهره و از مشتری آن چیست

چیزی که در این عالم بی او نتوان زیست

کان طرب و خرمی و خوبی و خوشیست

شاید که ازو بربخوری بلبله بیست

پیش آر کزو گوهر تن گردد پیدا

هر کس که ازو خورد شود خرم و شیدا

مردم نکند یاد بدو انده فردا

پس این همه از قوت او گیرد بالا

خورشید جهان بوالفرج آن فارس عالم

نصر آنکه بدو فخر کند گوهر آدم

در حشر به فردوس بدو نازد رستم

زیرا که چو او نیست خداوند مکرم

تا او به همه ملک شهنشاه عمیدست

در ملک ورا هر که عمیدست عبیدست

دیدار همایونش فرخنده چو عیدست

با جود قریب آمد و از بخل بعیدست

همواره سوی خدمت مداح گراید

مدحی که جز او را بود آن مدح نشاید

بر باره چو بنشیند و از راه درآید

گویی که همی باره گردون را ساید

فرزانگی و حری ازو نازد هر روز

تا حاسد وی در غم بگدازد هر روز

آزادگی و مجلس نو سازد هر روز

بر جان بداندیش تو غم تازد هر روز

دارد خرد و علم و سخاوت به سر اندر

دارد هنر و فضل و کفایت به بر اندر

هستش بسرشته ظفر اندر هنر اندر

مداحان را گیرد دایم به زر اندر

ای خواجه عمید ز من و فخر زمانه

ای صاحب آزاده و زیبا و یگانه

مر فضل تو را نیست پدیدار کرانه

تو زنده و فضل تو در آفاق فسانه

ایزد همه جود و هنر اندر تو نهاده ست

کز مادر همچون تو هنرمند نزاده ست

طبع همه زوار ز دست تو گشاده ست

پیش تو جهان راست چو مداح ستاده ست

تأیید فلک داد تو آزاده بداده ست

مر دولت را طبع ز روی تو گشاده ست

گیتی همه سر پیش تو بر خاک نهاده ست

پیش تو سوار سخن امروز پیاده ست

نازد به تو همواره جوانمردی و رادی

زیرا که همه ساله تو آزاده جوادی

شادست شهنشاه و تو از سلطان شادی

با سیرت پاکیزه و با دولت دادی

آنچه تو بدان کلک کنی روز هدایت

صاحب به همه عمر نکردی به کفایت

ای زاهدی از رای سدید تو بدایت

وآن را کند از همت تو بر تو عنایت

گر حاتم طایی نه بجایست تو بجایی

بر جای چنان راد سخا پیشه سزایی

خواهم که شب و روز همه جود نمایی

خواهم که همه ساله تو در صدر بیایی

ای آن که تو را دولت چون بخت جوانست

بازار من امروز به نزد تو روانست

طبعم چو تن و مدح و در طبع چو جانست

این گفته مسعود بدان وزن و بیانست

روی بهار تازه همه پرنگار بین

خیز ای نگار و می ده و روی نگار بین

در مرغزار خوبی هر لاله زار بین

وز لاله زار رتبت هر مرغزار بین

بگریست ابر و باز بخندید بوستان

چون نالهای بلبل بشنید بوستان

کز می لباس خود را بخرید بوستان

بر سر ز نوبهار بپوشید بوستان

بر گل مل آر خیز که وقت گل و مل است

گل عاشق مل است که مل قصه گل است

اکنون چرای آهو در دشت سنبل است

بر شاخ ها ز بلبل پیوسته غلغل است

بین ای مه آسمان و مبین آسمانه را

وآهنگ باغها کن بگذار خانه را

کامروز هم نخواهد مرغ آشیانه را

خندید باغ ملک به خندان چمانه را

آمد فراهم از همه جانب سپاه ملک

واندر سرای عدل گشاده ست راه ملک

چرخ کمال برد به عیوق جاه ملک

شد شادمان ز ملک دل نیکخواه ملک

ای شاه جان دهد به نکوخواه بزم تو

چونان که جان برد ز بداندیش رزم تو

وقت ثبات ثابت کوهست حزم تو

گاه مراد قادر بادست عزم تو

روزی که چرخ برد همی سر بر آسمان

می ساخت از برای تو را افسر آسمان

روح الامین دعای تو گویان بر آسمان

گفتی همی که پاره شود از سر آسمان

ترکان چو بانگ حمله شنیدند پیش تو

بر دست جان نهاده رسیدند پیش تو

چون بارگیر فتح کشیدند پیش تو

چون آن مصاف هایل دیدند پیش تو

بزدود فتح خنجر شیر اوژن تو را

عیبه نهاد دست ظفر جوشن تو را

می خواست چرخ گردان پاداشن تو را

تعلیم کرد ملک دل روشن تو را

این سرکشان که شیر شکارند روز جنگ

با چرخ در وفای تو یارند روز جنگ

آن عزم و آن عزیمت دارند روز جنگ

تا حق نعمت تو گزارند روز جنگ

گردون ز دولت تو زند داستان همه

وز نعمت تو گردد گیتی جوان همه

شاهان برند بندگی تو به جان همه

دارند شاد و خرم جانها بدان همه

ای رای روشن تو شده داستان به عدل

هرگز نبود مثل تو صاحبقران به عدل

ملک تو کرد پیر جهان را جوان به عدل

آراسته شد از تو زمین و زمان به عدل

لشگر ماه صیام روی به رفتن نهاد

عید فرو کوفت کوس رایت خود برگشاد

تاختن آورد عید در دم لشکر فتاد

ای خنک آنکو به صوم داد خود از وی بداد

روزه ز ما تافت روی راه سفر برگزید

رفت به سوی سفر و ز ما صحبت برید

عید برو دست یافت تیغ ظفر برکشید

چون سیه منهزم روزه ازو در رمید

این شدن و آمدن فرخ و فرخنده باد

بر ملک کامگار خسرو خسرو نژاد

روزه ش پذرفته باد باد همه ساله شاد

محمود سیف دول شاه خردمند راد

آن شه خورشید رای و ان ملک ابر کف

بحر دمان روز رزم شیر ژیان پیش صف

جوشن پیشش چو خر خفتان نزدش چو خف

مملکت از وی شریف همچو ز لؤلؤ صدف

ای شده شهره به تو هر چه در آفاق شهر

عالم سر تا به سر یافت ز فر تو بهر

بر همه گردنکشان کرده به شمشیر قهر

زهر ز مهر تو نوش نوش ز کین تو زهر

شاها ملک جهان نظم ز روی تو یافت

همت و قدر تو را چرخ فلک بر نتافت

سعد فلک یکسره سوی جنابت شتافت

هر کوکین تو جست کینه دلش بر شکافت

شاها بر حاسدانت چرخ بر آشفته باد

دولت بدخواه تو همچو تنش خفته باد

سوی تو از عز و ناز سفته و بس سفته باد

هر چه بکردی ز خیر از تو پذیرفته باد