یونس استادسرایی مشهور به میرزا کوچک خان جنگلی (۱۲۵۷ – ۱۱ آذر ۱۳۰۰ هجری خورشیدی) مبارز انقلاب مشروطه و رهبر جنبش جنگل بود که در اعتراض به نقض تمامیت ارضی و استقلال ایران از سوی بیگانگان بعد از مشروطه قیام کرد.
میرزا یونس معروف به میرزا کوچک فرزند میرزا بزرگ در سال ۱۲۵۷ ه. ش. در محله قدیمی استادسرا شهر رشت در خانوادهای متوسط و مذهبی چشم به جهان گشود. وی سنین آغاز عمر را در مدرسه علمیه حاج حسن (صالح آباد) و مدرسه جامع شهر رشت به آموختن صرف و نحو و تحصیلات دینی گذرانید. پس از آن به قزوین رفته و در مدرسهی صالحیه تحصیل دروس حوزوی را ادامه داد و چندی هم در مدرسه محمودیهٔ تهران به همین منظور اقامت گزید. پایه آموزش حوزوی میتوانست وی را در سلک روحانیان درآورَد، اما حوادث و انقلابات کشور مسیر افکارش را تغییر داد و او را به راهی دیگر کشاند. میرزا کوچکخان دارای دو خواهر به نامهای کربلایی خانم و سارا خانم و دو برادر به نامهای میرزا محمدعلی خان و میرزا رحیم خان بود، که هردو بعد از میرزا وفات یافتند. بنا به گفته اطرافیان، او مردی قوی بنیه، زاغ چشم و دارای سیمایی متبسم بود و از نظر اجتماعی مردی باادب، فروتن، خوش برخورد، مومن به اصول اخلاقی، صریح اللهجه، طرفدار عدل و آزادی و حامی مظلومان بود. میرزا کوچکخان اهل ورزش بود و از مصرف مشروبات الکلی و دخانیات خودداری میکرد. میرزا در سنین آخر عمر همسری برگزید.
آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی معروف به سردار جنگل در جنوب شهر رشت در محله سلیمان داراب در گورستان سلیمانداراب واقع شده است و از جمله مکان های دیدنی شهرستان رشت به شمار می آید میرزا کوچک خان یکی از شخصیت های بزرگ تاریخ و افتخارات ایران زمین است که با مبارزات آزادیخواهانه و جنبش ضد استعماری اش که جان عزیز خود را نیز در این راه و برای رفاه حال مردم ایران از دست داد موجب شد تا او به نماد گیلان برای ایرانیان مبدل شود.
بنای یادبودی در مقبره میرزا کوچک خان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که طرح آن از معماری اسلامی و سنتی بهره گرفته شده بنا شد که بصورت یک هشت ضلعی منظم از اشکال هندسی رایج در معماری سنتی ایران است و به مساحت 40 متر مربع و ارتفاع 9 متر ساخته شده است. عناصر تشکیل دهنده آن عمدتاً آجر ، کاشی ، سفال و چوب است که همگی از مصالح بومی به شمار می رود و تلفیق آن با فضای سبز درختان کهنسال اطراف بنا یادآور جنگل و متناسب با روحیات آزادمنشانه آن شخصیت مبارز است.
یونس معروف به میرزا کوچک، پسر میرزا بزرگ از مردم رشت و ساکن استاد سرا در خانواده ای متوسط در روستای زیدخ از توابع فومنات تولد یافت. تحصیلات مقدماتی را در مدرسه حاجی حسن در صالح آباد رشت و مدرسه جامع گذرانید؛ آنگاه به تهران آمد و در مدرسه محمودیه به تحصیل پرداخت. اما از آنجا که شور میهن پرستی در سر داشت قدم به میدان مبارزه گذاشت. از همان دوران تحصیل حامی مظلومان و دشمن ستمگران بود. اگر کسی نسبت به شخص ستمی می کرد میرزا با ظالم مبارزه می کرد. هیکلی بزرگ و بازوانی ورزیده، پیشانی باز و چهرهای خندان داشت.
نهضت جنگل به رهبری روحانی مبارز، میرزا کوچک خان جنگلی (1257-1300ه. ش.) و با اندیشه اتحاد دنیای اسلام مدت ها به مبارزه علیه استبداد محمدعلی شاه قاجار و استعمار دولت های خارجی روس و انگلیس پرداخت. اما نفوذ هواداران کمونیست در سران نهضت و خیانتشان علیه نهضت جنگل، باعث شد تا میرزا و یاران وفادارش در حمله نیروهای دولتی رضاخان به اعماق جنگل پناه ببرند. سرانجام میرزا در اثر سرما و برف و بوران کوه های گیلوا، جان به جان آفرین تسلیم کرد. دشمنانش سر او را از بدن جدا کردند و برای رضاخان به ارمغان آوردند. اطلاعات دقیق تر را می توانید در ویکی پدیا میرزا کوچک خان جنگلی بخوانید.
پیشنهاد ویژه
برای دسترسی به گورستان سلیمان داراب باید به یخ سازی رشت رفته و از آنجا به فلکه رازی و سپس به خیابان میرزا کوچک خان جنگلی و نهایتا به گورستان خواهید رسید.
برخی از مشاهیر مدفون در گورستان سلیمان داراب عبارتاند از : محمدی انشایی، میرزا حسین خان کسمایی، ابراهیم فخرایی، اسماعیل جنگلی، شیون فومنی، جهانگیر سرتیپ پور، ولی الله اردشیری، دکتر عطاءالله فریدونی، و دکتر محمود بهزاد، نصرت رحمانی، فرهنگ دلجوی توحیدی …
بعد از مرمت