حجت الاسلام مصطفی نظری طی مقاله ای به بررسی برخی از عوامل گرایش نوجوانان و جوانان به انحرافات جنسی از دیدگاه علمی و اسلامی پرداخته و برخی از راه های درمان این انحرافات را نیز بیان کرده است؛ درقسمت اول از مقاله به بیان مطالب کلی از جمله علل، آسیب ها، راهکار های درمان خود ارضایی و همچنین به بررسی این موضوع از دیدگاه قرآن و ائمه معصومین پرداختیم، در این قسمت از مقاله نیز به بیان جزئی عوامل گرایش نوجوانان و جوانان به انحراف جنسی خود ارضایی خواهیم پرداخت.
حجت الاسلام مصطفی نظری طی مقاله ای به بررسی برخی از عوامل گرایش نوجوانان و جوانان به انحرافات جنسی از دیدگاه علمی و اسلامی پرداخته و برخی از راه های درمان این انحرافات را نیز بیان کرده است؛ درقسمت اول از مقاله به بیان مطالب کلی از جمله علل، آسیب ها، راهکار های درمان خود ارضایی و همچنین به بررسی این موضوع از دیدگاه قرآن و ائمه معصومین پرداختیم، در این قسمت از مقاله نیز به بیان جزئی عوامل گرایش نوجوانان و جوانان به انحراف جنسی خود ارضایی خواهیم پرداخت.

عوامل گرایش به خودارضایی
با توجه به توضیحات و روایات وارد شده در باب خودارضایی می‌توان به قبح این عمل از دیدگاه الهی پی برد، حال سؤالی که در اینجا مطرح است این می‌باشد که چه عواملی سبب بروز انحرافات جنسی و موجب گرایش افراد خصوصاً ، نوجوانان و جوانان به خودارضایی است؟

والدین و خانواده :
برخی از کارشناسان براین باورند که خودارضایی ممکن است از حدود سن ۲ سالگی آغاز شود، البتّه مسلماً در این سن افراد به ارضاء جنسی نمی‌رسند چون هنوز به بلوغ نرسیده اند بلکه آنها در این مقطع سنّی در هنگام بازی با خود یا خاراندن دستگاه تناسلی از این کار لذت برده که این لذت باعث تکرار این عمل و بعد از آن باعث عادت می شود .بررسی هایی که در مورد کودکان صورت گرفته، نشان می‌دهد که خود تحریکی در سنین کودکی بسیار شائع است.دو تن از محققان آلمانی به نام های گالتن و رویف در مطالعات و بررسی هایی که بر روی گروهی از کودکان انجام داده اند به این نتیجه رسیده اند که بازی های جنسی در پسران ، معمولاً در حدود ۶ یا ۷ ماهگی آغاز شده وبعد در سنین ۱۵ ، ۱۶ سالگی به استمناء منتهی می شود و در دختران در سن ۱۵ یا ۱۶ ماهگی آغاز می‌شود.
شاید این سؤال مطرح گردد که : چطور امکان دارد لذّت های جنسی در انسان ها، از سنین بسیار کم در حالی که خودِ فرد هنوز قادر به انجام این کار نبوده و به نوعی هنوز دارای امیال جنسی نیست آغاز شود؟
با توجه به این سؤال بایدگفت: بسیاری از والدین، ناخودآگاه و به خاطر عدم آگاهی از این موضوع، شوق و لذّت این عمل را در سنین کودکی برای فرزند خویش بوجود می‌آورند.

الف. نوازش و دستکاری:
روانشناسان و متخصّصان، در شمارش مراحل رشد انسان از مرحله ای بنام مرحله رشد حسی – حرکتی نام می‌برند. هانری والن معتقد است که این مرحله از اوایل ماه های تولد انسان تا سن۳ سالگی ادامه دارد.در این دوره کودک نسبت به دنیای برون متمایل بوده و تاثیر پذیری بسیاری از محیط پیرامون خود دارد و به حرکاتی که به سوی آن جهت داده می شود پاسخ مثبت داده و فعالیت های حسی – حرکتی او تحت تاثیر آنچه که ” قانون اثر” می‌نامند متنّوع می‌شود.به عبارت دیگر وقتی طفل در سنین کودکی بیش از اندازه مورد دستکاری قرار می‌گیرد ترغیب می شود تا همان حرکت را برای بدست آوردن حالت و اثری جدید تکرارکند که رفته رفته با تغییر دادن نوع حرکت به اثراتی فراتر دست پیدا میکند.با توجه به این توضیحات مشخّص می‌شود که دستکاری زیاد کودک توسط والدین به خصوص بازی با آلت تناسلی او منجر به این می شود که لذتی درونی درکودک بوجود بیاید که سبب ترغیبش به انجام این عمل در سنین بالاتر شود که متأسفانه امکان دارد که او را به خود ارضایی مبتلا کند.

دربسیاری از خانواده ها، مادران به صورت ناخودآگاه زمینه های انحرافات جنسی و استمناء را در فرزندان خویش بوجود می‌آورند.آنان با نوازش و دست زدن به کفل و ران های کودک موجبات تحریک و بیداری جنسی فرزندان خود را فراهم می سازند.انجام این امور مخصوصاً دست مالیدن به ران‌های کودک بسیار خطر آفرین است چرا که تحقیقات به عمل آمده نشان می‌دهد، فرزندانی که در این سنین بسیار دست مالی می‌شدند بعد از به بلوغ رسیدن همچنان خواهان این کار بوده و خودشان این کار را انجام داده وموجبات انزال را فراهم می سازند.
باز ی با آلت کودک امکان دارد که بیشتر در حمّام و یا توالت صورت بگیرد لذا باید سعی شود که به حدّ ضرورت اکتفا کرد و بیشتر از آن ،کودک دستکاری نشود چرا که این کار سبب ایجاد شدن عادتی ناصواب در او می شود .

ب‌. عدم پوشش مناسب:
برخی از والدین که متأسفانه اطلا ع چندانی نسبت به علم روانشناسی ندارند بر این باورند که بدن های نیمه برهنه و عریان آنان، تأثیری بر رو ی فرزندانشان نگذاشته و جذابیّتی برای آنان ندارد. وقتی به آنان تذکّر داده می‌شود، این چنین دلیل می‌تراشند که کودکان در این سن، هیچ گونه اطّلاعی نسبت به مسائل جنسی نداشته و ادراک جنسی آنان در حـدّ صفر است. غافل از اینکه اینگونه نیست.کودکان نیـز نسبت به مسائل جنسی مطالبی را متوجّه می‌شوند و تحریک آنان نسبت به این امور، اختصاص به نامـحرم ندارد، چرا که افراد در این مسائل همانند هم هستند و زمانی که برای آنان محرّک جنسی ایجاد شود به تبع آن تحریک جنسی نیز صورت می پذیرد.از این رو لازم است که والدین به این نکته توجه داشته باشند و برای حفظ سلامت روحی و جسمی و مصلحت فردی و اجتماعی فرزندان خود به گونه ای در خانه خود ظاهر شوند که سبب تحریک آنان نشوند .

برای اینکه غریزه جنسی در کودکان و نوجوانان تحریک نشود والدین باید سعی داشته باشند که در هنگام حضور فرزندان در خانه از پوششی مناسب استفاده نمایند، چرا که در تحریک جنسی توسط جنس مخالف فرقی بین محارم و غیر محارم وجود ندارد و دیدن منظره ای از جنس مخالف سبب تهییج آنها می‌شود.

ج. عدم جدایی مکان خواب:
پدران و مادران در هنگام خواب باید توجه داشته باشند که اگر اتاق خواب آنان از فرزندان جدا نیست، رعایت مسائل راکرده و در مقابل دیدگان فرزندان به رختخواب نروند.کودک در مواردی نشان می‌دهد که خواب است درحالی که اینگونه نبوده و به نوعی نظـاره گرِ رفتار جنسی والدین و شنوای زمزه‌های آن هاست. در برخی از روایات، والدین از مجامعت کردن در مقابل فرزندان نهی شده اند:

((قالَ جَعْفَرٌ الصَّادِقُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ ص قَالَ‏: نَهَى رَسُولُ اللَّهِ أَنْ یُجَامِعَ‏ الرَّجُلُ‏ امْرَأَتَهُ وَ الصَّبِیُ‏ فِی الْمَهْدِ یَنْظُرُ إِلَیْهِمَاُ. أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ‏: لَا یُجَامِعُ‏ الرَّجُلُ‏ امْرَأَتَهُ وَ لَا جَارِیَتَهُ وَ فِی الْبَیْتِ صَبِیٌ‏ فَإِنَّ ذَلِکَ مِمَّا یُورِثُ الزِّنَى.))( ابن بابویه ،۱۳۸۵ ش: ۲/۱۶۵)

این روایات اشاره به این موضوع دارند که اگر چنین کاری در جلوی دیدگان فرزند، صورت گیرد اورا به سمت زناء سوق می‌دهد ولی با توجه به این روایات فهمیده می شود که فرزندان نیز دارای غریزه جنسی بوده و نباید با این خیال که آنان نسبت به مسائل جنسی آگاهی و اطلاعی نداشته و شهوت آنان در حدّ صفر است هر کاری در مقابل آنان انجام داد. بررسی های تجربی نیز نشان می دهد که اگر فرزندان، بیـننده چنین امری باشد سبب تهییج و در موارد بسیار بالایی منجر به انحراف جنسی آنان می شود.

د. عدم وجود عواطف:
باتوجه به اظهارات متخصصان باید گفت:در خانواده هایی که رابطه عاطفی میان اعضاء، مخصوصاً پدر و مادر کمتر است، بزهکاری و انحرافات جنسی فرزندان بیشتر است.گاهی مواقع خود ارضایی و جلق زدن در پسران و پناه بردن دختران به پسران خیابانی و روی آوردن آنان به استشهاء معلول همین علّت است که فرزندان سعی دارند با این رفتار ولو به صورت موقّت به آرامشی نسبی دست یابند که متأسفانه روش صحیحی را برای کسب آرامش انتخاب نکرده اند.(صادقی، ۱۳۸۶: ۵۳)

اضطراب ها و ناراحتی های روحی فرزندان، نابسامانی ها و ناسازگاری های آنان و رفتار نامناسب والدین با فرزندان می تواند در بسیاری از مواقع علّتی مهم برای این امر باشد .تنهایی و انزواء فرزندان در خانواده و احساس بی کسی کردن ،سربار و زائد دیدن خود در خانواده و محروم دیدن خود از عنایت و محبّت والدین ، موجبات لغزش و انحرافات جنسی را در فرزندان بیشتر می‌کند.

در تأیید گفتارهای فوق باید گفت که : استمناء در افراد نشانه وجود یک نابسمانی و خلل روانی است. فردی که به این عمل مبتلاء شده و به آن مبادرت می ورزد قرار و آرامش نداشته و به دنبال پیدا کردن راهی در جهت تسکین اضطراب ها، هیجانات و استرس هاست که متأسفانه به این راه انحرافی روی آورده است.

ه. سرزنش کردن:
در لسان برخی روایات، سرزنش کردن افراد ولو اینکه آنها گنه کار باشند نهی شده و این عمل را ناپسند و مذموم می‌شمارد. اگر سرزنش و مذمّت کردن افراد گنه کار به خاطر مرتکب شدن فعلی اشتباه ، ناپسند است پس به نحو اولی ، قبح این کار در مورد فرزندان نیز صادق است.

سرزنش فرزندان ،آنها را منزوی و دلگیر کرده و احساس گناه و تقصیر را برایشان بوجود می‌آورد.با این سرزنش ها، فرزند احساس می‌کند که بسیار پـوچ و بی ارزش بوده و هیچ محبوبیّتی در میان خانواده و اطرافیان ندارد.

در نامه یک نوجوان ۱۷ ساله تهرانی آمده است:

براثر سرزنش های مکرّر و تنبیهات خانواده علی الخصوص پدرم به خودارضایی روی آوردم ولی این موضوع زمانی به اوج خود رسید که در سنّ ۱۵ سالگی به خاطر کاری اشتباه، به شدّت مورد ملامت خانواده و به تبع آن کتک از جانب پــدرم قرار گرفتم که باعث شد شخصیــّت من به شدّت خدشه دار شده و همین امر سبب استمناء های متعـدّد من شد.(شرفی،۱۳۷۰: ۲۱۴)

در بعضی از خانواده ها، زمانیکه متوجّه می‌شوند فرزندشان مبتلاء به خودارضایی است سرزنش و ملامت‌هایشان، چندبرابر می شود. باید گفت که این ملامت‌ها نه تنها مثمر ثمر نخواهد بود بلکه آثار مخرّبی برای نوجوان و جوان بوجود می آورد. والدین در موضع گیری های خود در مقابل چنین فرزندانی باید سنّ آنها را مورد توجه قرار داده و با نوجوان به یک نوع و با جوان به گونه ای دیگر برخورد کنند که اثرات سوء آن بیشتر از آثار مثبت نباشد.

مطالب فوق از نظر علم پزشکی نیز قابل اثبات است:

متخصصان می‌گویند: برخوردهای رفتاری همانند سرزنش و استبداد و اختناق علیه فرزندان، سبب غلبه و جریان بیشتر خون آنها می‌گردد. غلبه و جوشش بیش از اندازه خون، سبب نعوظ جنسی در افراد می‌شود. نعوظ جنسی، سبب پیدایش و رشد عاطفه جنسی خواهد شد. در نهایت اگر این عاطفه جنسی به درستی کنترل نشده و تعدیل نگردد موجبات انحراف و خودارضایی را در انسان بوجود می‌آورد.

تحریکات مصنوعى‏:
از جمله عوامل دیگرگرایش نوجوانان و جوانان به خودارضایی، قرار گرفتن در محیط‌هایی به ظاهر دوستانه برای تماشای فیلم‌ها و عکس های مبتذل است. برخی فکر می‌کنند حتّی اگر تمام وقت خود را صرف دیدن این نوع فیلم ها بکنند و یا بسیاری از وقت روزانه خود را به خواندن رمان های عاشقانه و مجلات فاسد و مبتذل مشغول باشند و یا با حضور در خیابان ها و بازارها، با ولع تمام نظاره گر زنان خیابانی باشند مشکلی برای آنها بوجود نخواهد آمد و گرفتار هیچ گونه آلودگی نمی شوند غافل از اینکه سخت در اشتباهند. این گونه «تحریکات مصنوعى» که هیچ گونه ضرورتى هم ندارد، مسیر فکر هر جوانى را از مسائـل اصولى زندگى تغییر مى‏دهد و به سوى مسائل جنسى، آن هم به صورت حاد و طغیانگر مى‏کشاند.
بـسیاری از مبتلایان به خاطر قرارگرفتن در محیط های گوناگون به این عمل تحریک می‌شوند. مثل حضور در مجالسی که بانوان حاضر درآن مجلس چندان مقیّد به حجاب نیستـند.

در نامه یکی ازمبتلایان به خودارضایی آمده بودکه :
مشکل اساسی و محرک من کانالهای ماهواره‌ای است که در خانه ما، همیشه روشن است و من مجبورمی‌شوم به تماشای آنها بنشینم. درخانه ما افرادی رفت وآمد می‌کنندکه حجاب رارعایت نمی‌کنند که این امورسبب می‌شود من درتنهایی وخلوت خودم درخانه روزانه ۵ تا ۶ باربه این گناه مبتلا شوم.
علّت اصلی مخرّب بودن صحنه های تحریک کننده ی مجازی این است که سبب پورنوگرافی جنسی شده و باعث می‌شودکه دائماً تصویر و فکرِ شخصیتی خیالی همراه فرد باشد که در ابتدا منجر به زنای ذهنی و در ادامه سبب انحرافات جنسی از قبیل خودارضایی می‌شود.
در تأیید این مطلب می توان از نامه ای که یکی از جوانان مبتلاء به خودارضایی نوشته است بهره برد:

جوانى هستم ۱۷ ساله و محصل سال چهارم دبیرستان که در تمام دوران ابتدایى شاگرد ممتاز بوده‏ام، ولى به عللى که خودتان خیلى خوب مى‏دانید به محض رسیدن به دوران پرآشوب بلوغ به یک دام افتادم. بدنم یعنى قلب و اعصابم دچار خلل شده، و بدتر از همه اراده‏ام را نیز به مقدار زیادى از دست داده‏ام، دائماً احساس حقارت مى‏کنم، خیلى کم حرف مى‏زنم، ورزش نمى‏توانم بکنم و حتّى به میهمانى‏هاى خانوادگى نیز نمى‏روم! … به خوبى مى‏دانم که آینده خوبى نخواهم داشت .این قدر بى اراده شده‏ام که ترک این «عمل خطرناک» برایم کارى مشکل شده است . علّت چیست؟ علّت این است که عکس‏هاى زنان برهنه در دست همسالانم زیاد دیده مى‏شود. فیلم‏هاى منحرف کننده و سکسى تنها سرگرمى ماست و کتاب‏هاى مزخرف با نازل‏ترین قیمت در دسترس ما قرار دارد.

البته باید گفت که این مخصوص به مردان نمی‌باشد بلکه در زنان نیز همینگونه است. یعنی نگاه کردن زن به مرد هم تأثیرات سوء به همراه دارد و میل جنسی را در وی برمی انگیزاند. از این رو به آنان سفارش شده است که به مردان خصوصاً به قصد لذت نگاه نکنند.امام علی در سفارش خود به امام حسن مجتبی علیهما السلام می فرمایند: ((فَإِنِ اسْتَطَعْتَ‏ أَنْ‏ لَا یَعْرِفْنَ‏ غَیْرَکَ مِنَ الرِّجَالِ فَافْعَلْ؛ اگر توان این را داری که همسرت غیر از تو مرد دیگری را نشناسد چنین کاری بکن.)) ( کلینی، ۱۴۰۷ ق‏ :۵/ ۳۳۸)

تنهایی:
عامل بعدی که به نوعی مکمّل علّت قبلی است، تنهایی ِزیاد نوجوانان و جوانان می باشد که در جوامع امروزی که غالباً پدر و مادر هر دو شاغل هستند بسیار بیشتر برای فرزندان اتفاق می افتد. بعد از حضور فرد در محیط هایی که سبب تهییج و سوق دادن فکری او به سمت مسائل جنسی می شود، تنهایی او مخصوصا ًدر خانه، علّت مهمی در گرایش فرد به سمت این عمل شنیع می شود. این تنهایی در بسیاری از مواقع که فرد دارای ذهنیت نسبت به مسائل جنسی است، منجر به خود ارضایی می گردد.(پناهی،۱۳۸۶ :۱۵)

عدم کنترل قوه لامسه:
یکی دیگر از عوامل گرایش به سمت خودارضایی عدم کنترل قوه لامسه است. زمانی که فرد به مرحله بلوغ رسیده و رشد می‌کند از ارتباط گیری و لمس بدن دیگران چه از جنس مخالف و چه جنس موافق، لذّت می برد و هر چه از سنینِ بلوغ فردی بگذرد، این میل درونی در وجودش شدّت یافته و بیشتر می‌شود. از این رو اگر کنترلی نسبت به این موضوع وجود نداشته باشد، فرد کشش ومیل بسیار زیادی برای لمس کردن بدن پیدا می کند. (دادستان،منصور، ۱۳۷۴: ص ۲۱۸)

بعضی از بازی های نوجوانان از قبیل قائم باشک یا کول بازی که مستلزم لمس بدن دیگری است چندان مناسب برای فرزندان نمی باشد. این کارها در ابتدای امر فقط جنبه ی بازی دارد ولی رفته رفته احساس لذت ایجاد شده و فرد را به لغزش می کشاند. این امکان وجود دارد که حتی در کودکان ۴ یا ۵ ساله اگر این کار تبدیل به عادت شود، بعد از سن بلوغ منجر به انحراف گردد.

عدم کنترل حواس باطنی :
باتوجه به علل قبلی مشخص شد که محیط پیرامون و حواس ظاهری نقش بسیار مهمی در انحرافات جوانان دارند ولی از این نباید غافل شد که کنترل فکر و خیال نیز بسیار مهم می باشد چرا که در غیر این صورت برای فرد مشکلات زیادی بوجود خواهد آمد. با توجه به مطالعه و بررسیِ نامه های نوشته شده توسط برخی از مبتلایان که نمونه هایی از آنان در کتابهای خلوت شیطانی ، جوانان و انحرافات جنسی و در بعضی از سایت های مربوط به این موضوع آمده این نتیجه قریب به ذهن است که بسیاری از آنان دچار نوعی انحراف فکری وجنسی هستند .یعنی در بسیاری از موارد به خاطر عدم کنترل فکر و خیال، خود را از حیث فکری در موقعیتی قرار می دهند که شهوت آنان فوران کرده و مرتکب این عمل می شوند. لذا در روایتی از امام علی( علیه السلام )وارد شده است که هر کس فکرش در گناه زیاد شود او را به معاصی می کشاند. مَن کَثرَ فکرُه فی المعاصی دعتـه الیها

شاید بتوان علل دیگری نیز برای گرایش به این عمل نام برد از جمله آنها:
دستمالی آلت تناسلی و وجود خارش در نشیمنگاه که به خاطر وجود کرمک در آن ناحیه به دلیل عدم رعایت بهداشت است.
پرخوری در غذاهای شهوت زا: استفاده از ادویه ها و مواد غذایی مانند پیاز و زعفران و … که غریزه جنسی را تحریک می‌کند.
نوع لباس: پوشیدن لباس نرم و یا بسیار زبر و همچنین زبر بودن لباس زیر به ویژه هنگام خواب از نظر پزشکی زیان بار و محرّک قوای جنسی است.
حبس بیش از اندازه ی بول و مدفوع.
غلتیدن و کشیدن بی حساب خود در بستر، لذا تا قبل از اینکه نیاز کامل به خواب پیدا نشود نباید در بستر قرار گرفت.
بلوغ زودرس که ناشی از عدم تعادل در ترشح هورمون ها و کار غدد بویژه غدد جنسی است.