رروز جهانی کوروش، روزی که می توان با یقین بیان کرد که در پیش ۵۰ سال قبل، کسی از آن خبر نداشته است. ولی از یک زمانی خاص، این روز به نام روز جهانی کوروش بیان می شود و متن زیر بیانگر چنین روزی هست.
بيست و نهم اكتبر، روز جهانی كوروش (سايرس دی Cyrus Day) نام گذاری شده است كه از ديرباز پارسيان، يهوديان، دوستداران حقوق بشر و هواداران اداره جهان به صورت ملل مشترك المنافع آن را گرامی داشته و رعايت می‌كنند.
اين روز به مناسبت تكميل تصرف امپراتوری بابل به دست ارتش پارسیان (۲۹ اكتبر سال ۵۳۹ پيش از ميلاد) و پايان دوران ستمگری در دنياي باستان برقرار شده است. دو هزار و ۵۵۰ سال پيش در همين ماه اعلاميه تاريخی كوروش بزرگ در تعريف حقوق افراد و ملل و چگونگی تامين آن انتشار يافت كه پایه و نخستين سنگ بنای يك دولت مشترك المنافع جهانی و هر سازمان بين المللی بشمار می‌آيد. حقوق انسان از دیدگاه کوروش که همان زمان مکتوب شده است موجود است و «استوانه کوروش» نامیده می‌شود و متفاوت از تعاريف اعلاميه حقوق بشر مصوب دوران انقلاب فرانسه نيست. در سه دهه گذشته فرضیه کوروش در زمینه برقراری یک نظام جهانی مرکب از ملل مشترک المنافع و تدوین قانونی واحد حاکم بر روابط ملل و ايجاد يک سيستم دادرسی جهاني بار دیگر مورد توجه ویژه اندیشمندان و استادان علم حکومت قرار گرفته است و برخی از آنان که معتقدند با رشد فکری و تعقّل نسل نوین، اداره جوامع ملی با نظامات به ارث مانده از گذشته دشوار شده است راه حل مسائل جهان امروز را رعایت آن فرضیه می‌دانند.
متن بالا، از جمله متن هایی هست که در مورد روز جهانی کوروش ایجاد شده و از این قبیل متن ها در فضاهای مختلف بسیار هست. حال باید بررسی کرد که آیا چنین روزی وجود دارد یا خیر؟ و این روز از کجا به وجود آمده است.
آنچه مشخص هست اینکه، ۲۹ اکتبر برابر با هفتم آبان که بسیاری آن را به نام روز جهانی کوروش تبلیغ می‌نمایند، در منابع معتبر داخلی و خارجی رد‌پای از این روز نیست. در مورد این روز سه احتمال بیان می‌شود:
۱- روز تولد کوروش هخامنشی،
۲- روز ورود کوروش به بابل یا
۳- روز صدور یا ساخت استوانه گلی منشور حقوق بشر کوروش.
اول بار در سالهای ابتدایی دهه ۸۰ این موضوع را «انوشیروان کیهانی‌زاده» روزنامه‌نگار و تاریخ‌نویس در ستون «روزنامک» روزنامه «شرق» اعلام کرد.[۱]
در میان تاریخ‌نویسان و باستان‌شناسان کشور، کسی نیست که روز هفتم آبان را به عنوان روز جهانی کوروش جدی بگیرد و دلیل و سندی بر صحت این روز بیاورد. اگر چنین روزی درست باشد و دلیل معتبری بر آن باشد، یکی از گروه‌هایی که باید چنین روز به اصطلاح بزرگی را پاسداری کنند و از یاد نبرده باشند، زرتشتیان هستند. در ادامه برای روشن شدن این ماجرا چند مجله زرتشتیان بررسی می‌شود که از چه زمانی این روز جهانی ایجاد شده است و آیا قدمت دیرینه ای دارد یا خیر؟ یکی از مجلات زرتشتیان که در سالهای پیش از انقلاب شکوهمند ایران اسلامی توسط زرتشتیان چاپ می‌شده، مجله "هوخت" است. وقتی این مجله و محتوای آن در ماه آبان حتی برای پیش از انقلاب مورد بررسی قرار می گیرد، به دست می آید که چنین روز بزرگی در این مجله بیان نشده و اصلا هیچ اثری از این روز جهانی در این مجله مربوط به زرتشتیان نیست.[۲] آخرین چاپ این مجله مربوط می شود به آبان سال ۱۳۶۳ شمسی و بعد از این تاریخ دیگر چاپ نشد.
یکی دیگر از نشریه‌های زرتشتیان نشریه ای به نام امرداد است که از سال ۷۸ شروع به چاپ کرده است. زمانی که این نشریه هم مورد بررسی قرار میگیرد و شماره‌های موجود این مجله بررسی و واکاوی قرار داده می‌شود، باز به دست می آید که این روز جهانی، چند سالی هست که توسط این نشریه‌ی زرتشتی مورد آگاهی قرار گرفته و تا پیش از این اصلا نام و اثری از این روز به اصطلاح مهم وجود نداشته است.[۳]
آخرین نشریه‌ی زرتشتی که مورد بررسی قرار می گیرد، نشریه فروهر هست که از سال ۱۳۴۵ شروع به کار کرده است. مطالب این نشریه نیز تا سال ۱۳۸۹ شمسی که مورد بررسی قرار گرفته، مشخص می کند که این روز جهانی نامی در این مجله‌ی زرتشتیان ندارد.[۴]
امرداد تارنمای خبری زرتشتیان، یکی از سایتهای خبری زرتشتیان هست که خبرهای پیروان آیین بهی را قرار می‌دهد. وقتی آرشیو این تارنما و سایت زرتشتیان مورد بررسی قرار میگیرد، مشاهده می‌شود که روز جهانی کوروش برای اولین بار در این سایت، از سال ۱۳۸۸ بیان می‌شود و در سال قبل، در روز ۷ آبان هیچ مطلبی در مورد این روز بزرگی که ادعا می شود یافت نمی‌شود.[۵]
نباید فراموش کرد که در تقویم زرتشتیان که هر ساله چاپ می‌شود، وقتی به روز ۷ آبان برابر با ۲۹ اکتبر می‌رسد، صفحه ای خالی را نمایش می‌دهد و اثری از این روز جهانی نیست. در حالی که تمامی مراسمات و برنامه‌های زرتشتیان در این تقویم بیان شده است.[۶]
نتیجه‌ای که به دست می آید اینکه، اگر قرار باشد گروهی به این روز به اصطلاح جهانی بپردازند، زرتشتیان هستند که باید در این زمینه پیش قدم باشند، ولی بعد از بررسی‌ها مشاهده می‌شود که این مراسم و روز جهانی به تازگی و توسط عده ای جهانی شده، و زرتشتیان نیز به جهانی بودن این روز به تازگی و در سالیان اخیر دست پیدا کرده اند. ادعا می‌شود که این روز تنها در تقویم ایران نیست و در تقویم‌های بین المللی هست، ولی این روز در تقویم زرتشتیان نیز جایگاهی ندارد. پی‌نوشت:
[۲]. نشریه هوخت، آبان سال ۱۳۴۴، شماره ۸ دوره ۱۶
[۳]. نشریه امرداد، شماره ۳۲، ۲۲ آبان، ۱۳۸۰ / شماره ۵۵؛ ۷ آبان، ۱۳۸۱ / شماره ۷۹، ۱۶ آبان ۱۳۸۲ / شماره ۱۰۳، ۵ آبان، ۱۳۸۳
[۴]. نشریه فروهر، سال چهلم، شماره ۷-۸، مهر و آبان ۱۳۸۴ / سال چهل و دوم، شماره ۴۲۳، مهر و آبان ۱۳۸۶ / سال چهل و سوم، شماره ۴۲۹، مهر و آبان ۱۳۸۷/ سال چهل و سوم، شماره ۴۳۵، مهر و آبان ۱۳۸۸
